Sparceta siewna

Sparceta siewna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	sparceta
Gatunek	sparceta siewna
	Nazwa systematyczna
	Onobrychis viciifolia Scop.; Fl. Carniol., ed. 2, 2: 76 (1771)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 9 sie 2024, była oparta na tej wersji.

Sparceta siewna, esparceta siewna (Onobrychis viciifolia Scop.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej i środkowej Europy (Francja, Austria, Jugosławia, Węgry, Czechy, Słowacja, Rumunia, Bułgaria) oraz Turcji^[5]. Jest uprawiana w wielu krajach świata. W Polsce występuje jako roślina uprawna, często dziczejąca (kenofit)^[6].

Morfologia

Pokrój: Bylina 40–70 cm wysokości.
Łodyga: Wzniesiona, o dolnych międzywęźlach wyraźnie wydłużonych, niezbyt silnie owłosiona. Osiąga wysokość 30–80 cm.
Liście: Pierzaste, złożone 6-12 pa podługowatych listków o szerokości 4–8 mm.
Kwiaty: Kwiatostany groniaste, wydłużone. Kwiaty motylkowe, korona różowa, ciemniej prążkowana. Posiadają przysadki o długości 3-4 mm. Szypuła kwiatostanu 2–3 razy dłuższa od liścia.
Owoce: Okrągły, owłosiony strąk z kolczasto ząbkowaną grzbiecistą listewką, przybierający po dojrzeniu barwę słomkowoszarą. Wyłuskane nasiona są nerkowate, barwy żółtej, do zielonkawobrunatnej. Mają długość ok. 1 mm

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie dziko na przydrożach, murawach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Festuco-Brometea^[7]. Kwitnie od końca maja, około czterech tygodni. Żerują na niej gąsienice motyla modraszka gniadego.

Nazewnictwo i zmienność

Tworzy mieszańce ze sparcetą piaskową^[6].
Posiada kilka synonimów nazwy łacińskiej: Hedysarum onobrychis L., Onobrychis sativa Lam., Onobrychis vulgaris Hill^[5].

Zastosowanie

Uprawiana jest jako roślina pastewna na paszę dla bydła, przede wszystkim w postaci zielonki do bezpośredniego spasania, a także do przyorania na nawóz zielony^[8]. Nadaje się na gleby wapienne, nawet płytkie i kamieniste. Znosi przymrozki do -5 °C i suszę. Jest bardzo cenną rośliną sianą jako międzyplon. Znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.

Obecność w kulturze

Jest jedną z roślin, którym przypisywano nazwę dzięcielina^[9] występującą w poemacie Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Inną nazwą ludową tej rośliny jest rzęśnia^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ Onobrychis viciifolia Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-29] .
↑ Onobrychis viciifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: 2006 wydawca= Wyd. Naukowe PWN. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Uprawa seradeli siewnej. [dostęp 2010-02-27].
↑ Praca zbiorowa: Encyklopedia Popularna PWN. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12060-6.
↑ praca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 127.

Linki zewnętrzne

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[powo-3] Onobrychis viciifolia Scop., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-29] .

[iucn-4] Onobrychis viciifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].

[klucz-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: 2006 wydawca= Wyd. Naukowe PWN. ISBN 83-01-14439-4.

[A-8] Uprawa seradeli siewnej. [dostęp 2010-02-27].

[9] Praca zbiorowa: Encyklopedia Popularna PWN. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12060-6.

[zoot-10] raca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 127.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]