İçeriğe atla

Ceres (cüce gezegen)

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(1 Ceres sayfasından yönlendirildi)
1 Ceres
Ceres 2015'te gerçek renkte
Keşif[1]
KeşfedenGiuseppe Piazzi
Keşif tarihi1 Ocak 1801
Adlandırmalar
MPC belirtmesi1 Ceres
Adın kaynağı
Cerēs
SıfatlarCererian, -ean
Sembol⚳
Yörünge özellikleri[2]
Dönem 21 Ocak 2022 (JD 2459600.5 )
Günöte2,98 AU (446 milyon km)
Günberi2,55 AU (381 milyon km)
2,77 AU (414 milyon km)
Dış merkezlik0,0785
  • 4,60 y
  • 1.680 g
17,9 km/s
291,4°
Eğiklik
80,3°
7 Aralık 2022
73,6°
Doğal uydularıyok
Tam yörünge öğeleri[5]
2,77 AU
0,116
9,65°
78.2 derece / yıl
4,60358 yıl
(1.681,458 g)
Perihelyon devinimi
54,1 yay saniye / yıl
Çıkış düğümü devinimi
−59,2 yay saniye / yıl
Fiziksel özellikler
C[6]
3,34[2]
0,854″ ila 0,339″
Boyutlar(966,2 × 962,0 × 891,8) ± 0,2 km[9]
Ortalama çap
939,4±0,2 km[9]
2.772.368 km2
Kütle
Ortalama yoğunluk
2,1616±0,0025 g/cm3[10]
Ekvatoral yerçekimi
Atalet momenti faktörü
0,36±0,15[11] (tahmini)
Ekvatoral kurtulma hızı
0.516 km/s (1.141 mph)
9,074170±0,000001 sa[2]
Ekvatoral dönme hızı
92,61 m/s
≈4°[12]
Kuzey kutbu sağ açıklık
291,42744°[13]
Kuzey kutbu dik açıklık
66,76033°[14]
0,090±0,0033 (V-bandı)[15]
Yüzey sıcaklığı min. ort. maks.
Kelvin ≈110[16] 235±4[17]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Ceres (küçük gezegen tanımı: 1 Ceres; sembolü: ⚳),[18] Güneş'e en yakın cüce gezegen ve Mars ile Jüpiter arasında yer alan ana asteroit kuşağındaki en büyük gök cismidir.

1 Ocak 1801'de İtalyan gök bilimci Giuseppe Piazzi tarafından Palermo'da keşfedilmiştir. Piazzi, gördüğü cismin önce bulutsuluk içermeyen, yıldıza benzeyen bir kuyruklu yıldız olduğunu düşünmüş, ancak kısa sürede yaklaşık dört yıllık bir periyodu olan bir "gezegen" olduğunu fark etmiş ve bu cisme Sicilya'nın koruyucu tanrıçası Ceres'in adını vermiştir.[19] Asteroitler arasında ilk keşfedilen olduğu için 1 numara ile adlandırılmıştır. Aynı zamanda 50 yıl boyunca da 8. gezegen olarak sınıflandırılmıştır. 950 km çapında olan Ceres, Asteroit kuşağının açık ara en büyük cismidir ve kuşağın toplam kütlesinin %32'sine sahiptir.[20][21] Gözlemler sonucunda şeklinin düşük yerçekimine sahip diğer asteroitler gibi düzensiz değil, küresel olduğu ortaya konmuştur.[15] Ceres'in yüzeyinin su buzu ve karbonat, kil gibi çeşitli hidratlı minerallerden oluştuğu tahmin edilmektedir.[6] Ceres, taş - kaya bir çekirdek ve buzdan oluşan bir manto yüzeyi ile farklılaşmış olarak görünmektedir. Yüzeyinin altında sıvı sudan oluşan bir okyanus olma ihtimali bulunmaktadır.[22][23] Yüzey sıcaklığı yaklaşık -38 °C (235 K)'dir.

Ceres'in görünür büyüklüğü 6,7 ila 9,3 arasında değişir. Yüzey özellikleri, en güçlü teleskoplarla bile zar zor görülebilir. Robotik NASA uzay aracı Dawn, 2015 yılında yörünge görevi için Ceres'e yaklaşana kadar hakkında çok az şey biliniyordu. Dawn, Ceres'in beklenenden daha az büyük kratere sahip olmasına rağmen yoğun bir şekilde kraterli bir yüzeye sahip olduğunu ortaya çıkardı.[24] Mevcut asteroit kuşağının oluşumuna dayanan modeller, Ceres'in 400 kilometre (250 mi) çapından daha büyük 10 ila 15 kratere sahip olması gerektiğini önermişti.[24]

2020 yılında yapılan bir araştırmada Ceres'in yüzeyinin altında, 40 kilometre derinliğinde tuzlu su rezervi olduğu ortaya atılmıştır.[25]

Gözlem ve Keşif

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karşı konumdayken, Ceres Dünya'dan bakıldığında 6.7 Kadir'e kadar görünebilir. Bu sıradan bir insanın çıplak gözle göremeyeceği kadar sönük bir parlaklıktır, ancak ideal gözlem koşullarındayken, bazı keskin gözlü kişiler görebilir. Benzer bir parlaklığa düzenli olarak ulaşan tek asteroit Vesta'dır.

Bununla beraber Pallas ve 7 Irıs de karşı konumda bu parlaklığa yaklaşabilir. Kavuşum'da ise Ceres yaklaşık olarak 9.3 Kadirlik bir parlaklığa ulaşır.

Bu parlaklık, 10X50'lik bir dürbünün görebileceği en sönük parlaklıklardan biridir, bu yüzden gözlenmek istenirse Yeni Ay'da şehirden uzakta gözlemlenmelidir. 13 Kasım 1984'te Ceres'in BD+8°471 yıldızının önünden geçmesi, Meksika'da, Florida'da ve Caribbean'da gözlemlendi ve uzunluğu ve şekli hakkında bize bilgi verdi. 25 Haziran 1995'te Hubble Ceres'ten gelen morötesi ışınları 50 km'lik bir çözünürlükle kaydetti.

Dawn görevinden önce, Ceres'in yüzeyinin özellikleri sadece birkaç defa açık bir şekilde gözlenmişti. Hubble tarafından çekilmiş yüksek çözünürlüklü mor ötesi fotoğraflar bize Ceres'in yüzeyinde karanlık bir leke olduğunu gösteriyordu, daha sonra da bu yere kaşifinin onuruna "Piazzi" olarak isimlendirildi. Bunun bir krater olduğu düşünüldü, daha sonra Hubble tarafından 2003 ve 2004 yıllarında çekilmiş gezegenin her yerinin göründüğü, görünür ışık fotoğrafları 11 adet daha önce bilinmeyen şekli açığa çıkardı. Bunlardan biri Piazzi'ye uyuyordu. 2012'de Keck rasathanesi tarafından uyarlanabilir optikler ile çekilen, Ceres'in her yerinin çekildiği yakın kızıl ötesi fotoğraflarını elde etti.

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ceres (sol altta), Ay ve Dünya, ölçekli olarak gösterilmiştir
En büyük dört asteroitin göreceli boyutları. Ceres en solda.

Ceres'in sınıflandırılması birden fazla defa değişmiştir ve bir anlaşmazlık konusu olmuştur. Johann Elert Bode, Mars ve Jüpiter arasında var olduğuna inandığı "kayıp gezegen"in Ceres olduğuna inandı.[26] Ceres'e bir gezegen sembolü verildi ve gezegen olarak (Vesta, Pallas ve Juno ile beraber) astronomi kitapları ve tablolarında yarım yüzyılın üzerinde yer aldı.[27]

Ceres'in yakınlarında başka objeler keşfedildikçe astronomlar Ceres'in yeni bir gök cismi sınıfının ilk örneği olduğundan şüphelendiler.[26] 1802'de Pallas'ın keşfi ile beraber William Herschel asteroit ("yıldız benzeri") terimini bu cisimleri ifade etmek için ilk defa kullandı.[27] "Onlar küçük yıldızlara o kadar çok benziyor ki güçlü teleskoplarla bile ayırt etmek oldukça zordur" dedi.[28] 1852'de astronom Johann Franz Encke Berliner Astronomisches Jahrbuch'ta geleneksel gezegen isimlendirme sisteminin bu yeni objeler için çok hantal olduğunu, onun yerine bu cisimlerin isimlerinin başına keşif sırasına göre numaralandırması gerektiğini beyan etti. İlk olarak, numaralandırma sistemi beşinci astreoit olan 5 Astraea ile başladı ve birinci numara verildi. Ancak 1867 yılında Ceres'in yeni numaralandırma sistemine adapte edilmesiyle 1 Ceres ile 1. sıra Ceres'e verilmiştir.[27]

1860'larda astronomlar yaygın olarak Ceres gibi asteroitler ile ana gezegenlerin arasında temel bir fark olduğunu kabul etmişlerdi, ama "gezegen" kelimesi henüz tam olarak tanımlanmamıştı.[27] Daha sonra 2006'da Plüton çerçevesindeki bir toplantıda "gezegen" kavramını tam olarak tanımlamıştır ve Ceres'in muhtemel yeniden sınıflandırmasını da gerçekleştirmiştir.[29] Astronomik adlandırma ve sınıflandırmadan sorumlu küresel kuruluş olan Uluslararası Astronomi Birliği'nden (IAU) önceki bir teklif, bir gezegeni "a: equilibrium (neredeyse küresel bir şekil) olmasına yetecek kadar kütle çekimi olması (çünkü kütle çekimi her yönde eşittir ve bu kütlenin gücü arttıkça başka kuvvetlerin bu gök cismine yaptığı etkiden fazla gelir.) ve b: Yıldız olmayıp, bir yıldızın çevresinde dolanan, başka bir gezegenin uydusu olmayan gök cisimleridir."[30] Bu tanım Ceres'i Güneş'e yakınlık bakımından 5. gezegen yapmaktadır;[31] ama 24 Ağustos 2006'daki toplantı bu tanıma "Bir gezegen yörüngesinde var olan tek cisim olmalıdır" maddesini ekledi. Bu yeni tanımla, Ceres bir gezegen olmaktan çıktı çünkü yörüngesini Asteroit Kuşağı'ndaki binlerce başka asteroit ile paylaşıyordu. Öyle ki, kuşak'taki cisimlerin toplam kütlesinin sadece %25'ini oluşturuyordu.[32] Ceres gibi yeni tanıma göre gezegen olmayıp, son madde eklenmeden önce gezegen olan cisimler Cüce Gezegen olarak kabul edildi.[32]

IAU 2006'da Ceres'i cüce gezegen kabul ettiğinden beri, Ceres'in hala asteroit olup olmadığı konusunda karışıklık vardı. NASA'nın internet sitesinde, Vesta'nın var olan en büyük asteroit olduğu yazmaktadır.[33] IAU bu konuda belirsiz davranır.[34][35] Yine de IAU'ya bağlı olan Minor Planet Center (Küçük Gezegen Merkezi) bunun gibi objeleri kataloglandıran bir organizasyon, cüce gezegenlerin ikili adlandırmalara sahip olabileceğini belirtir.[36] IAU/USGS/NASA ortak olarak yer adları sözlüğünde Ceres'i hem cüce gezegen hem de asteroit olarak sınıflandırmışlardır.[37]

Yörünge

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ceres'in yörüngesi, eğik olup, Jüpiter ve Mars arasındaki asteroid kuşağında yer alırken, ekliptik düzleme göre belirgin bir farkla hareket eder.

Ceres Mars ile Jupiter'in arasındaki Asteroit Kuşağı'nda 4,6 Dünya yılı'na denk bir periyot ile hareket eder.[2] Başka gezegenler ve cüce gezegenler ile kıyaslandığında, Ceres (çok olmasa dahi) eğik bir yörüngede hareket eder. 10,6°'lik bir eğime (i) sahiptir (Merkür'ün yörüngesi 7°, Plüton ise 17°'dir). Yörüngesel dışmerkezliği (e) = 0,08'dir (Mars 0,09'dur).[2]

Ceres bir asteroit ailesinin parçası değildir. Muhtemelen büyük buz oranı sebebiyle, aynı bileşimlere sahip daha küçük cisimler çoktan süblimleşmiş ve dağılmış olurlardı.[38] Bir zamanlar Gefion Asteroit Ailesi'nden olduğu düşünülse de daha sonrasında farklı bileşenlere sahip olduğu keşfedilmiştir.[39]

Rezonans

[değiştir | kaynağı değiştir]

Küçük boyutları ve çok geniş bir alana yayılmaları sebebiyle Asteroit kuşağındaki cisimler birbirleriyle nadiren rezonans etkileşimine girerler.[40] Yine de Ceres, başka asteroitleri yakalayıp 1:1 rezonansa sokup onları geçici trojana çevirebilir. Bu cisimleri birkaç yüz bin ila 2 milyon yıldan fazla bir süre tutabilir. Bunun gibi 50 adet cisim belirlendi.[41] Ceres ile Pallas, 1:1 yörüngesel rezonansına yakındır (yörünge farklılıkları sadece %0,2'dir) ama bu yakınlık astronomik ölçekte önemli değildir.[42]

Dönüş ve eksen eğimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ceres'in kendi etrafındaki bir dönüşü(1 Ceres günü) 9 saat 4 dakikadır. Ceres'in başlangıç meridyeni Dawn ekibi tarafından küçük bir ekvatoryel krater olan Kait'i seçmişlerdir. 4°'lik bir eksen eğimi vardır. Bu Ceres'in kutuplarında kalıcı olarak gölgede kalmış kraterlerin soğuk tuzağı olarak işlev görmesi için yeterlidir. Ay ve Merkür'de olanla benzer olarak bu kraterler zamanla su buzu biriktirirler. Yüzeyeden salınan su moleküllerinin yaklaşık %0.14'ünün bu tuzaklarda sona ermesi beklenmektedir. Ceres'in yörüngesine giren ilk uzay aracı, Ceres güneş ışığı alma bakımından enlemde neredeyse hiç mevsimsel değişiklik göstermez. 3 milyon yıldan uzun sürelik Jüpiter ve Satürn'ün kütle çekimi Ceres'in döngüsel eğimini 2°-20°'ye kadar tetikledi, tahmini olarak en son 14.000 yıl önce mevsimsel değişim gözlemlendi. Eğimin en çok olduğu dönemlerde gölgede kalan kraterler muhtemelen

Güneş Sistemi'nin yaşı boyunca patlamalardan ve kuyruklu yıldız çarpışmalarından en çok su-buz tutan şeylerdir.

Köken ve Evrim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ceres 4.56 milyar yıl önce yaşamayı başaran bir öngezegendir, Vesta ve Pallas ile beraber iç güneş sisteminde sadece 3 adet ön gezegen cüce gezegen olmayı başarmıştır. Başaramayanlarsa ya birbirleriyle çarpışır ya da Jüpiter'e çekilirler. Ceres'in şu anda bulunduğu Asteroit Kuşağında değil, Jüpiter ile Satürn arasında bir yerde oluştuğu düşünülüyor, daha sonraysa Jüpiter'in kütle çekimi ile asteroit kuşağına savrulduğu ve yörüngeye oturduğu tahmin ediliyor. Üzerindeki Occator Kraterindeki saf amonyağın varlığı bu cüce gezegenin oluşumunun Güneş Sisteminin dış kısımlarında oluştuğunu destekler.

Ceres'in jeolojik evrimi, oluşumu sırası ve sonrasında oluşan ısı kaynaklarına bağlıydı. Radyonüklitlerin gezegenimsi birikim ve bozunmasından kaynaklanan darbe enerjisinden oluştu (muhtemelen alüminyum-26 gibi kısa ömürlü soyu tükenmiş radyonüklitler dahil).

Bunlar Ceres'in oluşumundan kısa süre sonra kayasal bir çekirdeğe ve buzla kaplı bir yüzey için, hatta belki de bir sıvı okyanus için dahi yeterlidir. Böyle bir okyanus zamanında oluşmuşsa, şu anda donması sebebiyle bir buz tabakası oluşturması lazımdır. Ancak Dawn'ın buna benzer bir tabaka hakkında herhangi bir kanıt bulamamasından ötürü, Ceres'in ilk zamanlardaki yüzeyinin parça parça tahrip edildiğini göstermektedir.

Ceres beklenmedik bir şekilde çok az miktarda büyük krater içerir. Bu durum, şekil değişimi ve buz volkanlarının eski jeolojik kanıtları yok ettiğinin göstergesidir. Tutarlı bir hidrotermal aktivite ile 50 derecenin üstünde kimyasal tepkimelerde oluşan Killer ve Karbonatlar Ceres'in üzerinde mevcuttur.

Ceres zamanla kayda değer bir jeolojik aktivite azalması göstermiştir, çarpışma kraterlerinin domine ettiği bir yüzeye sahip olmasına rağmen, Dawn'dan gelen kanıtlar gösterir ki içsel süreçler Ceres'in yüzeyini önemli bir miktarda şekillendirmeye devam etmiştir ve Ceres'in genç yaşta boyutundan ötürü jeolojik olarak ölmesi beklentilerini haksız çıkarmıştır.

Muhtemel yaşanılabilirlik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Her ne kadar Ceres Dünya'dan sonraki evimiz olarak Mars, Titan, Europa ya da Enceladus kadar konuşulmasa da, Güneş Sistemi'nde Dünya'dan sonra en çok su bulunduran cisimdir. Yüzeyinin altındaki tuzlu su havzaları yaşam için uygun bir ortam oluşturur. Her ne kadar Europa ve Enceladus'un yaptığının aksine bir gelgit etkisine maruz kalmasa dahi, Güneş'e yeteri kadar yakın olduğu için hala uzun ömürlü radyoaktif izotoplar yüzeyine ulaşır ki yüzeyinin altında sıvı su bulundurması için yeterlidir. Uzaktan tespit edilen organik bileşikler ve yakın yüzeyinde su ile karışık %20'lik bir karbon kütlesi organik kimya için güzel imkanlar sağlayabilir. Biokimyasal elementler bakımından, Ceres karbon, hidrojen, oksijen ve nitrojen zenginidir. Ama henüz fosfor keşfedilmemiştir, ayrıca Hubble UV gözlemlerinin aksine, kükürt Dawn tarafından tespit edilememiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Schmadel, Lutz (2003). Dictionary of minor planet names. 5th. Germany: Springer. s. 15. ISBN 978-3-540-00238-3. 16 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 
  2. ^ a b c d e "JPL Small-Body Database Browser: 1 Ceres". JPL Solar System Dynamics. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021. 
  3. ^ "On The New Planet Ceres". A Journal of Natural Philosophy, Chemistry, and the Arts (İngilizce). 1802. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
  4. ^ Souami, D.; Souchay, J. (Temmuz 2012). "The solar system's invariable plane". Astronomy & Astrophysics. Cilt 543. s. 11. Bibcode:2012A&A...543A.133S. doi:10.1051/0004-6361/201219011. A133. 
  5. ^ "AstDyS-2 Ceres Synthetic Proper Orbital Elements". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2011. 
  6. ^ a b Rivkin, A. S. (2006). "The surface composition of Ceres:Discovery of carbonates and iron-rich clays" (PDF). Icarus. 185 (2). ss. 563-567. Bibcode:2006Icar..185..563R. doi:10.1016/j.icarus.2006.08.022. 28 Kasım 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2007. 
  7. ^ King, Bob (5 Ağustos 2015). "Let's Get Serious About Ceres". Sky & Telescope. 25 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  8. ^ "Asteroid (1) Ceres – Summary". AstDyS-2. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019. 
  9. ^ a b Ermakov, A. I.; Fu, R. R.; Castillo‐Rogez, J. C.; Raymond, C. A.; Park, R. S.; Preusker, F.; Russell, C. T.; Smith, D. E.; Zuber, M. T. (November 2017). "Constraints on Ceres' Internal Structure and Evolution From Its Shape and Gravity Measured by the Dawn Spacecraft". Journal of Geophysical Research: Planets. 122 (11). ss. 2267-2293. Bibcode:2017JGRE..122.2267E. doi:10.1002/2017JE005302. 
  10. ^ a b Park, R.S.; Vaughan, A.T.; Konopliv, A.S.; Ermakov, A.I.; Mastrodemos, N.; Castillo-Rogez, J.C.; Joy, S.P.; Nathues, A.; Polanskey, C.A.; Rayman, M.D.; Riedel, J.E.; Raymond, C.A.; Russell, C.T.; Zuber, M.T. (February 2019). "High-resolution shape model of Ceres from stereophotoclinometry using Dawn Imaging Data". Icarus. Cilt 319. ss. 812-827. Bibcode:2019Icar..319..812P. doi:10.1016/j.icarus.2018.10.024. 
  11. ^ Mao, X.; McKinnon, W. B. (2018). "Faster paleospin and deep-seated uncompensated mass as possible explanations for Ceres' present-day shape and gravity". Icarus. Cilt 299. ss. 430-442. Bibcode:2018Icar..299..430M. doi:10.1016/j.icarus.2017.08.033. 
  12. ^ Schorghofer, N.; Mazarico, E.; Platz, T.; Preusker, F.; Schröder, S. E.; Raymond, C. A.; Russell, C. T. (6 Temmuz 2016). "The permanently shadowed regions of dwarf planet Ceres". Geophysical Research Letters. 43 (13). ss. 6783-6789. Bibcode:2016GeoRL..43.6783S. doi:10.1002/2016GL069368. 
  13. ^ Konopliv, A.S.; Park, R.S.; Vaughan, A.T.; Bills, B.G.; Asmar, S.W.; Ermakov, A.I.; Rambaux, N.; Raymond, C.A.; Castillo-Rogez, J.C.; Russell, C.T.; Smith, D.E.; Zuber, M.T. (2018). "The Ceres gravity field, spin pole, rotation period and orbit from the Dawn radiometric tracking and optical data". Icarus. Cilt 299. ss. 411-429. Bibcode:2018Icar..299..411K. doi:10.1016/j.icarus.2017.08.005. 
  14. ^ "Asteroid Ceres P_constants (PcK) SPICE kernel file". NASA Navigation and Ancillary Information Facility. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2019. 
  15. ^ a b Li, Jian-Yang (2006). "Photometric analysis of 1 Ceres and surface mapping from HST observations". Icarus. 182 (1). ss. 143-160. Bibcode:2006Icar..182..143L. doi:10.1016/j.icarus.2005.12.012.  [ölü/kırık bağlantı]
  16. ^ JC Castillo Rogez; CA Raymond; CT Russell; Dawn Team (2017). "Dawn at Ceres: What Have We Learned?" (PDF). NASA, JPL. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021. 
  17. ^ Tosi, F.; Capria, M. T.; ve diğerleri. (2015). "Surface temperature of dwarf planet Ceres: Preliminary results from Dawn". 46th Lunar and Planetary Science Conference. s. 11960. Bibcode:2015EGUGA..1711960T. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  18. ^ JPL/NASA (22 Nisan 2015). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022. 
  19. ^ Pannekoek, Anton (1989). A History of Astronomy. New York: Dover Publications. s. 352. ISBN 0-486-65994-1. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013. 
  20. ^ Pitjeva, E. V.; Precise determination of the motion of planets and some astronomical constants from modern observations 18 Ocak 2010 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi, in Kurtz, D. W. (Ed.), Proceedings of IAU Colloquium No. 196: Transits of Venus: New Views of the Solar System and Galaxy, 2004
  21. ^ Moomaw, Bruce (2 Temmuz 2007). "Ceres As An Abode Of Life". spaceblooger.com. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2007. 
  22. ^ McCord, Thomas B. (2005). "Ceres: Evolution and current state". Journal of Geophysical Research. 110 (E5). s. E05009. Bibcode:2005JGRE..11005009M. doi:10.1029/2004JE002244. 
  23. ^ Castillo-Rogez, J. C. (2007). "Ceres: evolution and present state" (PDF). Lunar and Planetary Science. Cilt XXXVIII. ss. 2006-2007. 24 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2009. 
  24. ^ a b Marchi (26 Temmuz 2016). "The missing large impact craters on Ceres". Nature Communications. 7: 12257. doi:10.1038/ncomms12257. PMC 4963536 $2. PMID 27459197. 
  25. ^ "Cüce gezegen Ceres'te büyük bir tuzlu su rezervi bulundu". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ a b Hoskin, Michael (26 Haziran 1992). "Bode's Law and the Discovery of Ceres". Observatorio Astronomico di Palermo "Giuseppe S. Vaiana". 16 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2007. 
  27. ^ a b c d Hilton, James L. (17 Eylül 2001). "When Did the Asteroids Become Minor Planets?". US Naval Observatory. 6 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2006. 
  28. ^ Herschel, William (6 Mayıs 1802). "Observations on the two lately discovered celestial Bodies". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 92: 213-232. Bibcode:1802RSPT...92..213H. doi:10.1098/rstl.1802.0010. JSTOR 107120. 
  29. ^ Connor, Steve (16 Ağustos 2006). "Solar system to welcome three new planets". NZ Herald. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021. 
  30. ^ Gingerich, Owen (16 Ağustos 2006). "The IAU draft definition of "Planet" and "Plutons"". IAU. 27 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2007. 
  31. ^ "The IAU Draft Definition of Planets And Plutons". SpaceDaily. 16 Ağustos 2006. 6 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2007. 
  32. ^ a b "In Depth | Ceres". NASA Solar System Exploration. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2019. 
  33. ^ "Science: One Mission, Two Remarkable Destinations". NASA. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020. Asteroids range in size from Vesta — the largest at about 329 miles (530 km) in diameter... 
  34. ^ Lang, Kenneth (2011). The Cambridge Guide to the Solar System. Cambridge University Press. ss. 372, 442. ISBN 978-1-139-49417-5. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  35. ^ "Question and answers 2". IAU. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2008. Ceres is (or now we can say it was) the largest asteroid" ... "There are many other asteroids that can come close to the orbital path of Ceres. 
  36. ^ Spahr, T. B. (7 Eylül 2006). "MPEC 2006-R19: EDITORIAL NOTICE". Minor Planet Center. 10 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2008. the numbering of "dwarf planets" does not preclude their having dual designations in possible separate catalogues of such bodies. 
  37. ^ IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. "Gazetteer of Planetary Nomenclature. Target: Ceres". 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2021. 
  38. ^ Julie C. Castillo-Rogez; Marc Neveu (31 Ocak 2020). "Ceres: Astrobiological Target and Possible Ocean World". Astrobiology. 20 (2): 269-291. Bibcode:2020AsBio..20..269C. doi:10.1089/ast.2018.1999. PMID 31904989. 
  39. ^ Cellino, A. (2002). "Spectroscopic Properties of Asteroid Families" (PDF). Asteroids III. University of Arizona Press. ss. 633-643 (Table on p. 636). Bibcode:2002aste.book..633C. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2011. 
  40. ^ Christou, A. A. (2000). "Co-orbital objects in the main asteroid belt". Astronomy and Astrophysics. 356: L71-L74. Bibcode:2000A&A...356L..71C. 
  41. ^ Christou, A. A.; Wiegert, P. (January 2012). "A population of Main Belt Asteroids co-orbiting with Ceres and Vesta". Icarus. 217 (1): 27-42. arXiv:1110.4810 $2. Bibcode:2012Icar..217...27C. doi:10.1016/j.icarus.2011.10.016. ISSN 0019-1035. 
  42. ^ Kovačević, A. B. (2011). "Determination of the mass of Ceres based on the most gravitationally efficient close encounters". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 419 (3): 2725-2736. arXiv:1109.6455 $2. Bibcode:2012MNRAS.419.2725K. doi:10.1111/j.1365-2966.2011.19919.x. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ceres_(cüce_gezegen)&oldid=34184596" sayfasından alınmıştır