Pieczarka leśna
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pieczarka leśna |
| Nazwa systematyczna | |
| Agaricus sylvaticus Schaeff. Fung. Bavar. Palat. 4: 62 (1774) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
.JPG?lang=pl)
Pieczarka leśna (Agaricus sylvaticus Schaeff.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy opisał go w 1774 r. Jacob Christian Schaeffer i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[2]. Synonimów naukowych ma 40[3].
Polską nazwę podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwę pieczarka lśniąca[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 3–10 cm, u młodych okazów dzwonkowaty lub półkulisty, później łukowaty, u starszych płaski. Powierzchnia sucha, o barwie od ciemnobrązowej do ochrowej, gęsto pokryta cynamonowobrązowymi przylegającymi łuseczkami o włóknistej strukturze[5]. Czasami (rzadko) występuje forma o jasno ubarwionym kapeluszu[6].
Gęste, wąskie, wolne, u młodych okazów siwoczerwonawe, u starszych ciemnobrązowe. Ostrza blaszek jaśniejsze. Biała i błoniasta osłona częściowa utrzymuje się dość długo[5].
Wysokość 5–12 cm, grubość 1–2 cm. Po uciśnięciu czerwienieje, później staje się ciemniejszy (brązowy)[5]. Jest biały z odstającym pierścieniem u góry, cylindryczny, u dołu bulwiasto zgrubiały, za młodu pełny, potem rurkowaty, łatwo odłamujący się od kapelusza[7].
Biały, czerwieniejący po przekrojeniu. Smak dobry, zapach niewyraźny[7].
Czarnobrązowy. Zarodniki o średnicy 5,5–6 × 3,5–4 µm, jajowate[7].
- Gatunki podobne
Jest kilka gatunków pieczarek o brązowym kapeluszu. Podobna jest pieczarka karbolowa (Agaricus xanthodermus). Odróżnia ją zapach karbolu oraz żółknąca podstawa trzonu[6]. U rzadkiej pieczarki liliowoczerwonawej (Agaricus porphyrizon) miąższ po uszkodzeniu żółknie, ma też nieco inną barwę kapelusza[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Pieczarka leśna występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[8]. W Polsce jest dość częsta[6].
Naziemny grzyb saprotroficzny występujący w lasach iglastych i mieszanych, rzadko w liściastych i zaroślach, czasami spotykany jest także na łąkach i w parkach. Najczęściej rośnie pod świerkiem pospolitym i jodłą pospolitą, ale również pod olszami i wierzbami[4].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb jadalny. Można go przyrządzać na różne sposoby. Zbiera się go jednak rzadko, gdyż nie jest ładny i ma czerwieniejący miąższ[7]. Badania naukowe wykazały, że spożywanie pieczarki leśnej poprawia stan odżywienia i zmniejsza niepożądane działania w funkcjonowaniu jelit, nudności, wymioty, brak łaknienia i gorączkę u pacjentów leczonych chemioterapią[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Agaricus sylvaticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-03] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 37, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 86, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 93, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b c d Aurel Dermek, Grzyby, 1981, ISBN 83-217-2357-8.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Fabiana Valadares, Maria Rita Carvalho Garbi Novaes, Roberto Cañete, Effect of Agaricus sylvaticus supplementation on nutritional status and adverse events of chemotherapy of breast cancer: A randomized, placebo-controlled, double-blind clinical trial, „Indian Journal of Pharmacology”, 45 (3), 2013, s. 217–222, DOI: 10.4103/0253-7613.111894, PMID: 23833361, PMCID: PMC3696289 [dostęp 2023-11-30].