Przejdź do zawartości

Modraczek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
Modraczek
Tarsiger cyanurus[1]
(Pallas, 1773)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

muchołówkowate

Podrodzina

kląskawki

Rodzaj

Tarsiger

Gatunek

modraczek

Synonimy
  • Motacilla cyanurus Pallas, 1773
  • Luscinia cyanura (Pallas, 1773)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania wraz z modraczkiem himalajskim uznawanym obecnie za osobny gatunek

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     zimowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Modraczek[3] (Tarsiger cyanurus) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Zamieszkuje północną Europę i Azję; sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Peter Simon Pallas w 1773 roku. Autor nadał mu nazwę Motacilla cyanurus, a jako miejsce typowe wskazał rejon rzeki Jenisej[4][5]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Tarsiger[3][4][6].

Jest to gatunek monotypowy[6]. Do niedawna za podgatunek modraczka uznawano modraczka himalajskiego (Tarsiger rufilatus) występującego od Himalajów po południowe i środkowe Chiny[4], uzyskał on jednak status odrębnego gatunku[3][6]. Taksony te różnią się od siebie upierzeniem i wokalizacją[4], a ich odrębność potwierdziły badania genetyczne[7].

Morfologia

Długość ciała wynosi 13–15 cm[4], rozpiętość skrzydeł: 22–24 cm[8], masa ciała 10–18 g[4]. Sylwetka podobna do rudzika. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U ptaków obu płci widoczne są rdzawe boki ciała, szaroniebieskie z wierzchu sterówki i białe gardło. U samca w sezonie lęgowym głowa, wierzch ciała i kuper są szaroniebieskie; u samicy te obszary ciała są szarobrązowe. W szacie spoczynkowej samiec płowieje i przypomina samicę[9].

Zasięg występowania

Modraczki w sezonie lęgowym zamieszkują obszar od Finlandii, północno-zachodniej Rosji i Uralu po Kamczatkę i dalej na południe po Mongolię, Japonię i północno-wschodnie Chiny. Zimują w południowej i południowo-wschodniej Azji[4].

W Polsce stwierdzony 18 razy (stan na koniec 2020)[10], z czego większość stwierdzeń dotyczy ptaków schwytanych podczas akcji obrączkowania, jedno – martwego ptaka znalezionego w Jastarni w październiku 2010[9]. W 2020 roku miało miejsce aż 5 stwierdzeń[10], m.in. stwierdzono pojedynczego samca zimującego w Sieradzu[10][11].

Ekologia i zachowanie

Modraczki gniazdują w lasach iglastych, preferują naturalne, stare i wilgotne lasy świerkowe z obecnymi porostami, często na obszarze górzystym. Zimują w gęstych zaroślach złożonych z liściastych krzewów, preferują wzgórza i okolice górskich szczytów; obserwowane są także przy drogach. Pożywieniem modraczków są bezkręgowce, głównie owady, a poza sezonem lęgowym także i owoce. Biologia gatunku słabo poznana[9]. W Rosji okres lęgowy trwa od maja do sierpnia[12]. Swoje gniazda modraczki budują nisko nad ziemią lub na ziemi, w półotwartej dziupli, między korzeniami drzew[9], pod zwalonym konarem albo w dziurze w skarpie. Mają one formę kubeczka z trawy, mchu, paproci, gałązek i korzeni; wyściółkę stanowią włosy, pióra, delikatne trawy, a niekiedy i igły sosnowe. Zniesienie liczy od 3 do 7 jaj[12].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje modraczka za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana. W 2015 roku organizacja BirdLife International szacowała liczebność populacji europejskiej na 20 200 – 56 500 par lęgowych, a jej trend oceniała jako wzrostowy. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje globalny trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Tarsiger cyanurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Tarsiger cyanurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2022-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-15].
  4. ↑ a b c d e f g Collar, N. & de Juana, E.: Orange-flanked Bush-robin (Tarsiger cyanurus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-27)].
  5. ↑ P.S. Pallas, Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs, t. 2 cz. 2, St. Petersburg 1773, s. 664,690,709 (niem.).
  6. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
  7. ↑ Site Luo et al. Deep phylogeographic divergence of a migratory passerine in Sino-Himalayan and Siberian forests: the Red-flanked Bluetail (Tarsiger cyanurus) complex. „Ecology and Evolution”. 4 (7), s. 977–986, 2014. DOI: 10.1002/ece3.967. PMCID: PMC3997315. (ang.). 
  8. ↑ Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Godfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.
  9. ↑ a b c d Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 399. ISBN 978-83-7845-983-5.
  10. ↑ a b c Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 37. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2020. „Ornis Polonica”. 62, s. 113–148, 2021. 
  11. ↑ Dariusz Piekarczyk: Unikalnego modraczka spotkać można w Sieradzu. sieradz.naszemiasto.pl, 28 grudnia 2020.
  12. ↑ a b Ashpole, J., Burfield, I., Ieronymidou, C., Pople, R., Wheatley, H. & Wright, L: Tarsiger cyanurus -- (Pallas, 1773). BirdLife International, 31 marca 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-10)].
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Modraczek&oldid=73817472”