Sariq tana kistasi
Sariq tana kistasi tuxumdon kistasining bir turi boʻlib, hayz koʻrish vaqtida tuxum follikulasining yorilishidan hosil boʻlib, yoʻqolib ketishi uch oygacha davom etadi. 50 yoshdan oshgan ayollarda sariq tananing kistasi kamdan-kam uchraydi, chunki menopauzadan keyingi davrda tuxum hujayra chiqarilmaydi va sariq tana hosil boʻlmaydi. Sariq tana kistalari tarkibida qon va boshqa suyuqliklar boʻlishi mumkin.
Belgilari
[edit | edit source]Sariq tana kistalari hayz davrining normal qismi hisoblanadi. Biroq, ular diametri deyarli 10 sm (4 dyuym) gacha oʻsishi va oʻz-oʻzidan qon ketishi yoki tuxumdon buralib, chanoq yoki qorin ogʻrigʻiga sabab boʻlishi mumkin. Kista yorilishi, ichki qon ketishi va ogʻriq paydo boʻlishi mumkin. Bu ogʻriq odatda yorilishdan keyin bir necha kun ichida yoʻqoladi. Agar sariq tana kattalashib ketsa, bu tuxumdonning buralib ketishiga olib keladi va bu yerda tuxumdon buralishi natijasida qon oqimi kamayib toʻxtaydi. Tuxumdonning buralishi kamdan-kam hollarda uchraydi va kuchli ogʻriq bilan birga keladi.
Patofiziologiyasi
[edit | edit source]
Ushbu turdagi funksional kista tuxum follikuladan chiqarilgandan keyin yaʼni ovulyatsiyadan keyin paydo boʻladi. Keyin follikula sariq tana deb ataladigan sekretor bezga aylanadi. Yorilgan follikula bachadonni homilaga tayyorlash uchun koʻp miqdorda estrogen va progesteron ishlab chiqarishni boshlaydi. Agar homiladorlik sodir boʻlmasa, sariq tana odatda parchalanadi va yoʻqoladi. Biroq, baʼzan u suyuqlik yoki qon bilan toʻlib, sariq tana kistasiga aylanishiga va tuxumdonda qolishiga olib kelishi mumkin. Odatda, bu kista faqat bir tomonda boʻlib, hech qanday belgilar yuzaga keltirmaydi[1][2].
Reproduktiv yoshdagi ayollarda diametri 5sm dan kam boʻlgan kistalar keng tarqalgan, klinik jihatdan ahamiyatsiz va deyarli har doim fiziologik holat hisoblanadi[3]. Postmenopauzal ayollarda 1sm gacha borishi mumkin[3]. Tuxumdon saratoni ham kista shaklida boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u yaxshi sifatli sarqi tana kistalaridan kelib chiqmaydi[3].
Sariqlik tanasining yorilishi qorin ogʻrigʻi bilan gemoperitoneumga olib kelishi mumkin va bu reproduktiv yoshdagi ayollarda keng tarqalgan holat hisoblanadi. Sariq tana kistasining differensial diagnostikasi ektopik homiladorlik bilan oʻtkazilishi mumkin[4].
Dori vositalari bilan bogʻliqligi
[edit | edit source]Ovulyatsiyani qoʻzgʻatish uchun ishlatiladigan klomifen sitrat (Clomid, Serofen) ovulyatsiyadan keyin sariq tana kistasi paydo boʻlish ehtimolini ham oshiradi. Ushbu kistalar homiladorlikning oldini olmaydi yoki unga tahdid solmaydi[5][6]. Kontraseptiv tabletkalarni qabul qiluvchi ayollarda odatda bu kistalar hosil boʻlmaydi; aslida, bu kistalarning oldini olish kontraseptiv tabletkalarning taʼsir qilish usullaridan biridir[7]. Aksincha, faqat progesteron saqlovchi tabletkalar bu kistalarning koʻpayishiga olib kelishi mumkin.
Manbalar
[edit | edit source]- ↑ „Ovarian Cysts: What You Need to Know about an Ovarian Cyst and PCOS“.
- ↑ „Corpus luteum cyst“. Uni. Utah: Knowledge Weavers: Human Reproduction.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 American College of Radiology, „Five Things Physicians and Patients Should Question“ (PDF), Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American College of Radiology, April 16, 2012da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: August 17, 2012, citing
- ↑ Bauman, Renato; Horvat, Gordana (December 2018). "MANAGEMENT OF RUPTURED CORPUS LUTEUM WITH HEMOPERITONEUM IN EARLY PREGNANCY – A CASE REPORT". Acta Clinica Croatica 57 (4): 785–788. doi:10.20471/acc.2018.57.04.24. PMID 31168219. PMC 6544092. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6544092.
- ↑ „Ovarian cysts: Causes“. Mayo Clinic.
- ↑ „Corpus luteum cyst“. Mayo Clinic.
- ↑ Hill DA. „Photos of the Ovaries“. Women's Health Information. 2007-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan.