Foroneus
| |
| Występowanie | |
|---|---|
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka |
Melia |
| Rodzeństwo | |
Foroneus (gr. Φορωνεύς Phorōneús, łac. Phoroneus) – w mitologii greckiej pierwszy człowiek na świecie, syn boga rzeki Inachos i Okeanidy Melii, brat kochanki Zeusa Io. Założyciel Argos.
Przodkowie
Jan Parandowski nie wymienia w ogóle postaci Foroneusa. Wspomina on boga rzeki Inachosa, jako jego dziecko podaje jednak tylko Io[1]. Podobnie podaje słownik Schmidta w opisie Inachosa[2]. Podaje on też jednak w innym miejscu, że według niektórych podań rzeczywiście istniał w mitologii greckiej Foroneus będący synem tegoż Inachosa i nimfy imieniem Melia[3]. Jako jego braci Pierre Grimal wymienia Ajgialeusa i Fegeusa[4].
| Uranos | Gaia | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Okeanos | Tethys | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Inachos | Melia | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Io | Foroneus | Ajgialeus | Fegeus | ||||||||||||||||||||||||||||
Władanie
Tenże Foroneus uchodzi za pierwszego władcę Argos[2]. Wedle mitów z Peloponezu miał być w ogóle pierwszym z ludzi[4]. Miał on również być tym, który nauczył ludzkość wykorzystywania ognia[2] i budowania miast[4].
Jeden z mitów podaje, że Foroneusa wybrano, aby rozsądził spór o Peloponez rozgrywający się między Posejdonem a Herą. Foroneus podjął się zadania, rozstrzygając po myśli bogini. Foroneus podbił Peloponez[2] i wprowadził na półwyspie kult Hery z Argos[4]. Po jego odejściu trzej synowie podzielili ziemie ojca: Pelasgos, Agenor i Iasos. Kar natomiast założył Megarę i tam zamieszkał[2].
Potomkowie
Foroneus pojął za żonę Kerdo, również będącą nimfą[2]. Jego żonami mogły być też Telediko i Pejto[4].
Nie ma zgody co do imion ani liczby[4] dzieci Foroneusa. Za jego dzieci uważa się Pelasgosa, Iasosa, Agenora[4][2], Lyrkosa[4] i Kara[4][2]. W niektórych opracowaniach podaje się też Niobe[4].
Interpretacja Gravesa
Robert Graves tłumaczy imię Foroneusa jako przynoszący cenę, uznaje go bowiem za wynalazcę rynku[5]. Uznaje też Foroneusa za wynalazcę ognia, lokalnego herosa i wieszczka[6][7]. Uważa, że założył pierwsze miasto targowe, Fornikon, które później dopiero otrzymało nazwę Argos[8]. Łączy go, wraz z siostrą Io, z powstaniem afabetu[9][10]. Graves przypisuje on Foroneusowi jedno ze świętych drzew: olchę[11] i czwarty miesiąc[12]. Drzewo to wiązano także z Kronosem, noszącym przydomek Foroneus. Wśród jego dzieci wymienia Apisa[13] i Niobe (zaznaczając też, że mogłaby być nie córkę, ale jego matką)[14]. Po śmierci miał trafić na Pola Elizejskie[15]. Autor łączy Foroneusa z postacią z innych mitologii: z celtyckim Branem, bogiem-wroną[16] (jako herosa-wieszczka[12]), jako warianty imienia podając Barn, Bergn, Vron, Efron, Fearn, Gwern, Brennus[12]. Czyni też porównania do olbrzymów z Księgi Rodzaju[17]. Związek wynalazcy ognia z olszą wynikać ma z uznania, jakim cieszyć miał się niegdyś węgiel drzewny z olszy. Graves interpretuje podział Peloponezu na synów Foroneusa jako echo przedachajskiego podziału półwyspu oraz zauważa w tym wydarzeniu podobieństwo do podziału świata między synów Kronosa[12]. Rozniecenie kultu Hery na Peloponezie przypisuje Kerdo[18].
Przypisy
- ↑ Parandowski 1979 ↓, s. 198.
- ↑ a b c d e f g h Schmidt 2006 ↓, s. 158.
- ↑ Schmidt 2006 ↓, s. 115.
- ↑ a b c d e f g h i j Grimal 1988 ↓, s. 106.
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 170 (57.1).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 138 (42.3).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 154 (501).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 170 (57a).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 162 (52.4).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 160 (52a).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 94 (27.12).
- ↑ a b c d Graves 2011 ↓, s. 171 (57.1).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 186 (64c).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 230 (77.1).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 97 (28.1).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 154 (50.1).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 263-264 (88.3).
- ↑ Graves 2011 ↓, s. 403 (118.5).
Bibliografia
- Arthur Cotterell: Słownik mitów świata. Katowice: Książnica, 1996, seria: Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy". ISBN 978-83-7132-704-9.
- Robert Graves: Mity greckie. Kraków: vis-à-vis/Etiuda, 2011, seria: Meandry kultury. ISBN 978-83-61516-23-1.
- Pierre Grimal: Mitologia grecka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1988. ISBN 85-86857-07-02.
- Jan Parandowski: Mitologia. Warszawa: czytelnik, 1979. ISBN 83-07-00233-8.
- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki Encyklopedyczne Książnicy. ISBN 978-83-7132-841-1.