Simon von Stampfer
Simon Ritter von Stampfer | |
|---|---|
 Simon Stampfer, Josef Kriehuber'in Litografisi, 1842 | |
| Doğum | 28 Ekim 1792 Matrei in Osttirol, Lienz, Tirol, Avusturya |
| Ölüm | 10 Kasım 1864 (72 yaşında) Viyana, Avusturya |
| Milliyet | Avusturyalı |
| Vatandaşlık | Avusturya İmparatorluğu |
| Eğitim | Franciscan Gymnasium, Lyceum in Salzburg |
| Tanınma nedeni | Hareketli görüntüleri gösteren ilk stroboskopik disk. |
| Evlilik | Johanna Wagner |
| Çocuk(lar) | Maria Aloysia Johanna, Anton Josef Simon |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
| Çalıştığı kurum | Salzburg Üniversitesi, Viyana Teknik Üniversitesi |
Simon Ritter von Stampfer (26 Ekim 1792 (bazı kaynaklara göre 1790), Windisch-Mattrai, Matrei in Osttirol, Tirol – 10 Kasım 1864, Viyana) Avusturyalı matematikçi, yerölçümcü ve kaşiftir. En ünlü icadı, hareketli görüntüleri gösteren ilk cihaz olma iddiasına sahip olan stroboskopik disktir. Neredeyse aynı anda benzer cihazlar, Belçika'da (Fenakistiskop) ve Britanya'da (Dædaleum,sonraki yıllarda Zoetrop olarak anıldı) bağımsız olarak üretildi.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençlik ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Simon Ritter von Stampfer, Osttirol'deki Matrei'de dokumacı Bartlmä Stampfer'in ilk oğlu olarak dünyaya geldi. 1801'den itibaren yerel okula gitti ve 1804'te Lienz'deki Franciscan Gymnasiu Okulu'na başladı ve 1807'ye kadar burada kaldı. Buradan felsefe okumak için Salzburg'daki Liseye gitti; ancak değerlendirilmedi.
1814'te Münih'te eyalet sınavını geçti ve öğretmen olmak için başvuruda bulundu. Bununla birlikte, lisede matematik, doğa tarihi, fizik ve Yunanca alanlarında yardımcı öğretmen olarak görev yaptığı Salzburg'da kalmayı seçti. Daha sonra ilkokul matematik, fizik ve uygulamalı matematik dersleri verdiği Lyceum'a taşındı. 1819'da profesör olarak atandı. Boş zamanlarında jeodezik ölçümler, astronomik gözlemler, sesin farklı yüksekliklerde yayılma hızı deneyleri ve barometreyi kullanarak ölçümler yaptı. Stampfer, çok sayıda astronomik ekipmanın bulunduğu Kremsmünster Benedictine Manastırı'nda sık sık görülüyordu.
1822'de von Stampfer, Johanna Wagner ile evlendi. 1824'te bir kızları (Maria Aloysia Johanna) ve 1825'te bir oğulları (Anton Josef Simon) doğdu.
İlk bilimsel ve öğretim çalışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Innsbruck'taki birkaç başarısız başvurunun ardından Stampfer, nihayet Salzburg'da tam matematik profesörlüğüne terfi etti. Bununla birlikte, Viyana'daki Politeknik Enstitüsü'nde, Pratik Geometri Başkanlığına da terfi etti. Burada 1825 yılının Aralık ayında Franz Josef von Gerstner'ın yerine yerleşti. Bölümde pratik geometri öğretmenin yanı sıra aynı zamanda bir fizikçi ve astronom olarak da çalışıyordu. Güneş tutulmalarının hesaplanması için bir yöntem üretti.
Objektiflerle yaptığı astronomik çalışmaları ve bunların doğruluğu ve bozulmasıyla ilgileniyordu. Bu onu optik illüzyonlar alanına götürdü. 1828'de teleskoplar için test yöntemleri ile lenslerin "eğrilik yarıçapını" belirlemek için ölçüm yöntemleri ve camın kırılma ve dağılma özelliğini test ve ölçüm yöntemleri geliştirdi. Yüksek kaliteli optik üretiminin teorik temelleri üzerindeki çalışması için akromatik Fraunhofer lensine döndü.
"Stroboskopik disklerin" geliştirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
1832'de Stampfer, İngiliz fizikçi Michael Faraday'ın Journal of Physics and Mathematics (Fizik ve Matematik Günlükleri) deneyleri aracılığıyla, hızla dönen dişlilerin neden olduğu ve insan gözünün dişlinin hareketini takip edemediği optik illüzyondan haberdar oldu. O kadar etkilendi ki, dişliler ve "diş dilimleri" ile benzer deneyler yaptı. Bu deneylerden en sonunda Stampfer Diskini geliştirdi (Zoetrope, Stroboskopische Sheiben, Stroboskop Diskleri, optik sihirli disk veya basitçe Stroboskop olarak da adlandırılır). Bu deney; biri çevresinde yarıklar ve diğeri hareket çerçevelerindeki görüntülerden oluşan iki diskten oluşur. Bölünmüş disk, görüntü diski ile aynı eksende döndürüldüğünde, yarıkların görünümü sürekli hareket eden bir görüntü izlenimi verir.[1] Alternatif olarak, tek bir disk bir aynanın önünde döndürülür ve görüntü aynada diskin yuvalarından izlenir.
Bu arada Belçikalı bilim adamı Joseph Plateau bir süredir çok benzer bir cihaz geliştiriyordu ve nihayet Ocak 1833'te Fenakistiskop veya Phénakisticope olarak adlandırılacak olan cihazı bir Belçika bilimsel dergisinde yayımladı.[2] Plateau, 1836'da fikri aldığı zamanı tam olarak belirtmenin zor olduğunu düşündüğünü; ancak icadını ilk kez Aralık ayında başarıyla gerçekleştirebileceğine inandığını belirtti. Stampfer'in kendi versiyonunu aynı zamanda icat ettiği iddiasına güvendiğini belirtti.[3] Hem Stampfer hem de Plateau, sinemanın kurucu babası olma iddiasına sahiptir. Ancak bu onurla en çok anılan Joseph Plateau'dur.[4]
Stampfer, 7 Mayıs 1833'te icadı için 1920 sayılı imparatorluk nişanını aldı. Cihaz, Viyanalı sanat tüccarları Trentsensky & Vieweg tarafından geliştirildi ve ticari olarak pazarlandı. İlk baskısı Mayıs 1833'te yayımlandı[5] ve kısa süre sonra tükendi. Daha sonra Temmuz ayında ikinci bir geliştirilmiş baskı çıktı.[6]
Simon von Stampfer'in "stroboskopik diskleri" Avusturya dışında tanındı ve "stroboskopik etki" terimi buradan doğdu.
Literatür
[değiştir | kaynağı değiştir]- Franz Allmer:Simon Stampfer 1790–1864. Picture a life. In:Communications of the Geodetic Institute of the Technical University of Graz, No. 82, Graz 1996
- William Formann:Austrian pioneers of cinematography.Bergland Verlag, Viyana 1966, p. 10–18
- Peter Schuster, and Christian Strasser:Simon Stampfer 1790–1864. From the magic disc for the film(series of press offices, Special Publications Series No. 142), Salzburg 1998
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Burns, Paul. "Chapter 8, 1832 SIMON RITTER VON STAMPFER". The History of the Discovery of Cinamatography (İngilizce). Planetyel Communications.
- ^ Correspondance mathématique et physique (Fransızca). 7. Brüksel: Garnier and Quetelet. 1832. s. 365. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021.
- ^ "Bulletin de l'Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles" (Fransızca). III (1). Brüksel: l'Académie Royale. 1836: 9-10. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021.
- ^ Weynants, Thomas (2003). "Stampfer Discs and Phenakistiscope Discs". Early Visual Media. 28 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2009.
- ^ "Der Wanderer". 1833. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021.
- ^ Stampfer, Simon (1833). Die stroboscopischen Scheiben; oder, Optischen Zauberscheiben: Deren Theorie und wissenschaftliche anwendung, erklärt von dem Erfinder [The stroboscopic discs; or optical magic discs: Its theory and scientific application, explained by the inventor] (Almanca). Viyana ve Leipzig: Trentsensky and Vieweg. s. 2. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Simon Stampfer Stroboscopic slices of Academic Gymnasium Salzburg
- Simon Stampfer: scholar scientist inventor
- Simon stroboskopik dilimler (Sternwarte Kremsmünster Müzesi'nden ayın nesnesi, Ağustos 2001)
- Animasyona Giriş (Sandro Corsaro, 2003; PDF dosyası, 112 KB)
