Parki narodowe w Australii
Parki narodowe w Australii – obszary prawnie chronione na terenie Australii, spełniające kryteria Kategorii II standardów ochrony przyrody Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (ang. International Union for Conservation of Nature, IUCN) – duże obszary naturalne, lub zbliżone do naturalnych, gdzie chroni się wielkoskalowe procesy ekologiczne, ekosystemy i gatunki charakterystyczne dla obszaru; które są dostępne w celach naukowych, rekreacyjnych i edukacyjnych.
Na terenie Australii istnieje 679 parków narodowych, zajmujących 307746,52 km² (stan na 2018) – 7 parków ma status parku Wspólnoty Narodów i jest administrowanych przez Dyrektora Parków Narodowych, zarządzającego parkami narodowymi Wspólnoty Narodów (ang. Commonwealth national parks) poprzez Parks Australia – część Departamentu ds. Rolnictwa, Wody i Środowiska (DAWE), pozostałe zarządzane są przez władze stanowe, a 30 z nich administrowane jest wspólnie z lokalnymi społecznościami aborygeńskimi.
Historia
Pierwszy park narodowy na terenie Australii – National Park (współcześnie Royal National Park) – został założony w 1879 roku na południe od Sydney w stanie Nowa Południowa Walia – był to drugi, po utworzonym w 1872 roku Parku Narodowym Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, park narodowy na świecie.
Wiele parków lub terenów, na których leżą zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO – Park Narodowy Kakadu (1981), Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta (1987), Park Narodowy Purnululu (2003), Mungo National Park, znajdujący się w Regionie Wyschniętych Jezior Willandra (1981), 6 parków na terenie obszaru Tasmanian Wilderness (1982), 16 parków na obszarze lasów deszczowych środkowo-wschodniej Australii (1986), parki na terenie wilgotnego lasu równikowego Queensland oraz w Górach Błękitnych.
Parki Narodowe
Parki należą do National Reserve System (tłum. Narodowego Systemu Obszarów Chronionych) i spełniają kryteria Kategorii II standardów ochrony przyrody Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (ang. International Union for Conservation of Nature, IUCN)1=:112=:12 – są to duże obszary naturalne, lub zbliżone do naturalnych, gdzie chroni się wielkoskalowe procesy ekologiczne, ekosystemy i gatunki charakterystyczne dla obszaru; które są dostępne w celach naukowych, rekreacyjnych i edukacyjnych1=:12.
Ne terenie Australii istnieje 679 parków narodowych, zajmujących 307746,52 km² (stan na 2018)1=:0. 7 parków ma status parku Wspólnoty Narodów i są administrowane przez Dyrektora Parków Narodowych, zarządzającego parkami narodowymi Wspólnoty Narodów (ang. Commonwealth national parks) poprzez Parks Australia – część Departamentu ds. Rolnictwa, Wody i Środowiska (DAWE)1=:14. 9 parków ma status naukowy a 30 zarządzanych jest wspólnie z lokalnymi społecznościami aborygeńskimi1=:0.
Pierwszym parkiem narodowym założonym na terenie Australii był National Park (współcześnie Royal National Park) na południe od Sydney w stanie Nowa Południowa Walia powstały w roku 1879 – jest to drugi park narodowy na świecie po Parku Narodowym Yellowstone w Stanach Zjednoczonych utworzonym w 1872 roku1=:13.
Australia Południowa
Na terenie Australii Południowej znajduje się ponad 350 rezerwatów i parków narodowych, które zajmują ponad 20% jej obszaru (stan na 2020)1=:1. Pierwszym parkiem założonym na terytorium stanu był Belair National Park w roku 18911=:1[a].
Organem zarządzającym parkami narodowymi położonymi na terytorium Australii Południowej jest Departament ds. Środowiska i Wody (ang. Department for Environment and Water) stanu Australii Południowej1=:5, przy czym niektóre parki zarządzane są wspólnie z lokalnymi społecznościami aborygeńskimi1=:2.
Regulacje prawne dotyczące parków narodowych zawarte są w Ustawie o parkach narodowych i dzikiej przyrodzie z roku 1972 (ang. National Parks and Wildlife Act 1972)1=:3.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Australii Południowej (stan na marzec 2019)1=:42=:6:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Australia Zachodnia
Na terenie Australii Zachodniej znajduje się 100 parków narodowych i 17 parków morskich1=:37[b]. Parki zarządzane są przez stanowy Department of Biodiversity, Conservation and Attractions (DBCA) poprzez Parks and Wildlife Service1=:37. Łącznie wszystkie obszary chronione w Australii Zachodniej zajmują 23,39% jej powierzchni (stan na rok 2018)1=:362=:38.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Australii Zachodniej (stan na rok 2018)1=:36[c]:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, wpisu do stanowego rejestru dziedzictwa, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Australijskie Terytorium Stołeczne
Obecnie (stan na 2018 rok) na terytorium Australijskiego Terytorium Stołecznego (ang. Australian Capital Territory, ACT) zlokalizowany jest tylko jeden park narodowy – Namadgi, który został założony w 1993 roku1=:39. Łącznie obszary chronione w ACT zajmują 55,65% powierzchni terytorium (stan na 2018 rok)1=:382=:40.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Australijskiego Terytorium Stołecznego (stan na rok 2018)1=:39:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok proklamacji parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Lp. | Zdjęcie | Nazwa parku narodowego | Rok utworzenia | Powierzchnia (km²) |
Położenie | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Namadgi National Park | 1993[e] | 778,64[f] | 35°31′37″S 148°56′46″E/-35,526944 148,946111 |
Nowa Południowa Walia
Na terenie Nowej Południowej Walii znajduje się 205 parków narodowych (stan na 2018 rok)1=:41. Łącznie wszystkie obszary chronione w Nowej Południowej Walii zajmują 9,31%% powierzchni terytorium (stan na 2018 rok)1=:382=:41. Organem zarządzającym parkami narodowymi położonymi na terytorium Nowej Południowej Walii jest NSW National Parks and Wildlife Service (NPWS), część stanowego Departamentu ds. Planowania, Przemysłu i Środowiska (ang. Department of Planning, Industry and Environment), przy czym niektóre parki zarządzane są wspólnie z lokalnymi społecznościami aborygeńskimi1=:42.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Nowej Południowej Walii (stan na 2018)1=:41:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Queensland
Obecnie (stan na 2018 rok) na terytorium stanu Queensland znajduje się: 271 parków narodowych[g], 9 narodowych parków naukowych (ang. National Park (Scientific)) i 30 narodowych parków aborygeńskich (ang. National Park Aboriginal)1=:46. Łącznie obszary chronione zajmują 8,68% powierzchni terytorium stanu (stan na 2018 rok)1=:382=:46.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Queensland (stan na rok 2018)1=:46:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok proklamacji parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Tasmania
Obecnie (stan na 2018 rok) na terytorium stanu Tasmania znajduje się 18 parków narodowych1=:50, zarządzanych przez Tasmania Parks and Wildlife Service1=:51. Pierwszymi parkami założonymi na Tasmanii były utowrzone w 1916 roku Park Narodowy Freycineta i Mount Field National Park1=:50.
Łącznie obszary chronione zajmują 42,35% powierzchni terytorium stanu (stan na 2018 rok)1=:382=:50.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Tasmanii (stan na 2018)1=:50:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Terytorium Północne
Na terenie Terytorium Północnego znajduje się 16 parków narodowych1=:52, zarządzanych przez Parks and Wildlife Commission of the Northern Territory1=:53 oraz dwa parki narodowe o statusie parku Wspólnoty Narodów1=:52. Łącznie wszystkie obszary chronione Terytorium Północnego zajmują 24,86% jego powierzchni (stan na rok 2018)1=:38.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Terytorium Północnego (stan na rok 2018)1=:52:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Wiktoria
Na terenie stanu Wiktoria znajduje się 45 parków narodowych1=:56, zarządzanych przez Parks Victoria1=:59. Regulacje prawne dotyczące parków narodowych zawarte są w Ustawie o parkach Wiktorii z 2018 roku (ang. Parks Victoria Act 2018)1=:59. Łącznie wszystkie obszary chronione Terytorium Północnego zajmują 17,50% jego powierzchni (stan na rok 2018)1=:38.
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie Wiktorii (stan na rok 2018)1=:56:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Terytorium zależne
Poniższa tabela przedstawia parki narodowe na terenie terytoriów zależnych:
- Nazwa parku narodowego – polska nazwa wraz z nazwą w języku angielskim;
- Rok utworzenia – rok utworzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – współrzędne geograficzne;
- Uwagi – informacje na temat statusu parku Wspólnoty Narodów, statusu rezerwatu biosfery UNESCO, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Lp. | Zdjęcie | Nazwa parku narodowego | Rok utworzenia | Powierzchnia (km²) |
Położenie | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Christmas Island National Park | 1980 | 0,85 | 10°25′00″S 105°40′00″E/-10,416667 105,666667 | Park Wspólnoty Narodów1=:60 | |
2. | Pulu Keeling National Park | 1995 | 0,85 | 11°50′00″S 96°49′00″E/-11,833333 96,816667 | Park Wspólnoty Narodów1=:61 | |
3. | Booderee National Park | 1992 | 63,12 | 35°09′03″S 150°38′43″E/-35,150833 150,645278 | Park Wspólnoty Narodów1=:62 | |
4. | Norfolk Island National Park | 1984 | 6,5 | 29°04′00″S 167°56′00″E/-29,066667 167,933333 | Park Wspólnoty Narodów1=:63 |
Zobacz też
Uwagi
- ↑ W publikacji Departamentu ds. Środowiska i Wody stanu Australii Południowej data proklamacji parku to 1 listopada 1892 roku1=:6.
- ↑ Baza danych CAPAD (stan na rok 2018) podaje, że 101 parków narodowych1=:36.
- ↑ Tabele prezentuje parki za bazą danych CAPAD (stan na rok 2018), która wyróżnia trzy nienazwane obszary parków narodowych – Unnamed WA17519, Unnamed WA46400 i Unnamed WA47688, które nie zostały ujęte w poniższy zestawieniu1=:36.
- ↑ Nazwa parku została zmieniona z Geikie Gorge National Park na Danggu Gorge National Park, po zmianie nazwy Geikie Gorge na Danggu Gorge1=:15.
- ↑ Strona internetowa parku podaje, że park został utworzony w 1984 roku1=:40.
- ↑ Strona internetowa parku podaje, że powierzchnia parku wynosi 1060,95 km²1=:40.
- ↑ Zestawienie Departamentu ds. Rolnictwa, Wody i Środowiska obejmuje 272 parków, przy czym Expedition National Park wymieniony jest dwukrotnie – raz jako Expedition i raz jako Expedition (Limited Depth)1=:46. W 2005 roku Expedition National Park został rozszerzony i nazwany Expedition (Limited Depth) National Park, a w 2015 roku przemianowany na Expedition National Park1=:49.
Przypisy
<ref>
o nazwie „:0”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:1”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:2”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:3”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:4”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:5”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:6”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:7”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:8”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:9”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:10”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:11”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:12”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:13”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:14”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:15”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:16”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:17”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:18”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:19”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:20”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:21”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:22”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:23”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:24”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:25”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:26”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:27”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:28”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:29”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:30”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:31”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:32”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:33”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:34”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:35”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:36”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:37”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:38”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:39”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:40”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:41”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:42”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:43”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:44”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:45”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:46”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:47”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:48”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:49”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:50”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:51”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:52”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:53”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:54”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:55”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:56”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:57”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:58”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:59”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:60”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:61”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:62”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.
<ref>
o nazwie „:63”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.