Қозоғистон географияси
Қозоғистон Ўрта Осиё ва Шарқий Европада жойлашган. 2,724,900 квадрат километр майдонга эга бўлган Қозоғистон Ўрта Осиёдаги тўртта давлатдан икки баравар ва Аляскадан 60 % катта. Мамлакат жанубда Туркманистон, Ўзбекистон ва Қирғизистон; Россия шимолда; ғ'арбда Каспий денгизи; шарқда Хитойнинг Шинжон-Уйғур автоном вилояти билан чегарадош.
Европа ҳудуди
[edit | edit source]Қозоғистон — дунёнинг икки қисмида, Европа ва Осиё чегарасида жойлашган давлат; мамлакатнинг катта қисми Осиёда, кичикроқ — Шарқий Европада жойлашган. Совет, рус ва қозоқ манбаларида Европанинг Қозоғистон орқали ўтадиган чегараси Мугоджари тоғлари ва Эмба дарёси бўйлаб берилган[1]. Илгари дунёнинг чегаралари Урал дарёси бўйлаб тортилган, шунинг учун баъзи манбаларда фарқлар мавжуд: „Британниcа“ энсиклопедияси „Европа“ мақоласида ТСБ (Мугоджари ва Эмба учун)[2] билан бир вақтга тўғри келадиган Европа ва Осиёнинг чегаралари тасвирланган, аммо инглиз тилидаги хариталарда чегара Урал дарёси бўйида кўрсатилган. Марказий разведка бошқармасининг Умумжаҳон фактлар китоби Қозоғистоннинг Европа қисмини Урал дарёси бўйлаб чизишда давом этмоқда[3].
Иқлими
[edit | edit source]
Қозоғистондаги иқлим континенталдир. Ёзда ҳаво ҳарорати ўртача 30 °C ва қишда ўртача −20 °C бўлади.[4]
Қуйида иқлим диаграммаларида мамлакатнинг турли хил иқлимларидан намуналар келтирилган, улар иккита қарама-қарши шаҳарлардан олинган (тегишли жадваллар билан); Актау ва мамлакатнинг ғарбий қисмидаги Каспий денгизи соҳиллари совуқ чўл иқлими ва совуқ қуруқ иқлими билан ажралиб туради, Петропавл иқлими мамлакатнинг қолган қисми учун одатий иқлимга эга; нам фаслли континентал иқлимнинг кескин ўзгариши, ёғингарчиликнинг нотекис тақсимланиши ва фасллар орасидаги ҳароратнинг кескин ўзгариши билан фарқланади.
Майдон ва чегаралар
[edit | edit source]
CИА Wорлд Фаcтбоок ҳисоб-китобларига кўра:
- Майдон
-
- Умумий: 2,724,900 км2 (1,052,100 кв ми)
- Қуруқлик: 2,699,700 км2 (1,042,400 кв ми)
- Сув: 25,200 км2 (9,700 кв ми)
- Ер чегаралари
- Чегарадош давлатлари: Хитой (жануби-шарқдан) 1,765 километр (1,097 ми), Қирғизистон (жануби-шарқдан) 1,212 километр (753 ми), Россия (шимолдан) 7,644 километр (4,750 ми), Туркманистон (жанубдан) 413 километр (257 ми), Ўзбекистон (жанубдан) 2,330 километр (1,450 ми).
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Қозоғистон географияси ин тҳе Греат Совиэт Энcйcлопедиа, 1969–1978 (Руссиан)
- ↑ Эуропе(ингл.) — в энциклопедии Британника
- ↑ Казакҳстан (Wайбаcк Мачине сайтида 2018-12-26 санасида архивланган) Дунё китоби(ингл.)
- ↑ CлиматеТемп.инфо (Wайбаcк Мачине сайтида 2016-01-01 санасида архивланган) Wҳат ис тҳе Cлимате, Авераге Температуре/ Wеатҳер ин Казакҳстан?
- ↑ „Cентрал Асиа :: Казакҳстан — Тҳе Wорлд Фаcтбоок - Cентрал Интеллигенcе Агенcй“. www.cиа.гов. 2015-йил 29-июнда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2020-йил 5-январ. (Wайбаcк Мачине сайтида 2015-06-29 санасида архивланган)