Podloška
Podloška (podmetač, platna) je mašinski element koji se koristi u navojnim spojevima. U većini slučajeva je to pločica kružnog oblika sa otvorom u sredini. U zavisnosti od konstrukcije, može imati različite funkcije, i to: osiguranje navojnih spojeva od odvrtanja, ravnomernija raspodela površinskog pritiska, prednaprezanje navojnog spoja, izolacija, zaptivanje i sl. Podloške se izrađuju od različitih materijala u zavisnosti od namene, ali se najčešće koristi čelik, plastika i bakar.
Kroz otvor na podloški prolazi vijak. Podloška se postavlja između glave vijka (ili navrtke) i elementa koji se spaja vijcima.
Ravna podloška je, kako joj ime kaže, ravna kružna pločica sa otvorom u sredini. Razlikuje se dve vrste, obična i podloška sa velikim spoljašnjim prečnikom. Obična ravna podloška obično ima dva puta veći spoljašnji prečnik od unutrašnjeg. Ova podloška se koristi za ravnomerniju raspodelu površinskog pritiska i kao odstojnik. Često se koristi i iz estetskih razloga, tj. postavlja se ispod glave vijka i navrtke kako bi se sprečilo oštećivanje elemenata koji se spajaju usled pritezanja vijka.
Izarđuju se uglavnom od čelika, a ređe od plastike i bakra.
Rascepljena elastična podloška se koristi za osiguravanje navojnih spojeva protiv odvrtanja. Još se naziva i opružna podloška. Kružnog je oblika, ima otvor u sredini i jedan zarez. Na mestu zareza, podloška je blago savijena tako da su krajevi razmaknuti. Prilikom pritezanja, krajevi podloške se zabijaju u glavu vijka (ili navrtku) i element koji se spaja navojnim spojem. Na taj način se sprečava odvrtanje vijka i navrtke.
Izrađuje se od čelika za opruge.
Konusna elastična podloška svojim izgledom podseća na ravnu podlošku. Konusnog je oblika i prilikom pritezanja navojnog spoja se deformiše i na taj način se ponaša kao opruga. Sa ovim podloškama je moguće napraviti prednapregnute spojeve tako da vijak ima potrebnu silu pritezanja da nedođe do odvrtanja, ali se u isto vreme dozvoljava navojnom spoju malo "slobode".
Izrađuje se od čelika za opruge.
Podloška sa nauzbljenjem služi za osiguravanje navojnih spojeva od odvrtanja. Izgleda kao ravna podloška, sa tom razlikom što po spoljašnjem ili unutrašnjem obimu ima zube. Prilikom pritezanja ovi zubi se zabijaju u glavu vijka ili navrtku i na taj način sprečavaju odvrtanje.
Izrađuju se od čelika.
Kao što kaže ime, služi za zaptivanje. Izgleda kao ravna podloška sa tom razliko što se izrađuje od bakra, plastike ili gume. Postavlja se ispod glave vijka u slučajevima kada se vijak koristi kao čep. Bakarne podloške se koriste kod velikih pritisaka i temperatura.
Gumena podloška je istog oblika kao ravna podloška. Koristi se za zaptivanje ili kao vibroizolator.
Plastična podloška je uglavnog istog oblika kao i ravna podloška sa razlikom što se izrađuje od materijala koji ne provodi struju i to uglavnom od raznih vrsta plastike, bakelita i sl. Upotrebljava se u elektrotehnici kao izolator između vijka i provodnika.
- http://www.jus.org.yu Arhivirano 2010-01-11 na Wayback Machine-u
- Katalog Wurth
- Bojan Kraut (1982), Strojarski priručnik, Tehnička knjiga Zagreb
- Lionel S. Marks (1951), Mechanical Engineers' Handbook, McGraw-Hill Publishing Company Ltd., London