Prirodni proizvod
Prirodni proizvod je hemijsko jedinjenje ili supstanca koju je proizveo živi organizam, i koja se stoga javlja u prirodi.[2][3] U najširem smislu, prirodni proizvodi obuhvataju bilo koju supstancu koju su proizvela živa bića.[4][5] Prirodni proizvodi isto tako mogu da budu pripremljeni putem hemijske sinteze (bilo semisinteze ili totalne sinteze) i igrali su centralnu ulogu u razvoju polja organske hemije purem pružanja izazovnih sintetičkih meta. Termin prirodni proizvod se isto tako koristi u komercijalnim primenama za kozmetičke proizvode, dijetarne suplemente, i hranu proizvedenu iz prirodnih izvora bez dodatka veštačkih ingredijenata.[6]
U polju organske hemije, definicija prirodnih proizvoda je obično ograničena na prečišćena organska jedinjenja izolovana iz prirodnih izvora koja su formirana putem primarnog ili sekundarnog metabolizma.[7] U polju medicinske hemije, definicija je obično dodatno ograničena na sekundarne metabolite.[8][9] Sekundarni metaboliti nisu esencijalni za opstanak, ali uprkos toga pružaju organizmima koji iz proizvode evolucionu prednost.[10] Mnogi sekundarni metaboliti su citotoksični i bili su izabrani i optimizovani tokom evolucije za upotrebu kao agensi „hemijskog ratovanja” protiv plena, predatora, i konkurnetskih organizama.[11]
Prirodni proizvodi su ponekad terapeutski korisni kao tradicionalni lekovi za treatman bolesti. Poznavanje tih materijala ponekad omogućava izvođenje aktivnih komponenti kao vodećih jedinjenja u procesu otkrivanja lekova.[12] Mada su prirodni proizvodi inspirisali brojne lekove koje je američka FDA odobrila, razvoj lekova polazeći od prirodnih izvora ima sve manji udeo u današnjoj farmaceutskoj industriji, delom zbog nepouzdanog pristupa i snabdevanja, pitanja intelektualne svojine, sezonske i lokacijske varijabilnosti kompozicije, i nestajanja izvora usled povećanog stepena izumiranja.[12]
Klase
[уреди | уреди извор]Najšira definicija prirodnih proizvoda je da su oni sve što su prozvela živa bića,[4][13] i time su obuhvaćeni biotički materijali (e.g. drvo, svila), bio-bazirani materijali (e.g. bioplastike, kukuruzni skrob), telesne tečnosti (e.g. mleko, biljni ekstrakti), i drugi prirodni materijali (e.g. soli, ugalj). Ograničenija definicija prirodnog proizvoda je organsko jedinjenje koje je sintetisao živi organizam.[7]
Prirodni proizvodi se mogu klasifikovati prema njihovoj biološkoj funkciji, biosintetičkom putu, ili izvoru.
Reference
[уреди | уреди извор]- ^ Cutler S, Cutler HG (2000). Biologically Active Natural Products: Pharmaceuticals. CRC Press. стр. 5. ISBN 978-0-8493-1887-0.
- ^ Webster's Revised Unabridged Dictionary (1913). „Natural product”. Free Online Dictionary and C. & G. Merriam Co. „A chemical substance produced by a living organism; - a term used commonly in reference to chemical substances found in nature that have distinctive pharmacological effects. Such a substance is considered a natural product even if it can be prepared by total synthesis.”
- ^ „All natural”. Nature Chemical Biology. 3 (7): 351. jul 2007. PMID 17576412. doi:10.1038/nchembio0707-351. „"The simplest definition for a natural product is a small molecule that is produced by a biological source."”
- ^ а б Samuelson G (1999). Drugs of Natural Origin: A Textbook of Pharmacognosy. Taylor & Francis Ltd,. ISBN 9789186274818.
- ^ National Center for Complementary and Integrative Health (13. 7. 2013). „Natural Products Research—Information for Researchers | NCCIH”. U.S. Department of Health & Human Services. „Natural products include a large and diverse group of substances from a variety of sources. They are produced by marine organisms, bacteria, fungi, and plants. The term encompasses complex extracts from these producers, but also the isolated compounds derived from those extracts. It also includes vitamins, minerals and probiotics.”
- ^ „About Us”. Natural Products Foundation. Архивирано из оригинала 11. 12. 2013. г. Приступљено 7. 12. 2013. „Natural products are represented by a wide array of consumer goods that continue to grow in popularity each year. These products include natural and organic foods, dietary supplements, pet foods, health and beauty products, "green" cleaning supplies and more. Generally, natural products are considered those formulated without artificial ingredients and that are minimally processed.”
- ^ а б Hanson JR (2003). Natural Products: the Secondary Metabolite. Cambridge: Royal Society of Chemistry. ISBN 0-85404-490-6. „Natural products are organic compounds that are formed by living systems.”
- ^ „Natural Products”. Stedman's Medical Dictionary. Lippincott Williams & Wilkins. Архивирано из оригинала 03. 08. 2016. г. Приступљено 02. 05. 2018. „Natural products: naturally occurring compounds that are end products of secondary metabolism; often, they are unique compounds for particular organisms or classes of organisms.”
- ^ Williams DA, Lemke TL (2002). „Chapter 1: Natural Products”. Foye's Principles of Medicinal Chemistry (5th изд.). Philadelphia: Lippincott Williams Wilkins. стр. 25. ISBN 0-683-30737-1. „Natural product: A single chemical compound that occurs naturally. This term is typically used to refer to an organic compound of limited distribution in nature (often called secondary metabolites).”
- ^ Maplestone RA, Stone MJ, Williams DH (jun 1992). „The evolutionary role of secondary metabolites--a review”. Gene. 115 (1–2): 151—7. PMID 1612430. doi:10.1016/0378-1119(92)90553-2.
- ^ Hunter P (septembar 2008). „Harnessing Nature's wisdom. Turning to Nature for inspiration and avoiding her follies”. EMBO Reports. 9 (9): 838—40. PMC 2529361
. PMID 18762775. doi:10.1038/embor.2008.160.
- ^ а б Li JW, Vederas JC (jul 2009). „Drug discovery and natural products: end of an era or an endless frontier?”. Science. 325 (5937): 161—5. Bibcode:2009Sci...325..161L. PMID 19589993. doi:10.1126/science.1168243.
- ^ Bhat SV, Nagasampagi BA, Sivakumar M (2005). Chemistry of Natural Products. Berlin ; New York: Springer. ISBN 81-7319-481-5.
Literatura
[уреди | уреди извор]- Bhat SV, Nagasampagi BA, Sivakumar M (2005). Chemistry of Natural Products (2 изд.). Berlin: Springer. ISBN 3-540-40669-7.
- Hanson JR (2003). Natural Products: The Secondary Metabolites. Royal Society of Chemistry. ISBN 0-85404-490-6.
- Kaufman PB (1999). Natural Products from Plants. CRC Press. ISBN 0-8493-3134-X.
- Liang XT, Fang WS, ур. (2006). Medicinal Chemistry of Bioactive Natural Products. Wiley-Interscience. ISBN 0-471-73933-2.
Spoljašnje veze
[уреди | уреди извор]
- Reusch W (2010). „Natural Products page”. Virtual Textbook of Organic Chemistry. Ann Arbor, Mich.: Michigan State University, Department of Chemistry. Архивирано из оригинала 3. 2. 2007. г. Приступљено 2. 5. 2018.
- „NAPROC-13 Base de datos de Carbono 13 de Productos Naturales y Relacionados (Carbon-13 Database of Natural Products and Related Substances)”. Spanish language tools to facilitate structural identification of natural products.
- Porter, Noah, ур. (1913). „Natural product”. Webster's Dictionary. Springfield, Massachusetts: C. & G. Merriam Co.
