Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
 nr rej. A-153 (z 14 lutego 1930)[1]
| |||||||||||||||||
 Kościół NMP w Poznaniu | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||
 52°24′40,07″N 16°56′49,86″E/52,411131 16,947183
| |||||||||||||||||
Kościół Najświętszej Marii Panny (in summo[a]) w Poznaniu – zabytkowy gotycki kościół na poznańskim Ostrowie Tumskim wraz z resztkami wczesnopiastowskiego palatium.
Historia kościoła
[edytuj | edytuj kod]Według badań archeologicznych, kilka metrów na południe od prezbiterium obecnego kościoła znajdują się fundamenty rotundy pełniącej funkcję kaplicy; pewnym jest natomiast istnienie pod kościołem resztek palatium przypisywanego Mieszkowi I[2].
Choć w dokumentach kościół pod dzisiejszym wezwaniem pojawia się po raz pierwszy w 1247, w dzisiejszym kształcie powstał w latach 1430-1447 (niektóre źródła przesuwają te daty o rok później), a 2 lipca 1448 został konsekrowany przez biskupa Andrzeja z Bnina. Od tegoż dnia do 1 marca 1805 pełnił on funkcję kolegiaty – jego kapituła składała się z prałatury i pięciu kanonikatów, a następni biskupi dodawali kolejne urzędy[2].
Świątynia w toku dziejów była wielokrotnie remontowana, a na początku XIX wieku była w tak złym stanie, że planowano jej rozbiórkę; zapobiegła jednak temu gruntowna restauracja obiektu z lat 1859-1862[2][3].
W trakcie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu muzealiów[2]. W latach 1954–1956 dokonano rekonstrukcji wnętrza pod kierownictwem Wacława Taranczewskiego. Zaprojektował on witraże i wzorowaną na gotyckiej nastawę ołtarzową w formie ołtarza szafiastego (poliptyku). Następnie w 1976 przeprowadzono remont elewacji z częściową wymianą i uzupełnieniem lica, kształtek w lizenach i w sterczynach szczytu[4].
W 1988 świątynia została zamknięta, prowadzono w niej prace budowlane przy wzmacnianiu filarów mające na celu poprawę statyki budowli. Wokół kościoła prowadzono także badania archeologiczne kierowane przez Hannę Kóčkę-Krenz[2]. W latach 2017–2021 przy współpracy archidiecezji poznańskiej, miasta Poznania i Muzeum Archeologicznego dokonano gruntownej renowacji i konserwacji kościoła. Wykonano też ekspozycję palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy. Świątynia została przywrócona do pełnienia funkcji sakralnych 14 kwietnia 2021 w narodowe Święto Chrztu Polski. Tego dnia abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, poświęcił ołtarz w kościele[5].
Opis
[edytuj | edytuj kod]
Dzisiejszy kościół powstawał w kilku fazach. Korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wzniesiono ze środków poznańskiej kapituły w I poł. XV w. Pracami kierował Hanusz Prus z Poznania, który kontynuował szkołę Heinricha Brunsberga, natomiast Jan Lorek z Kościana dobudował szczyt zachodni, a Mikołaj z Poznania wraz z synem – sklepienia[6].
Całość budowli wykonano z czerwonej cegły przetykanej cegłą glazurowaną. Szczyt wypełniają biało otynkowane blendy, a wieńczy go sygnaturka oraz sterczyny z kwiatonami. Skarpy są włączone w ściany, a na zewnątrz sygnalizują je lizeny. Pomiędzy nimi znajdują się olbrzymie ostrołukowe okna, zaślepione od strony północnej[6].
Halowa konstrukcja podzielona jest na trzy nawy przekryte sklepieniem gwiaździstym z XV w. oraz zamknięte pięciobocznie prezbiterium i ambit ze sklepieniami żaglastymi z 1727[3]. Wnętrze pokrywają polichromie namalowane w latach 1954–1955 przez Wacława Taranczewskiego. Wykonał on też poliptyk wzorowany na gotyckim, a rok później zaprojektował witraże[7].
Przed kościołem znajduje się kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1886 roku[3].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „na grodzie”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 159 [dostęp 2021-04-15].
- ↑ a b c d e Historia Kościoła na Ostrowiu Tumskim p.w. Najświętszej Maryi Panny in Summo. [dostęp 2021-04-15].
- ↑ a b c Piotr Maluśkiewicz: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA, 2008, s. 37-38. ISBN 978-83-7495-454-9.
- ↑ Anna Passowicz, Dariusz Norberciak, Piotr Sielicki, Analiza numeryczna Konstrukcji Kościoła Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
- ↑ Narodowe Święto Chrztu Polski. [dostęp 2021-04-15].
- ↑ a b Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo (ul. Ostrów Tumski). [dostęp 2021-04-15].
- ↑ Franciszek Jaśkowiak: Województwo poznańskie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 48.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wnętrze kościoła w latach 30. XX w.
- Wnętrze kościoła w latach 10. XXI w.. gpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)].
- Wnętrze kościoła w 2021 roku
- Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Tajemniczy Poznań” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Sanktuarium narodowe Poznania” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
| Obszary Systemu Informacji Miejskiej | |
|---|---|
| Osiedla mieszkaniowe | |
| Atrakcje turystyczne |
|
| Tereny zielone | |
| Ulice i place | |
| Mosty | |
| Miejsca kultu religijnego | |
| Pozostałe |
