Jump to content

Грациялар

From Vikipediya
Помпей фрескасидаги уч Грациялар, милоддан аввалги 1-50 йиллар.

Юнон мифологиясида Грациялар жозиба, гўзаллик, табиат, инсоният ижоди, хайрихоҳлик ва унумдорликнинг уч ёки ундан ортиқ маъбудалари ҳисобланади[1].Гесиод учта — Аглаэа („Ёрқинлик“), Эвфросин („Қувонч“) ва Талия („Гуллаш“) [2][1] — ва Аглаэани Гефестнинг энг ёши ва хотини деб атайди[3]. Рим мифологиясида Грациялар Гратиаэ сифатида танилган.

Грациялар, одатда, Зевс ва Океанид Эвриномнинг қизлари ҳисобланган[2]. Камдан-кам ҳолларда, улар Дионис ва Корониснинг [4] ёки Ҳелиос ва Наяд Аэгленинг [5][6] ёки Геранинг исм-шарифи номаълум отасининг қизлари деб айтилган [7]. Зевс томонидан оналарининг бошқа муқобил исмлари — Эурйдоме, Эурймедоуса ёки Эуантҳе[8]. Гомер уларни Афродита мулозимларининг бир қисми сифатида аниқлади. Грациялар, шунингдек, юнон ер ости дунёси ва Элеусиниан сирлари билан ҳам алоқадор эди.

Классикдан кейинги расм ва ҳайкалтарошликда учта Грациялар, кўпинча, яланғоч ёки деярли яланғоч ҳолда тасвирланган, аммо Грециянинг Аркаик ва Классик даврларида улар одатда тўлиқ кийинган ҳолда тасвирланган[1].

Мифология

[edit | edit source]
Уффизи галереясида Сандро Боттиcелли " Примавера " картинасидан „Уч иноят“.

Грациялар аъзолари

[edit | edit source]

Гарчи Грациялар одатда учта бўлган дейилса-да, улар билан боғлиқ маъбудаларнинг номи ва сони ҳар хил бўлган, Адабиётда берилган Аглаэа, Эупҳросйне ва Тҳалиа номлари қуйидагилардан иборат: Дамиа („Ер онаси“), Аухесиа („Баҳор ривожланиши“), Клета („Машҳур“), Пҳаэнна („Ёрқин“), Гегемон („Етакчи“), Пеитҳо („Ишонтириш“), Парегорос („Тасалли“), Паситҳеа („Енгиллашиш“), Чарис („Иноят“) ва Кале („Гўзаллик“). Шу билан бир қаторда, қадимий кулолчиликда қуйидаги номларни учрайди: Антҳеиа („Гуллар“), Эвдаимониа („Бахт“), Эвтимия („Яхши кайфият“), Эутйчиа („Омад“), Паидиа („Ўйин“), Пандаисия („Зиёфат“) ва Паннйчис („Тунги байрамлар“). Грацияларни ўйин-кулги ва байрамларнинг ҳомийлари деб ҳам аташади.

Эътиқод

[edit | edit source]
"Уч иноят „, Антонио Канованинг биринчи версияси, ҳозирда Эрмитаж музейида сақланади.

Грациялар, кўпинча, бошқа Худоларнинг зиёратгоҳларида тасвирланган бўлса-да, Грецияда камида тўртта ибодатхона фақат улар учун бағишланган эди. Уларнинг энг асосий ибодатхонаси Боэотиядаги Орхоменосда жойлашган бўлиб, у ерда уларнинг эътиқоди пайдо бўлган деб ҳисобланган. Гермиона, Спарта ва Элисда Грациялар учун ибодатхоналар ҳам мавжуд эди[9]. Қадимги Спарта қироли Ласедаэмон томонидан асос солинган Лакониянинг Амйcлаэ шаҳридаги Тиаса дарёси яқинидаги ибодатхона Грацияларга бағишланган[10].

Лес Троис Граcес, Жеймс Прадиэр, 1831 йил. Лувр.

Тасвирий санъат

[edit | edit source]

Грациялар, кўпинча, яланғоч ҳолда тасвирланганига қарамай, бу кейинги ривожланиш бўлиб кўринади, чунки Архаик ва Классик Юнонистон тасвирларида улар чиройли кийинган ҳолда тасвирланган[1] [11]. Бундан фарқли ўлароқ, милоддан аввалги ИИИ аср шоирлари Каллимах ва Эйфорион учликни яланғоч ҳолда тасвирлайди[11].

Карле ван Лудан “Уч иноят" (1763)
Уч иноят, Рафаэл, 1504-1505.

Грациялар Сандро Боттиcелли " Примавера " расмида бошқа бир қанча мифологик фигуралар билан бирга тасвирланган. Рафаэл уларни Франсиянинг Чантиллй шаҳрида жойлашган расмда ҳам тасвирлаган. Бошқа бадиий тасвирлар қаторида улар Антонио Канова ва Бертел Торвалдсеннинг машҳур ҳайкаллари мавзусидир.

Cалаверас Биг Треэс штат боғидаги учта дарахт Грациялар шарафига „Уч иноят“ деб номланган[12].

Манбалар

[edit | edit source]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Ларсон, Женнифер. Анcиэнт Греэк Cулц. Неw Ёрк, НЙ: Роутледге, 2007 — 162-163-бет. ИСБН 978-0415491020. 
  2. 2,0 2,1 Ҳесиод, Тҳеогонй, 907 фф.
  3. Ҳесиод, Тҳеогонй, 945 фф.
  4. Ноннус, Дионйсиаcа 48.548
  5. Ноннус, Дионйсиаcа, 15.87 & 48.530
  6. Паусаниас, Десcриптион оф Греэcе, 9.35.5.
  7. Cолутҳус, Рапе оф Ҳелен 173
  8. Cорнутус, Cомпендиум оф Греэк Тҳеологй, 15
  9. Паусаниас, Десcриптион оф Греэcе, 2.34.10, 3.14.6, 6.24.6
  10. Паусаниас, Десcриптион оф Греэcе, 3.18.6
  11. 11,0 11,1 Миллекер, Элизабетҳ Ж. (1988). "Тҳе Тҳреэ Граcес он а Роман Релиэф Миррор". Метрополитан Мусеум Жоурнал 23: 69–81. дои:10.2307/1512847. 
  12. „"Тҳе Тҳреэ Граcес", Cалверас Биг Треэ Стате Парк“. Сеарч3.фамсф.орг:8080. 2009-йил 24-июлда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2010-йил 16-март.

Библиография

[edit | edit source]

Ҳаволалар

[edit | edit source]