Komisja Nadzorcza Państw Neutralnych
Komisja Nadzorcza Państw Neutralnych[1] (KNPN) (ang. Neutral Nations Supervisory Commission, NNSC) – komisja nadzorująca od 1953 r. zawieszenie broni między Koreą Północną a Koreą Południową.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1951 obie strony wojny koreańskiej rozpoczęły rokowania, zakończone w 1953 układem rozejmowym między Koreą Północną (wspieraną przez Chiny Ludowe) oraz Południową (wspieraną przez siły ONZ na czele z USA). Jedną z jego decyzji było utworzenie zdemilitaryzowanej linii demarkacyjnej, w której znajdowało się Panmundżom. Postanowiono o utworzeniu tam wspólnego obozu, w którym miała mieć swoją kwaterę główną Komisja Nadzorcza Państw Neutralnych, przestrzegająca zawieszenie broni i złożonej z przedstawicieli 4 państw – 2 wytypowanych przez stronę północną (Czechosłowacja i Polska) i 2 przez południową (Szwajcaria i Szwecja)[2].
Do zadań komisji należało:
- badanie przypadków złamania zawieszenia broni
- kontrola przez rozsiane po Korei Grupy Inspekcyjne stanów liczebnych i wyposażenia obu stron
- nadzorowanie repatriacji jeńców
Początkowemu okresowi działalności komisji towarzyszyły wzajemne oskarżenia o sprzyjanie zwaśnionym stronom (stronie północnej przez Polaków i Czechów, zaś stronie południowej przez Szwedów i Szwajcarów), co także powodowało protesty ludności cywilnej, którym towarzyszyły zamachy. W ich wyniku KNPN musiała w 1955 ewakuować Grupy Inspekcyjne z Inczon i Pusan (Korea Południowa), a następnie z Kangnŭngu i Daegu (Korea Płd) oraz Ch'ŏngjin i Hŭngnam (Korea Płn.) – reszta grup rok później została bezterminowo zawieszona. Wówczas Misja Polska liczyła już tylko ok. 85 członków, inni przedstawiciele także zmniejszyli stany osobowe misji (Szwajcaria i Szwecja chciały nawet całkiem je wycofać z powodu zbytnio przedłużającego się procesu pokojowego). W 1957 działalność KNPN ograniczyła się już w zasadzie tylko do przyjmowania i zatwierdzania raportów, przez co polska delegacja (jak i inne) była stopniowo zmniejszana – od 1963 liczyła już tylko ok. 10 członków. Zasadniczą zmianę przyniosła Jesień Ludów w 1989, kiedy to w państwach wschodniej Europy rozpoczął się upadek komunizmu,[3] ponadto zmianom uległa też polityka zagraniczna Korei Południowej, z którą w 1990 roku stosunki dyplomatyczne nawiązały państwa Układu Warszawskiego (w tym ZSRR), a dwa lata później ChRL.[4] W powyższych okolicznościach delegacje z Czechosłowacji (od 1993 tylko Czech) i Polski stały się z punktu widzenia KRLD niewygodne ze względów ideologicznych.
Misja Polska
[edytuj | edytuj kod]Formowanie polskiej delegacji rozpoczęto już w 1952. Aby lepiej ją przygotować do zadań utworzono Jednostkę Wojskową 2000 (JW 2000). Jednak z powodu przedłużających się rokowań proces formowania przerwano, by rozpocząć go na nowo w kwietniu 1953 w Jabłonnie k. Warszawy. Dwa miesiące później grupa rozpoznawcza udała się do Chin, za nią drogą kolejową reszta polskiej misji, formalnie utworzonej uchwałą Rady Państwa z 12 września 1953. Polacy wraz z Czechami i Słowakami zostali zakwaterowani w północnej części obozu, kontrolowanej przez KRLD[2].
W wyniku działań północnych Koreańczyków w 1993 r. czeska delegacja opuściła Koreę na stałe a polska obóz w północnym Panmundżomie.[3]
Kryzys w stosunkach Polska–Korea Północna trwający od 1993 r. został zażegnany w 2001 r., a wcześniej, w 1996 Misja Polska rozpoczęła nowy etap działalności – delegacja złożona z 3 żołnierzy (szef misji, zastępca i sekretarz) doraźnie, 2 lub 4 razy do roku przyłącza się do pracujących w zmarginalizowanej komisji Szwedów i Szwajcarów, wizytujących linię demarkacyjną[3].
Szefowie
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Liczebność
[edytuj | edytuj kod]- 1953–1955 – ok. 300
- 1955–1956 – ok. 85
- 1956–1957 – ok. 35
- 1958–1960 – ok. 30
- 1960–1963 – ok. 15
- 1963–1995 – ok. 10
- 1996 – nadal – 3
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ dokumenty opublikowane w: Christian Birchmaier, Marceli Burdelski, Eugeniusz Jendraszczak, 50-lecie Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei. Warszawa 2003, s. 90-149.
- ↑ a b Natalia Matiaszczyk, Misja Polska do Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych [online], Instytut Nowej Europy, 8 lipca 2020.
- ↑ a b c Polacy na straży pokoju na Półwyspie Koreańskim. Polska Zbrojna, 2018-03-20. [dostęp 2020-03-31].
- ↑ Korea Południowa. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-08-08].
- ↑ Polish Observers Leave North Korea Via Beijing. Associated Press, 9 marca 1995. [dostęp 2013-04-11]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Grzegorz Ciechanowski: Żołnierze polscy w misjach i operacjach pokojowych poza granicami kraju w latach 1953-1989. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009. ISBN 978-83-7611-012-7.
- „Studia Gdańskie”. Tom V, 2008. prof. dr hab. Czesław Ciesielski – przewodniczący kolegium redakcyjnego. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej. ISSN 1731-8440. (pol.).
- Christian Birchmaier, Marceli Burdelski, Eugeniusz Jendraszczak: 50–lecie Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei, Warszawa 2003.
- „Przegląd Historyczno–Wojskowy”, nr 5/2011.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona o misjach ONZ. misjeonz.szkrobi.cal24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-13)].
| Zwierzchnictwo | |
|---|---|
| Skład (rodzaje oraz pozostałe komponenty i służby SZ) | |
| Główne struktury dowodzenia rodzajami SZ |
|
| Główne struktury dowodzenia komponentami SZ innymi niż rodzaje | |
| Operacje zagraniczne |
_mundur_w.png?lang=pl){kind=small}