Leda (mitologia)
 Leda i Zeus jako łabędź, marmurowa kopia rzymska według greckiego oryginału z IV w. p.n.e. autorstwa Timoteosa, Muzea Kapitolińskie, Rzym | |
| mityczna królowa Sparty | |
| Jako żona | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
| Matka |
Eurytemida lub Leukippe |
| Mąż | |
| Dzieci |
Dioskurowie (Kastor i Polideukes), |
Leda (stgr. Λήδα Lḗda, łac. Leda) – w mitologii greckiej królewna etolska, królowa Sparty, kochanka Zeusa[1].
Uchodziła za córkę Testiosa i Eurytemidy (Eurytemis; lub Leukippe) oraz za żonę Tyndareosa[1][2][3]. Była matką Dioskurów (Kastora i Polideukesa) oraz Heleny i Klitajmestry, a także Filonoe (Fylonoe), Timandry i Fojbe (Febe)[1][4].
Jedna z wersji mitu podaje, że tej samej nocy Leda oddała się Zeusowi (który przybrał postać łabędzia) i swojemu mężowi. Stąd za ojca Polideukesa i Heleny uchodził Zeus, natomiast Kastora i Klitajmestry – mąż Ledy[2].
Zeus w postaci łabędzia zszedł się z Ledą, a jeszcze tej samej nocy obcował z nią Tyndareos; urodziła Zeusowi Polideukesa i Helenę, a Tyndareosowi Kastora i Klitajmestrę[2].
Motyw Ledy i łabędzia zawarli w swojej twórczości tacy artyści jak: Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Baldassare Peruzzi, François Boucher, Salvador Dalí, Louis de Silvestre, Antonio Allegri da Correggio, Paolo Veronese i Tintoretto.
Imieniem królowej nazwano jedną z planetoid – (38) Leda oraz księżyc Jowisza – Leda.
Popkultura
[edytuj | edytuj kod]- W grze Assassin's Creed Odyssey Leda jest tematem jednego z wątków pobocznych. Okazuje się, że przyjaciel głównego bohatera Barnabas był niegdyś jej mężem i żyje z przekonaniem, że jego żona nie żyje. Za sprawą zatrutego wina doznaje wizji, w których widzi swoją ukochaną całą i zdrową. Gracz szuka tropów Ledy u Kirke, Eurylochosa oraz Polifema.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 205. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ a b c Dzieje heroiczne. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 503–505. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 257–258. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 356, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aaron J. Atsma: Leda. theoi.com. [dostęp 2011-05-03]. (ang.).
- Leda. mythindex.com. [dostęp 2011-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)]. (ang.).
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 650–651. ISBN 83-7399-022-4.
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 409. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Leda. maicar.com. [dostęp 2011-05-03]. (ang.).
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 345: Leda. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-05-03]. (ang.).
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Leda. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-08]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Leda. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-08]. (ang.).