Манчестер

Манчестер
Шаҳар ва метрополитан туман
Герб
53°28′0″Н 2°14′0″W
Мамлакат	Буюк Британия
Асос солинган	милл.авв И аср
Аҳолиси	Рўйхат 56,8% Оқ танлилар 20,9% Осиёликлар 11,9% Қоралар 5,3% Аралаш 5,1% бошқалар
Конфессиявий таркиб	Рўйхат 36,2% Христианлик 32,4% Атеист 22,3% Мусилмон 1,1% Ҳиндуизм 0,6% Буддизм 0,5% Сикҳизм 0,5% Иудаизм 0,5% бошқалар
Вақт минтақаси	УТCГМТ
Телефон коди	0161
[[Филе:|290пх|Манчестер харитада]] Манчестер

Манчестер — Буюк Британиянинг ғарбий қисмидаги шаҳар. Катта Маркази конурбациясининг бош шаҳри ва метрополитен графлигининг маъмурий маркази. Аҳолиси 430 минг кишидан зиёд (шаҳар атрофи билан 2,6 млн. киши). Эруэллдарёси ва Манчестер каналидаги йирик порт (йиллик юк ортиб-тушириш 10 млн. т дан ортиқ). Мамлакатнинг муҳим саноат ва маданий маркази. Саноатининг етакчи тармоғи — машинасозлик (жумладан, электротехника). Кимё (бўёқлар ишлаб чиқариш), тўқимачилик, тикувчилик, қоғоз, полиграфия, озиқ-овқат саноати корхоналари мавжуд. Виктория университети (1903), шаҳар музейи, бадиий галерея, Фри-Трейдхолл консерт зали бор. Шаҳарга Х асрда римликлар қишлоғи ўрнида асос солинган. Ўрта асрларда савдо ва ҳунармандчилик шаҳри бўлган. ХИХ асрда Манчестер ип газлама саноатининг дунёда йирик марказига айланди. Меъморий ёдгорликлардан готика Собори (ХВ-ХВИ асрлар) Ратуша, Биржа биноси (ХИХ аср) сақланган.

Тарихи

Манчестер марта Х асрда тилга олинган. Аҳоли 79-йилда асос солинган Келтлар Мансенион турар жойи ва Рим мустаҳкамланган Манкуний лагери ўрнида пайдо бўлган. Ўрта асрларда у савдо ва ҳунармандчилик шаҳри бўлган. ХВИИИ аср ўрталаридан саноат инқилоби туфайли шаҳар тез ривожлана бошлади. 1789-йилда Петер Дрингwатернинг пахта заводида буғ двигатели пайдо бўлди. ХИХ асрда шаҳар тўқимачилик саноати марказлари орасида жаҳон етакчисига айланди. 1830-1840-йилларда Манчестер эркин савдо („эркин савдо“) тарафдорлари маркази бўлган.1819-йил 16-августда Санкт-Петер майдонида ҳукумат қўшинлари томонидан Петерлоо жанги шафқацизларча бостирилган. Бу Манчестер қирғини номи билан тарихда қолган. 1868-йилда Манчестерда Британия касаба уюшмалари конгрессининг биринчи конгресси бўлиб ўтди, у бир неча йил ичида Буюк Британиядаги барча касаба уюшмаларини бирлаштирди.

Иккинчи Жаҳон уруши пайтида (1940-йил август ойидан бошлаб) Манчестер қуролли кучларни қўллаб-қувватлаш учун ишлайдиган саноат корхоналари ва тинч об’эктларга (масалан, Манчестер собори) зарба берилди. Йирик Луфтwаффе бомбардимонига қилинди. Энг ҳалокатлиси 1940-йилнинг 22-23 ва 23-24-декабр кечалари „Рождество Блици“ деб номланувчи бир қатор портлашлар бўлди.

• 
  Манчестер 1850-йилларда

Аҳолиси

2006-йилда Манчестерда 452 минг аҳоли бор эди. 2007-йилда — 458,1 минг киши. 2013-йил маълумотларига кўра, шаҳар аҳолиси 514 417 кишини ташкил этаган. Шаҳар аҳолисининг 69% титул миллатига мансуб.

Транспорт тизми

Шаҳар миллий темир йўл тармоғи учун муҳим марказдир. 1830-йилда дунёда биринчи Ливерпул-Манчестер темир йўл линаси очилди. Шаҳар мамлакатдаги энг гавжум тўртинчи йирик халқаро аэропортга эга.

Манчестерда таълим муассасаларининг катта тармоғи мавжуд. Шунингдек, шаҳарда замонавий кўп миллатли давлат муассасалари ва классик мактаблар бор. Уларнинг тарихи бир неча асрларга бориб тақалади. Бунга қўшимча равишда, шаҳарда бошқа таълим муассасалари мавжуд: ихтисослаштирилган коллежларда дизайн кўникмалари асослари ёки ҳомиладор аёллар учун психологик тренинглар каби турли хил курслар.

Маданияти

Талим

Манчестердаги барча университетлар ичида энг машҳури бой илмий меросни сақлайдиган Манчестер университетидир. Университетнинг ҳозирги ва собиқ талабалари орасида 25 та Нобел мукофоти совриндорлари бор. Университет Виктория университети ва Фан ва технология институтининг бирлашиши натижасида вужудга келган. Виктория университети 1851-йилда Оуэнс коллежи сифатида ташкил этилган. муваффақиятли тўқимачи Жон Оуэнс уни қуриш учун катта миқдордаги пулни васият қилган. 1880-йилда коллеж қироллик патентини олди ва Англиядаги биринчи фуқаролик таълим муассасасига айланди. Бир асрдан ортиқ ҳамкорликда олиб борилган илмий ишлардан сўнг 2004-йил 22-октабрда ниҳоят икки олий таълим муассасаси бирлашиб, ягона университетга айланди.

Бундан ташқари, Манчестерда ҳудуди бўйича Буюк Британиядаги энг йирик ва мамлакатдаги абитуриентлар орасида энг машҳур Манчестер Сити университети жойлашган. Бу ерда 37 мингдан ортиқ талаба таҳсил олади. Ушбу ўқув юртининг тарихи 1824-йилда Механика институтининг ташкил этилиши билан бошланади. Кейинги асрда институтга бир қанча олий ўқув юртлари ва коллежлар бириктирилди. 1970-йилда политехника, 1992-йилда эса университет мақомини олди.

Кутибхона

Манчестерда Англиядаги энг машҳур ва энг қадимий кутубхоналар жойлашган: Жон Рйландс кутубхонаси, Манчестер университети кутубхонаси, Манчестер марказий кутубхонаси. Четҳам кутубхонаси — инглиз тилида сўзлашувчи дунёдаги энг қадимги бепул оммавий маълумот кутубхонаси.

Музейлар

Манчестер музейлари Манчестернинг Рим тарихи, саноат мероси, шаҳарнинг саноат инқилобидаги роли, тўқимачилик, касаба уюшмалари, аёлларнинг сайлов ҳуқуқи ва футболига (Миллий футбол музейи) эътибор қаратади. Илм-фан ва саноат музейи, собиқ Ливерпул йўл вокзалида жойлашган бўлиб, унда локомотивлар, саноат ускуналари, самолётлар ва дастурларни алмашиш тамойили асосида қурилган дунёдаги биринчи компютернинг нусхаси мавжуд. Транспорт музейида тарихий автобуслар ва трамвайлар коллексияси сақланади. Император уруш музейининг шимолий филиали Траффорд Паркида жойлашган. 1880-йилларда омма учун очилган Манчестер музейи мисршунослик ва табиий тарихга оид бой коллексияга эга. Шаҳарнинг жанубида замонавий санъат, ҳайкалтарошлик ва тўқимачиликка бағишланган Уитворт санъат галереяси жойлашган. 2015-йилда у йил музейи деб топилди. Манчестердаги бошқа кўргазма майдонлари ва музейлари қаторига Салфорддаги Ислингтон Милл, Урбисдаги Миллий футбол музейи, Cастлефиэлд галереяси, Платт Фиэлдс Паркдаги Манчестер Костюмлар галереяси, Халқ тарихи музейи ва Манчестер яҳудий музейи киради.

Спорт

Манчестер ўзининг энг кучли футбол клублари билан танилган: „Манчестер Сити“ ва „Манчестер Юнайтед“. Манчестер мусиқа саҳнаси 70-йилларнинг охирида панк-рок ва Манчестерда концерт берган Сех Пистолс панк гуруҳи таъсири остида пайдо бўлди. Ўша концертда келажак саҳнасининг деярли барча юлдузлари иштирок этишди. Манчестер мусиқа саҳнаси янги тўлқин деб аталадиган энг муҳим таркибий қисмлардан бири эканлиги билан ажралиб туради. Манчестер мусиқа саҳнасининг энг машҳур вакиллари қуйидагилардир:

• Ламб;
• Жой Дивисион,Неw Ордер;
• Ҳаппй Мондайс;
• Тҳе Смитҳс;
• Тҳе Стоне Росес;
• А Cертаин Ратио;
• Дурутти Cолумн;
• Элеcтрониc;
• Тҳе Отҳер Тwо;
• Ревенге;
• Сеcтион 25;
• Стоcкҳолм Монстер;
• Буззcоcкс;
• Таке Тҳат;
• Тҳе Wаке;
• Тҳе Wендйс;
• Тҳе Тинг Тингс;
• Тҳе Cоуртеэнерс;
• Оасис;
• Ҳурц.

Диққатга сазовор жойлари

Манчестердаги архитектура ёдгорликлари орасида ХВ асрдаги Готика Собори ва ХИХ асрга тегишли классик услубда қурилган биржа биноси диққатга сазовордир. Рим қал’аси Мамуcиумнинг қайта қурилган қисми Cастлефиэлдда жамоатчилик учун очиқ. Тасвирий санъат ихлосмандлари ХВИИ-ХИХ асрларга оид инглиз санъатининг бой коллексияси жойлашган Арт галереясига ташриф буюришлари мумкин.