Phrynosoma

	Phrynosoma
	Wiegmann, 1828
	; Przedstawiciel rodzaju – frynosoma szerokonosa (Ph. platyrhinos)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Iguania
Rodzina	frynosomowate
Rodzaj	Phrynosoma
	Typ nomenklatoryczny
	Lacerta orbicularis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Tapaia Oken, 1816; Tapaja Oken, 1816; Tapaya Oken, 1816 Oken, 1817; Tapayia Gray, 1825; Batrachosoma Fitzinger, 1843; Tropidogaster Fitzinger, 1843 (Opluridae).; Anota Hallowell, 1852; Doliosaurus Girard, 1858;
	Tapaia Oken, 1816; Tapaja Oken, 1816; Tapaya Oken, 1816 Oken, 1817; Tapayia Gray, 1825; Batrachosoma Fitzinger, 1843; Tropidogaster Fitzinger, 1843 (Opluridae).; Anota Hallowell, 1852; Doliosaurus Girard, 1858;
Gatunki
	21 gatunków – zobacz opis w tekście
	21 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 20 wrz 2024, była oparta na tej wersji.

Phrynosoma – rodzaj jaszczurek z rodziny frynosomowatych (Phrynosomatidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej (Kanada, Stany Zjednoczone, Meksyk i Gwatemala)^[10]^[11].

Charakterystyka

Ciało frynosom jest szerokie i spłaszczone. Ogon krótki, szeroki u nasady. Tył głowy, a u niektórych gatunków również boki ciała są pokryte rzędem ostro zakończonych kolców^[12].

Systematyka

Etymologia

Tapaia i Tapaja (Tapaya, Tapayia): etymologia nieznana, Oken nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej^[4]. Typ nomenklatoryczny: Lacerta orbicularis Linnaeus 1758.
Phrynosoma: gr. φρυνη phrunē, φρυνης phrunēs ‘ropucha’^[13]; σωμα sōma, σωματος sōmatos ‘ciało’^[14].
Batrachosoma: gr. βατραχος batrakhos ‘żaba’^[15]; σωμα sōma, σωματος sōmatos ‘ciało’^[14]. Typ nomenklatoryczny: Agama coronatum Blainville, 1835.
Tropidogaster: gr. τροπις tropis, τροπιδος tropidos ‘kil statku’^[16]; γαστηρ gastēr, γαστρος gastros ‘brzuch’^[17]. Typ nomenklatoryczny: Agama cornuta Harlan, 1825.
Anota: gr. przyrostek negatywny αν- an- ‘bez’^[18]; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[19]. Typ nomenklatoryczny: Anota m’callii Hallowell, 1852.
Doliosaurus: gr. δολιος dolios ‘przebiegły’, od δολος dolos ‘podstępny’^[20]; σαυρος sauros ‘jaszczurka’^[21]. Typ nomenklatoryczny: Phrynosoma platyrhinos Girard, 1852.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Phrynosoma asio Cope, 1864
Phrynosoma bauri Montanucci, 2015
Phrynosoma blainvillii Gray, 1839
Phrynosoma braconnieri Bocourt, 1870
Phrynosoma brevirostris Girard, 1858
Phrynosoma cerroense Stejneger, 1893
Phrynosoma cornutum (Harlan, 1825) − frynosoma rogata^[22]
Phrynosoma coronatum (Blainville, 1835)
Phrynosoma diminutum Montanucci, 2015
Phrynosoma ditmarsi Stejneger, 1906
Phrynosoma douglassii (Bell, 1829) − frynosoma krótkoroga^[12]
Phrynosoma goodei Stejneger, 1893
Phrynosoma hernandesi Girard, 1858
Phrynosoma mcallii (Hallowell, 1852)
Phrynosoma modestum Girard, 1852
Phrynosoma orbiculare (Linnaeus, 1758)
Phrynosoma ornatissimum Girard, 1858
Phrynosoma platyrhinos Girard, 1852 − frynosoma szerokonosa^[22]
Phrynosoma sherbrookei Nieto-Montes de Oca, Arenas-Moreno, Beltrán-Sánchez & Leaché, 2014
Phrynosoma solare Gray, 1845 − frynosoma królewska^[12]
Phrynosoma taurus Bocourt, 1870

Uwagi

↑ ^a ^b Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].
↑ ^a ^b Wariant pisowni Tapaja Oken, 1816; nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].
↑ Młodszy homonim Tropidogaster Duméril & Bibron, 1837

Przypisy

↑ A.F.A. Wiegmann. Beiträge zur Amphibienkunde. „Isis von Oken”. 21, s. 367, 1828. (niem.).
↑ Oken 1816 ↓, s. vi.
↑ ^a ^b Anonim. Opinion 565. Validation under the Plenary Powers of the generic name Phrynosoma Wiegmann, 1828 (Class Reptilia) (Opinion supplementary to Opinion 92). „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 20, s. 361–376, 1959. (ang.).
↑ ^a ^b Oken 1816 ↓, s. 295.
↑ L. Oken. [III Klasse: Reptilien]. „Isis, oder, Encyclopädische Zeitung von Oken”. 1, s. 1183, 1817. (niem.).
↑ J.E. Gray. A Synopsis of the genera of Reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 197, 1825. (ang.).
↑ ^a ^b L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 17, 79. (łac.).
↑ E. Hallowell. Descriptions of new species of reptiles from Oregon. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 6, s. 182, 1852. (ang.).
↑ Ch.F. Girard: Fam. Iguanidae. W: Ch. Wilkes (red.): United States Exploring Expedition. During the year 1838, 1839, 1840, 1841, 1842. Cz. 20: Herpetology. Philadelphia: C. Sherman, 1858, s. 407. (ang.).
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Phrynosoma. The Reptile Database. [dostęp 2023-07-23]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Phrynosoma. RepFocus. [dostęp 2023-07-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 374. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 173.
↑ ^a ^b Jaeger 1944 ↓, s. 215.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 30.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 243.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 97.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 15.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 158.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 74.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 203.
↑ ^a ^b W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

Bibliografia

L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816. (niem.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[uwaga1-2] Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].

[uwaga2-6] Wariant pisowni Tapaja Oken, 1816; nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych decyzją ICZN^[3].

[10] Młodszy homonim Tropidogaster Duméril & Bibron, 1837

[Wiegmann-1] A.F.A. Wiegmann. Beiträge zur Amphibienkunde. „Isis von Oken”. 21, s. 367, 1828. (niem.).

[CITEREFOken1816[http://books.google.com/books?id=S5o5AAAAcAAJ&pg=PAPR6_vi]-3] Oken 1816 ↓, s. vi.

[iczn-4] Anonim. Opinion 565. Validation under the Plenary Powers of the generic name Phrynosoma Wiegmann, 1828 (Class Reptilia) (Opinion supplementary to Opinion 92). „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 20, s. 361–376, 1959. (ang.).

[CITEREFOken1816[http://books.google.com/books?id=S5o5AAAAcAAJ&pg=PA295_295]-5] Oken 1816 ↓, s. 295.

[oken-7] L. Oken. [III Klasse: Reptilien]. „Isis, oder, Encyclopädische Zeitung von Oken”. 1, s. 1183, 1817. (niem.).

[gray-8] J.E. Gray. A Synopsis of the genera of Reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 197, 1825. (ang.).

[fit-9] L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 17, 79. (łac.).

[hal-11] E. Hallowell. Descriptions of new species of reptiles from Oregon. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 6, s. 182, 1852. (ang.).

[gir-12] Ch.F. Girard: Fam. Iguanidae. W: Ch. Wilkes (red.): United States Exploring Expedition. During the year 1838, 1839, 1840, 1841, 1842. Cz. 20: Herpetology. Philadelphia: C. Sherman, 1858, s. 407. (ang.).

[rd-13] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Phrynosoma. The Reptile Database. [dostęp 2023-07-23]. (ang.).

[repfocus-14] R. Midtgaard: Phrynosoma. RepFocus. [dostęp 2023-07-23]. (ang.).

[pwn-15] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 374. ISBN 83-01-14344-4.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=203_173]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 173.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=245_215]-17] Jaeger 1944 ↓, s. 215.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=60_30]-18] Jaeger 1944 ↓, s. 30.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=273_243]-19] Jaeger 1944 ↓, s. 243.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=127_97]-20] Jaeger 1944 ↓, s. 97.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=45_15]-21] Jaeger 1944 ↓, s. 15.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=188_158]-22] Jaeger 1944 ↓, s. 158.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=104_74]-23] Jaeger 1944 ↓, s. 74.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=233_203]-24] Jaeger 1944 ↓, s. 203.

[Juszczyk-25] W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[1]

[a]

[2]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[c]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[3]