Christoph Ernst Steinbach
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 marca 1698 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 maja 1741 |
| Przyczyna śmierci |
tyfus plamisty |
| Zawód, zajęcie |
lekarz, leksykograf. gramatyk, literaturoznawca |
| Miejsce zamieszkania |
Wrocław |
| Narodowość |
niemiecka |
| Tytuł naukowy |
doktor medycyny |
| Alma Mater |
Uniwersytet w Rostocku |
Christoph Ernst Steinbach (ur. 24 marca 1698 w Zębowicach zm. 27 maja 1741 we Wrocławiu) – niemiecki lekarz, językoznawca, literaturoznawca, leksykograf[1].
Życiorys
Uczęszczał do szkół w Jaworze i we Wrocławiu. W roku 1720 podjął studia medycyny w Jenie. W 1723 uzyskał stopień doktora w Rostocku. W roku 1724 osiedlił się we Wrocławiu, gdzie założył praktykę lekarską. Należał do Niemieckiego Towarzystwa (Deutsche Gesellschaft) w Lipsku. Był skłócony z Gottschedem, który opuścił Towarzystwo, kiedy nie zgodziło się na wykluczenie Steinbacha ze swojego grona[1].
Jako lekarz zajmował się rannymi w bitwie prusko-austriackiej (wojny śląskie). Wkrótce potem po powrocie do Wrocławia zmarł na tyfus plamisty w wieku zaledwie 43 lat[1].
Działalność naukowa
Zajmował się językoznawstwem i literaturoznawstwem. Jego praca Kurtze und gründliche Anweisung zur deutschen Sprache zawiera rozdziały: Fonetyka, Słowotwórstwo, Fleksja, Składnia[1]. Pisał na temat szyku wyrazów w niemieckim zdaniu i odmiany mocnej czasowników[2]. Opublikował (pod pseudonimem) monografię, której bohaterem jest poeta śląski Johann Christian Günther (1605-1723).
Steinbach jako leksykograf
Jest autorem 2-tomowego słownika niemiecko-łacińskiego (1734,1. wyd. 1725). Nowością leksykograficzną było stosowanie przez autora cytatów z pisarzy i poetów niemieckich, głównie z terenu Śląska. Należy więc Steinbach do prekursorów leksykografii powołującej się na autentyczne przykłady źródłowe[3]. Hasła przejął też z wcześniejszych słowników (Henisch, Stieler). Uwzględnił regionalizmy, słownictwo potoczne, pospolite, przestarzałe, zaopatrując je w odpowiednie kwalifikatory w postaci gwiazdek i krzyżyków. Podobnie jak inni słownikarze z tamtego okresu nawiązał do teorii wyrazów rdzennych Justusa Georga Schotteliusa (Stammworttheorie), grupując hasła wokół wyrazów rdzennych. Objaśnienia w mikrostrukturze utrzymane były w języku łacińskim[4][5].
Ze słownika korzystał m.in. Gotthold Ephraim Lessing[6].
Dzieła
- Kurtze und gründliche Anweisung zur deutschen Sprache vel Succincta & perfecta Grammatica linguae Germanicae (1724)
- Vollständiges Deutsches Wörterbuch vel Lexicon germanico-latinum (1734)
- Johann Christian Günthers, des berühmten Schlesischen Dichters, Leben und Schriften (napisane po pseudonimem: Carl Ehrenfried Siebrand) (1738)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Edward Schröder, Steinbach, Christoph Ernst, 1893 [dostęp 2024-04-21] (niem.).
- ↑ Peter von Polenz, Walter de Gruyter, Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart. Band II. 17. und 18. Jahrhundert, Berlin – New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 185 [dostęp 2024-04-21] (niem.).
- ↑ Ulrike Haß-Zumkehr, Deutsche Wörterbücher, Berlin, New York: Walter de Gruyter, s. 99 (niem.).
- ↑ P von Polenz, Deutsche Sprachgeschichte, 1994, s. 185-186 [dostęp 2024-04-21] (niem.).
- ↑ U Haß-Zumkehr, Deutsche Wörterbücher, Berlin - New York: de Gruyter, 2001, s. 98-100 [dostęp 2024-04-21] (niem.).
- ↑ P von Polenz, Deutsche Sprachgeschichte, 1994, s. 186 [dostęp 2024-04-21] (niem.).
Linki zewnętrzne
- 'Steinbach, Christoph Ernst: Christoph Ernst Steinbachs Vollständiges deutsches Wörterbuch Vel Lexicon Germanico-Latinum. 1: [A - L]', Image 1 of 1138 | MDZ (digitale-sammlungen.de)[1]