Kazimierz Kaszewski

Kazimierz Kaszewski
Data i miejsce urodzenia	5 marca 1825 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 czerwca 1910 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	tłumacz, krytyk literacki i teatralny.
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Kazimierz Jan Kaszewski (ur. 5 marca 1825 w Warszawie, zm. 30 czerwca 1910 tamże) – polski krytyk literacki i teatralny, tłumacz, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Życiorys

Był synem Jana Nepomucena (kompozytora, uczestnika powstania listopadowego, twórcy pierwotnej wersji melodii pieśni Boże, coś Polskę) i Teofili z Iwańskich. Uczęszczał do gimnazjum gubernialnego w Warszawie (do 1840), następnie na kursy przygotowawcze dla nauczycieli szkół rządowych w Warszawie (1840-1843). Przez wiele lat pracował jako urzędnik w administracji szkolnej; był m.in. sekretarzem Instytutu Panien w Puławach (1853-1857), sekretarzem Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie (1857-1862), sekretarzem zarządzającym Szkoły Głównej Warszawskiej (1862-1869), a także sekretarzem Rady Nadzorczej przy Towarzystwie Kredytowym Miejskim w Warszawie (1865-1909). W 1848 uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie węgierskiej. W latach 1861–1862 wykładał logikę i psychologię na kursach przygotowawczych Szkoły Głównej Warszawskiej, przez krótki czas (1845) był nauczycielem w majątku rodu Jundziłłów w Iwacewiczach.

Był uznanym krytykiem literackim i teatralnym. Współpracował z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Kłosami”, „Biblioteką Warszawską”. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.^[1] Od 1865 roku (do końca życia) redagował „Tygodnik Romansów i Powieści”. W 1873 został wybrany na członka zagranicznego Akademii Umiejętności w Krakowie, ale miejsca w akademii nie otrzymał wobec sprzeciwu władz austriackich; należał natomiast od 1908 do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Był również członkiem honorowym Warszawskiej Kasy Literackiej.

Prowadził badania porównawcze nad estetyką i filozofią w utworach takich autorów, jak Seneka Młodszy, Lukrecjusz, Pierre Abelard, Baruch Spinoza, Wolter, Hippolyte Taine, August Comte. Krytykował część założeń metodologicznych pozytywizmu, bronił zarazem pozytywistów przed zarzutami o ateizm, materializm i fatalizm. Był sceptycznie nastawiony do literatury młodopolskiej. Uznawał, że rolą krytyki jest uchwycenie piękna utworu, z uwzględnieniem ducha czasu, warunków społecznych i politycznych oraz kultury, a za jedyną metodę naukową do badania zagadnień sztuki przyjmował metodę psychologiczną. Dokonał analizy głównych podręczników z historii literatury polskiej II połowy XIX wieku. Przygotował do wydania Wypisy z autorów starożytnych (1880). Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 34-2-16)^[2].

Upamiętnienie

w Kościele Wszystkich Świętych w Warszawie w listopadzie 1911 wmurowano i poświęcono tablicę autorstwa rzeźbiarza Czesława Makowskiego w formie płyty z marmuru i medalionu z brązu. Na tablicy umieszczono napis" Ś.p. Kazimierz Kaszewski, literat-krytyk, tłumacz klasyków greckich na język polski. Urodzony 5/III 1820, zmarł 30/VI 1910 r."^[3]

Twórczość

Jako tłumacz ogłosił m.in. Tragedie Sofoklesa (1888), Tragedie Ajschylosa (1895), Bukoliki Teokryta (1901), Prace i dni (1901) i Teogonię (1904) Hezjoda, liryki Anakreonta (1907), drobne utwory autorów francuskich (m.in. Wiktora Hugo) i niemieckich (m.in. Paula Heyse). Jego tłumaczenia wysoko cenił Piotr Chmielowski, wskazując na wierność przekładu i zachowanie ducha języka autorów; w późniejszym czasie tłumaczenia te spotykały się z mniejszą przychylnością.

Ogłosił komedię On będzie moim (1867), a także wiele prac naukowych z literatury, hellenistyki i pedagogiki, m.in.:

Nauka logiki i jej korzyści (1861)
Jan Amos Komeński (1862)
Życie i pisma Salomona Majmona (1862)
Pozytywizm, jego metoda i następstwa (1869)
Kształcenie kobiet w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1870)
Krytyka literacka i jej trudności (1872)
Luiz Camoens i jego dzieło (1880)
Powieści ludowe Kraszewskiego (1880)
Historia literatury greckiej (1881)
Klasycyzm w szkołach (1886)
Istota i zadanie powieści (1897)
Gimnazjum (1899)
Powołanie do badań oświaty polskiej (1902)
Szacunek dla dziecka (1902)

Przypisy

↑ "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN KASZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-07] .
↑ Poświęcenie pomnika Czas 1911 nr 536 z 23 listopada s. 2

Bibliografia

Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984

Linki zewnętrzne

Publikacje Kazimierza Kaszewskiego w bibliotece Polona

[1] "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.

[2] Cmentarz Stare Powązki: JAN KASZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-07] .

[3] Poświęcenie pomnika Czas 1911 nr 536 z 23 listopada s. 2

[1]

[2]

[3]