Wikipedysta:MacQtosh/brudnopis
| Data urodzenia |
1869 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1938 |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Małżeństwo |
Wacław Szyperski |
Aleksandra Szyperska (ur. 1865 bądź 1869, zm. 1938 w Katowicach) – polska działaczka narodowa, pierwsza Polka w katowickiej Radzie Miejskiej.
Życiorys
Urodziła się w 1869 roku[3][4] (bądź w 1865 roku[5]) (bądź Starogardzie Gdańskim[4]). Pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Po ukończeniu szkoły średniej była prywatną nauczycielką[4]. W 1898 roku przeprowadziła się do Katowic[4].
Była długoletnią przewodniczącą Towarzystwa Czytelni dla Kobiet[3], powstałej formalnie 13 listopada 1903 roku. Towarzystwo zajmowało się ono nieodpłatnym udostępnianiem książek i czasopism, a także organizowało wycieczki i przedstawiania teatralne[6]. Od 1914 roku Aleksandra Szyperska była członkinią Zarządu Głównego Związku Towarzystw Kobiecych w Bytomiu[3], a 1920 roku weszła w skład Zarządu Związku Towarzystw Polek[7].
5 (bądź 11[8]) stycznia 1919 roku w jej mieszkaniu przy późniejszej ulicy T. Kościuszki 16 w Katowicach odbyło się zebranie założycielskie Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska[9][10]. W trakcie trzech powstań śląskich była sanitariuszką i łączniczką[3] na terenie Bogucic, Janowa i Szopienic[4], a podczas II powstania śląskiego była delegatką Polskiego Czerwonego Krzyża na okręg katowicki[7].
W wyborach komunalnych w Katowicach 9 listopada 1919 roku, zdobyła mandat radnej miasta Katowice z listy Polskiej Partii Narodowej[11]. Wybory odbywały się według nowej ordynacji dającej czynne i bierne prawa wyborcze wszystkim wyborcom, a po raz pierwszy na terenie Niemiec w wyborach mogły brać udział kobiety[12]. Była ona pierwszą Polką w katowickiej Radzie Miejskiej[12], a prócz niej radną została także Niemka Terese Krupp[9].
Aleksandra Szyperska zmarła w 1938 roku[3] w Katowicach[4].
Życie prywatne
29 stycznia 1891 roku wyszła za mąż za Wacława Szyperskiego[4], działacza związkowego z Wielkopolski, dyrektora katowickiego oddziału Banku Ludowego funkcjonującego przy późniejszej ulicy T. Kościuszki 16[10].
Upamiętnienie
Sylwetka Aleksandry Szyperskiej była prezentowana na wystawie „60 na 100: Sąsiadki. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie” powstałej w 2019 roku jako projekt Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach przez Małgorzatę Tkacz-Janik[5].
Przypisy
- ↑ Rzewiczok 2005 ↓, s. xxxxx.
- ↑ Snoch 2004 ↓, s. xxxxx.
- ↑ a b c d e Musialik 2010 ↓, s. 124.
- ↑ a b c d e f g Snoch 2004 ↓, s. 321.
- ↑ a b Regionalny Instytut Kultury im. Wojciecha Korfantego: 60 na 100: Sąsiadki. Wystawa. instytutkorfantego.pl. [dostęp 2024-08-05]. (pol.).
- ↑ Rzewiczok 2006 ↓, s. 73.
- ↑ a b Gabriela Morawska-Stanecka: Sylwetki kobiet, które znacząco wpłynęły na historię Śląska. gabrielamorawskastanecka.pl, 2020-07-19. [dostęp 2024-08-05]. (pol.).
- ↑ Grzegorzek 1935 ↓, s. 38.
- ↑ a b Zał. nr 1 do protokołu - wystąpienie Dyrektora Muzeum Historii Katowic, bip.katowice.eu, Katowice, 10 września 2014, s. 4-5 [dostęp 2024-08-05] (pol.).
- ↑ a b Lipońska-Sajdak i Szota 2004 ↓, s. 126.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 280-281.
- ↑ a b Rzewiczok 2006 ↓, s. 41.
Bibliografia
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-24-6 (pol.).
- Józef Grzegorzek, Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku w zarysie, Katowice: Zakłady Graficzne B. Szczuki, 1935 [dostęp 2024-08-05] (pol.).
- Jadwiga Lipońska-Sajdak, Zofia Szota, „Gruss aus Kattowitz”. Pozdrowienia z Katowic. Album pocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2004, ISBN 978-83-87727-07-9 (pol.).
- Anna Musialik, Wokół życia i spuścizny Bronisławy Szymkowiak, „Książnica Śląska”, 31, Katowice: Biblioteka Śląska, 2010, s. 121-156, ISSN 0208-5798 [dostęp 2024-08-05] (pol.).
- Urszula Rzewiczok, Aleksandra Szyperska, [w:] Kronika Katowic, t. X, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2005, s. 80-83, ISBN 83-87727-27-X (pol.).
- Urszula Rzewiczok, Zarys dziejów Katowic 1299–1990, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2006, ISBN 978-83-87727-42-0 (pol.).
- Bogdan Snoch, Górnośląski leksykon biograficzny, wydanie drugie, Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, ISBN 978-83-87455-48-4 (pol.).
Kategoria:Radni Katowic]] Kategoria:Polscy działacze narodowi na Śląsku]] Kategoria:Członkinie organizacji kobiecych w Polsce]] Kategoria:Polskie sanitariuszki]] Kategoria:Uczestnicy I powstania śląskiego]] Kategoria:Uczestnicy II powstania śląskiego]] Kategoria:Uczestnicy III powstania śląskiego]] Kategoria:Zmarli w 1938]]