Gurlan

Gurlan
shahar
41°39′0″N 60°18′0″E
Mamlakat	Oʻzbekiston
viloyat	Xorazm viloyati
{{{tuman_turi}}}	Gurlan tumani
Hukumat
Asos solingan	1982
Maydon	045 km2 (17 kv mi)
Iqlim turi	keskin kontinental
Rasmiy til(lar)i	oʻzbekcha
Aholisi  (2004)	27 300
Milliy tarkib	oʻzbeklar
Konfessiyaviy tarkib	musulmonlar
Vaqt mintaqasi	UTC+5
Telefon kodi	+998 6236
Avtomobil kodi	90
Gurlan

Gurlan – Xorazm viloyatidagi shaharcha (1982—1992-yillarda shahar), Gurlan tumani markazi. Yaqin temir yoʻl stansiyasi Shovot – 20 km. Gurlandan viloyat markazi Urganch shahrigacha 36 km. Oʻrtacha harorati iyulda 26—28 °C, yanvarda —6 °C. Aholisi 27 300 kishi (2004). Gurlanda hokimiyat binosi, aloqa boʻlimi, mehmonxona, 2 transport korxonasi, „Gurlanteks“ ip gazlama va trikotaj kiyimlar fabrikasi, 7 umumiy taʼlim maktabi, 8 kutubxona, madaniyat va istiroxat bogʻi, stadion, 2 kasalxona, 4 poliklinika, dorixona bor.

Tarixi

Gurlan Xorazmning oʻrta asr shaharlaridan biri boʻlgan. Gurlandan taxminan 7 kilometr (4,3 milya) shimolda Taza Vazir („Yangi Vazir“) deb nomlangan qalʼa qurilgan. Xorazmlik hanafiy faqihi Jaloliddin Kurloniy Gurlandandir. 19-asr boshlarida Xiva xonligining mashhur savdogar shahri boʻlgan. Gurlan 1905-yildan 1911-yilgacha boʻlgan davrda oʻta konservativ qarshiliklarga duch kelgan „Yangi usul“ maktabini namoyish etdi. 18-asrning 20-yillarida Xiva xonligining mashhur savdogar shahri boʻlgan. 1917-yilgi rus inqilobidan keyin Xiva xonligi tugatilib, Gurlan Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tarkibiga kiritildi. Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining yadrosi boʻlgan Buxoro Xorazmning Gurlan-Xiva-Pitnakdan tashkil topgan uchburchak ichida joylashgan qismini oʻz ichiga olgan. Gurlan 1926-yil 29-sentyabrda tugatilgan Xorazm viloyati tarkibiga kirdi va Gurlan tumani markazi. 1926-yildan keyin Gurlan va okrugi bevosita Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasiga boʻysundi. 1938-yil 1-oktyabrda Xorazm viloyati qayta tashkil etildi. Uning tarkibiga oʻsha paytda qishloq maqomiga ega boʻlgan Gurlan va Gurlan tumani kiradi. 1981-yil oktabrgacha u qishloq posyolkasi sifatida tasniflangan, sovet hokimiyati davrida unga shahar tipidagi aholi punkti maqomi berilgan. 1984-yilda Gurlanga shahar maqomi berildi va viloyat ahamiyatiga ega shaharga aylandi, yaʼni u endi tuman tarkibiga kirmadi. Sovet davrida bu yerda bolalar shifoxonasi qurilgan. Gurlan Qoraqalpogʻistonga yaqinroq boʻlgani uchun u yerda til Xorazmning boshqa shaharlariga qaraganda bir oz farq qiladi.

Iqtisodi

Gurlan tumani paxta yetishtirish boʻyicha (asosan eksport uchun) yirik markaz boʻlib, shahar paxta tozalash zavodlari bilan mashhur. Boshqa ekinlarga sholi, yam va bugʻdoy (oziq-ovqat bilan oʻzini-oʻzi taʼminlash uchun 1990-yilda kiritilgan), qishda bugʻdoy yetishtirilmasa, makkajoʻxori, joʻxori, tarvuz, poliz va sabzavot kabi boshqa ekinlar yetishtiriladi. Oʻzbekiston hukumati choʻl yaqinidagi yerlarda sholi yetishtirmaslik kerakligini taʼkidlagan edi, lekin Gurlan yaqinida sholi dalalari koʻrinib turibdi va u yerdan foydalanishning asosiy qismini tashkil qiladi. Amudaryo sugʻorish tizimining bir qismi sifatida yaqin atrofdan oqib oʻtuvchi Amudaryo (Oks daryosi) toʻgʻonini toʻsish natijasida hosil boʻlgan hududda sugʻorish qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishini sezilarli darajada yaxshilagan va Sovet Ittifoqi davrida Gurlandagi fermer xoʻjaliklariga bir qator koreyslar yuborilgan. Qoraqumning choʻl hududlari unumdor yerlarga chegaradosh.

Gurlan – taniqli non ishlab chiqaruvchisi. Gurlanning „Xorasm poiafzali“ aksiyadorlik jamiyati yoki Garlen poyabzal fabrikasi bor. U 1988-yilda tashkil etilgan. Poyafzal xomashyodan, xususan, charmdan ishlab chiqariladi. Bitimlar ingliz tilida olib boriladi. Shahar markazida bir qancha banklar joylashgan, jumladan Agrobank, Xalq bank va Gurlan Milliy Bank.

Gurlanda yirik parrandachilik fermasi mavjud

Havolalar

• Portal Xorezma