Ալմաթի
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ալմաթի | |||||
| ղազ.՝ Алматы, ռուս.՝ Алма-Ата | |||||
| |||||
.jpg?lang=hy) | |||||
| Երկիր |  Ղազախստան | ||||
| Ենթարկում | հանրապետական ենթարկման քաղաք | ||||
| Համայնք | Ղազախստան | ||||
| Աքիմ (պաշտոն)|Աքիմ | Ախմետժան Եսիմով | ||||
| Հիմնադրված է | 1854 թ. | ||||
| Այլ անվանումներ | Ալամթի, Զաիլիյսկի, Վերնի | ||||
| Մակերես | 682 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 600 — 2200 (կենտրոն— 785) մ | ||||
| Կլիմայի տեսակ | սուր-մայրցամաքային | ||||
| Բնակչություն | ▲2 135 365 մարդ (2022)[1] | ||||
| Խտություն | 4139 մարդ/կմ² | ||||
| Ազգային կազմ | ղազախներ 51,06%, ռուսներ 33,02%, ույգուրներ 5,73%, կորեացիներ 1,90%, թաթարներ 1,82%, ուկրաինացիներ 1,24%, ադրբեջանցիներ 0,70% այլք 3,01%[2] | ||||
| Կրոնական կազմ | Շիա մուսուլմաններ, ուղղափառ քրիստոնեաներ | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+6 և Asia/Almaty?[3] | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 727 | ||||
| Փոստային դասիչ | 050000–050063 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | A | ||||
| ISO 3166-2:KZ | ALA | ||||
| Պաշտոնական կայք | almaty.kz | ||||
| |||||
Ալմաթի[4] կամ նախկինում Ալմա Աթա[4] (ղազ.՝ Алматы, ռուս.՝ Алма-Ата), Ղազախստանի խոշորագույն քաղաքը։ Բնակչությունը՝ ▲2 135 365 մարդ (2022)[1]։
2007 թվականի հունիսին քաղաքն ավելացրել են աշխարհի ամենաթանկ քաղաքների ցանկի մեջ և որի մեջ Ալմաթին կանգնել է եռյակում[5][6]։
Կարգավիճակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1927-1936 թվականներին Ալմաթին Ղազախստանի երկրորդ մայրաքաղաքն էր, 1991-1997 թվականներին դարձավ Ղազախստանի մայրաքաղաքը։ Ալմաթին Ղազախստանի ԽՍՀ խոշոր արդյունաբերական կենտրոնն էր։ Չնայած քաղաքական և վարչական կարգավիճակում կատարված փոփոխություններին, այն հանրապետության մշակութային և ֆինանսա-տնտեսական կարևոր կենտրոնն է և մինչև 2017 թվականը համարվում էր ամենահարուստ քաղաքը, իսկ երկրորդը Աստանան էր[7]։ 1997 թվականից մայրաքաղաք դարձավ Ախմոլան (1998 թվականի մայիսի 6-ից՝ Աստանան), իսկ Ալմա-Աթան ստացավ «Ղազախստանի հարավային մայրաքաղաք» կարգավիճակը։ Այդ ժամանակից ի վեր այս տերմինը հաճախ է օգտագործվում մամուլում և վերաբերվում է Ալմա-Աթային[8]։ 2006 թվականին, կյանքի որակի ուսումնասիրության համաձայն, որն անցկացվում է «Mercer» խորհրդատվական ընկերության կողմից, Ալմաթին զբաղեցրել է 183 место, 183-րդ տեղը (2005-ի համեմատ մեկ դիրքով բարձր)[9]։ Ընդհանուր առմամբ ուսումնասիրություններ են անցկացվել 215 քաղաքներում։
Անուն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ղազախստանի կառավարության մակարդակով քաղաքի անունը Ալմաթի է, Ռուսաստանում դեռևս օգտագործվում է Ալմա Աթա անունը (սակայն լրատվամիջոցներում երկու տարբերակներն էլ օգտագործվում են)։
Վարչական բաժանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Սպաների հանդիպում -
Մարզպետ Կոլպակովսկու տունը -
1887 թվականի Երկրաշարժի հետևանքները
.jpg?lang=hy)
1936 թվականին Ղազախստանի գերագույն խորհրդի որոշմամբ Ալմաթայում ձևավորված էին չորս վարչական շրջաններ՝ Պրոլետարական, Լենինյան, Ստալինյան և Ֆրանսիական[10]։ Այնուհետև ավելացան կամ հին շրջանների հաշվին ձևավորվեցին ևս չորս շրջաններ։
(ռուսերեն)
Հայտնի մարդիկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պոլինա Լեդկովա-խոհարարական գրքերի հեղինակ, սննդի բլոգեր
Նատալյա Նազարովա-թատրոնի և կինոյի դերասանուհի
Դիմաշ Ադիլետ-գործարար, բլոգեր, հեռուստաշոուի մասնակից
Վլադիմիր Ժիրինովսկի-քաղաքական և պետական գործիչ
Իրինա Լինդտ-դերասանուհի
Ռադիոնովա Սվետլանա-Ռոսպրիրոդնադզորի ղեկավար[11]
Պաշտոնական խորհրդանիշներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքն ունի պաշտոնական խորհրդանշաններ՝ զինանշան և դրոշ։
Զինանշան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալմաթիի զինանշանի հիմքը հարավ-արևելյան վահանի ձև ունի, որի վրա սպիտակ հովազն է՝ ութ ծաղիկներով խնձորենու ճյուղը բռնած։ Այդ ծաղիկները խորհրդանշում են քաղաքի ութ շրջանները։ հովազը վստահ քայլքով առաջ է ընթանում, աջ թաթը բարձրանում է հաջորդ քայլի համար, սակայն գլուխը հետ շրջված է, ինչը ցույց է տալիս ժամանակակից քաղաքների զարգացման շարունակականությունը։ Հիմնական ֆոնի վրա պատկերված է Զաիլյան Ալատաուի լեռան ձնառատ գագաթը, որի փեշերին տարածվում է քաղաքը։ Զինանշանի ընդհանուր ֆոնը Ղազախստանի դրոշի գույնն է՝ երկնագույն։
Դրոշ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դրոշը կարմիր եզրագծերով սպիտակ գործվածքի վրա զինանշանի պատկերն է, որի երկարության և լայնության միջև 1:2 հարաբերությունն է։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT464888&lang=ru
- ↑ «Ղազախստանի բնակչության ազգային կազմը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
- ↑ 4,0 4,1 Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 47. ISBN 99941-56-03-9.
- ↑ «tio.kz». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ Worldwide Cost of Living Survey 2008 — city ranking
- ↑ «Численность населения Республики Казахстан на 1 июня 2017 года». stat.gov.kz. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ «Южная столица Казахстана — Алматы». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ World-wide Quality of Living Survey
- ↑ Алма-Ата. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К.. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. — С. 81. — 608 с. — 60 000 экз.
- ↑ «Радионова Светлана Геннадьевна - биография главы Росприроднадзора». Клерк (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 26-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալմաթի» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 180)։ 
|
| |||||||||||||||||
.svg?lang=hy)