Mikroton
Mikroton, mikrointerwał – jednostka miary w muzyce; interwał mniejszy od półtonu, np. ćwierćton[1][2][3][4].
W europejskiej muzykologii termin rozpowszechnił się w XX wieku, od kiedy tamtejsi kompozytorzy zaczęli częściej eksperymentować z systemami dźwiękowymi innymi niż równomiernie temperowany[3]. Interwały mniejsze od półtonu używane były świadomie od starożytności, m.in. w Grecji i Indiach[4]. Mikrotony obecne były i są w kulturze muzycznej Bliskiego Wschodu, gdzie wykształciły się podziały oktawy na 36, 53, 68 i 72 interwałów[3].
Prekursorami wykorzystania mikrotonów w amerykańskiej i europejskiej muzyce XX wieku byli Charles Ives, Béla Bartók oraz Ernest Bloch[2]. W 1923 August Förster skonstruował w Pradze fortepian wyposażony w dwie klawiatury – jedną standardową, a drugą przesuniętą względem niej o ćwierć tonu[5]. Joseph Yasser opracował skalę 19-interwałową, Adriaan Fokker – 31-interwałową[2]. Muzykę opartą na mikrotonach komponowali m.in. Alois Hába[5], Andrzej Panufnik[4], Julián Carrillo[2], Witold Lutosławski, Krzysztof Penderecki[4], Harry Partch, La Monte Young[2], Bogusław Schaeffer[4], Karol Szymanowski[6] oraz Ben Johnston[7].
Przypisy
- ↑ Baculewski et al. 2006 ↓, s. 554.
- ↑ a b c d e Kennedy 2013 ↓, s. 555.
- ↑ a b c Griffiths, Lindley i Zannos 2001 ↓, lead.
- ↑ a b c d e mikrointerwał, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-03-30].
- ↑ a b Baculewski et al. 2006 ↓, s. 181.
- ↑ Kennedy 2013 ↓, s. 835.
- ↑ Kennedy 2013 ↓, s. 437.
Bibliografia
- Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- Paul Griffiths, Mark Lindley, Ioannis Zannos, Microtone, [w:] Grove Music Online, Oxford University Press, 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.18616 [dostęp 2024-03-30] (ang.).
- Michael Kennedy: The Oxford dictionary of music. Oksford: Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-957854-2.