Strix
| Strix[1] | |||||
| Linnaeus, 1758[2] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – puszczyk mszarny (S. nebulosa) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
Strix | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Strix stridula Linnaeus, 1758 (= Strix aluco Linnaeus, 1758) | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Strix – rodzaj ptaka z podrodziny puszczyków (Striginae) w rodzinie puszczykowatych (Strigidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Ameryce[15].
Morfologia
Długość ciała 29–69 cm, rozpiętość skrzydeł 80–111 cm; masa ciała 140–1700 g[15].
Systematyka
Etymologia
- Strix: łac. strix, strigis „sowa, sycząca sowa, która jak wierzono wysysa krew niemowląt”, od gr. στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[16].
- Syrnium: gr. συρνιον surnion „najprawdopodobniej sowa”[16]. Gatunek typowy: Syrnium ululans J.C. Savigny, 1809 (= Strix aluco Linnaeus, 1758).
- Ulula: łac. ulula i uluccus „sycząca sowa”, od ululare „wyć”[16]. Gatunek typowy: Strix nebulosa J.R. Forster, 1772.
- Aluco: epitet gatunkowy Strix aluco Linnaeus, 1758; wł. nazwa Alocho i Allocco dla puszczyka, od łac. uluccus „sycząca sowa”, od zdrobnienia ulula „sycząca sowa”[16]. Gatunek typowy: Strix aluco Linnaeus, 1758.
- Ciccaba: gr. κικκαβη kikkabē „skrzecząca sowa”[16]. Gatunek typowy: Strix huhula Daudin, 1800.
- Bulaca: nep. nazwa Būlākā dla puszczyka górskiego[16]. Gatunek typowy: Ulula newarensis Hodgson, 1836[a].
- Scotiaptex: gr. σκοτια skotia „ciemność, mrok”, od σκοτος skotos „ciemność”; πτηξις ptēxis, πτηξεως ptēxeōs „terror”[16]. Gatunek typowy: Strix cinerea Linnaeus, 1758 (= Strix nebulosa J.R. Forster, 1772).
- Meseidus: gr. μεσος mesos „środkowy, pośredni”; ειδος eidos „typ, gatunek”[16]. Gatunek typowy: Ulula newarensis Hodgson, 1836[a].
- Ptynx: gr. πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos „nieznany ptak”, być może puchacz[16]. Gatunek typowy: Strix uralensis Pallas, 1771.
- Myrtha: epitet gatunkowy Ciccaba myrtha Bonaparte, 1850[a]; w słowiańskich mitach Mirta (ang. Myrtha), była królową willid, duchów porzuconych dziewcząt trawionych przez zemstę i nienawiść, który powstały z grobu i skazywały turystów na śmierć, tańcząc z nimi. Mirta jest postacią z baletu „Giselle”, wystawionego po raz pierwszy w 1841 roku[16]. Gatunek typowy: Strix leptogrammica Temminck, 1832.
- Nyctimene: w mitologii greckiej Nyktimene (gr. Νυκτιμενη Nuktimenē), córka i nieświadoma kochanka króla Epopeusa z Lesbos, która ze wstydu i rozpaczy uciekła do lasu i została zmieniona przez Atenę w sowę. W innej wersji mitu celowo wkradła się do łóżka swojego ojca i zmieniła się w sowę, kiedy jej ojciec odkrył kazirodztwo i miał zamiar pchnąć ją nożem, od gr. νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; μενω menō „pozostać” (por. μηνη mēnē „księżyc”)[16]. Nowa nazwa dla Macabra Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.
- Tacitathena: łac. tacitus „cisza”, od tacere „być cicho”; rodzaj Athene Boie, 1822 (pójdźka)[16]. Gatunek typowy: Strix hylophila Temminck, 1808.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[17]:
- Strix seloputo Horsfield, 1821 – puszczyk płowolicy
- Strix ocellata (Lesson, 1839) – puszczyk falisty
- Strix leptogrammica Temminck, 1832 – puszczyk brunatny
- Strix aluco Linnaeus, 1758 – puszczyk zwyczajny
- Strix butleri (Hume, 1878) – puszczyk arabski
- Strix hadorami[18] Kirwan, Schweizer & Copete, 2015 – puszczyk pustynny
- Strix occidentalis (Xántus de Vesey, 1860) – puszczyk plamisty
- Strix varia Barton, 1799 – puszczyk kreskowany
- Strix sartorii (Ridgway, 1874) – puszczyk wielkoplamy
- Strix fulvescens (P.L. Sclater & Salvin, 1868) – puszczyk płowy
- Strix hylophila Temminck, 1825 – puszczyk brazylijski
- Strix chacoensis Cherrie & Reichenberger, 1921 – puszczyk jarzębaty
- Strix rufipes P.P. King, 1827 – puszczyk patagoński
- Strix virgata (Cassin, 1849) – puszczyk pstry
- Strix nigrolineata (P.L. Sclater, 1859) – puszczyk czarnolicy
- Strix huhula Daudin, 1800 – puszczyk zebrowany
- Strix albitarsis (Bonaparte, 1850) – puszczyk tygrysi
- Strix uralensis Pallas, 1771 – puszczyk uralski
- Strix nebulosa J.R. Forster, 1772 – puszczyk mszarny
- Strix woodfordii (A. Smith, 1834) – puszczyk pręgowany
Uwagi
Przypisy
- ↑ Strix, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 92. (łac.).
- ↑ M.J.C. Savigny: Description de l'Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l'expédition de l'armée française. T. 1: Histoire naturelle. Paris: Imprimerie impériale, 1809, s. 69. (fr.).
- ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d'après son organisation, pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 329. (fr.).
- ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 190. (niem.).
- ↑ J.G. Wagler. Neue Sippen und Gattungen der Saügtherie und Vögel. „Isis von Oken”. 25, s. kol. 1222, 1832. (niem.).
- ↑ B.H. Hodgson. New species of the Strigine family. „Asiatick Researches”. 19, s. 169, 1836. (ang.).
- ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. London: John Taylor, 1837, s. 327, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
- ↑ B.H. Hodgson. Classical terminology of Natural History. „Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 10 (1), s. 28, 1841. (ang.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 53. (łac.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrieme partie. 1, s. 112, 1854. (fr.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte. Tableau des Oiseaux de proie. „Revue et Magasin de Zoologie pure et appliquée”. 2e Série. 6, s. 541, 1854. (fr.).
- ↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 252. (niem.).
- ↑ L.H. & E.H. Kelso. Supplement to the Synopsis of the American wood owls of the genus Ciccaba [including Tacitathina, gen. nov.]. „Biological Leaflets”. 7, 1937. (ang.).
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Owls (Strigidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.strigi1.01. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (wersja: 2021-07-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-25].
- ↑ G.M. Kirwan, M. Schweizer & J.L. Copete. Multiple lines of evidence confirm that Hume’s Owl Strix butleri (A. O. Hume, 1878) is two species, with description of an unnamed species (Aves: Non-Passeriformes: Strigidae). „Zootaxa”. 3904 (1), s. 28-50, 2015. DOI: 10.11646/zootaxa.3904.1.2.