Amérika Kidul

Artikel iki ditulis nganggo basa krama.

Amérika Kidul punika buwana wonten ing antaraning Samodra Pasifik lan Samodra Atlantik ingkang kasambung kaliyan Amérika Lor ngliwati Tanah Genting Panama. Buwana punika kaliwatan déning garis khatulistiwa, lan sapérangan ageng dhataran buwana kasebat wonten ing wilahan bumi kidul.

Pérangan kilèn buwana Amérika kidul wujud barisan pagunungan Andes saking lèr dumugi kidul, éwadéné pérangan wétan buwana punika dhataran cendhèk sapérangan ageng wujud basin kali Amazon, kanthi hutan tropis ingkang lebat.

Dipunkinten Amérika Kidul dipunpanggèni sepisanan déning manungsa ingkang migrasi saking Asia ngliwati Tanah Genting Bering (sapunika Selat Bering) tumuju Amérika Lèr lan ngidul tumuju Amérika Kidul. Dipunkinten migrasi tumuju Amérika Kidul punika saking pérangan kidul Samodra Pasifik ngliwali kepuloan ing Oseania.

Wiyaripun Amérika Kidul punika nomer sekawan sasampunipun Asia, Afrika lan Amérika Lèr éwadéné populasinipun wonten ing nomer gangsal sasampunipun Asia, Afrika, Éropa lan Amérika Lèr.

Ékonomi

Ing taun 2002, tingkat pangangguran ing Amérika Kidul inggih punika 10,8%. Amargi inflasi ingkang inggil ing mèh sadaya nagari-nagari Amérika Kidul, suku bunga tumut mundhak lan investasi nurun. Suku bunga limrahipun langkung kalih lipat tinimbang Amérika Sarékat. Contonipun, suku bunga ing Venezuela kirang langkung 22% lan 23% ing Suriname. Kajawi ing Chili, ingkang dipunwiwiti kawit taun 1973 ing mangsa pamrémtahan Augusto Pinochet.

South American Community of Nations punika satunggaling zona dagang bébas ingkang dipunrencanaaken ing buwana punika kanggé nyetunggalaken kalih organisasi perdhagangan bébas ingkang sampun wonten; Mercosur lan Andean Community.

Ing Amérika Kidul, bènten antawisipun ingkang sugih lan miskin ageng sanget. Ing Venezuela, Paraguay, Brasil, lan kathah nagari Amérika Kidul sanèsipun, 20 persèn tiyang ingkang paling sugih saged ndarbèni langkung saking 60% kekayaan nagari, éwadéné 20 persén paling miskin namung ndarbèni kirang saking 5%. Kabèntenan punika saged dipunpirsani ing kathah kitha-kitha ageng Amérika Kidul ingkang ndarbèni griya kumuh lan gubuk celak saking pencakar langit lan apartemén mèwah kelas-inggil.

Pambagéyan wewengkon kanthi pulitik

Entitas pulitik	Wewengkon (km²)	Padunung (2005)	Kapadhetan (per km²)	Ibu kitha
Argentina	2.766.890	39.537.943	14,3	Buenos Aires
Bolivia	1.098.580	8.857.870	8,1	La Paz, Sucre ^[1]
Brasil	8.511.965	186.112.794	21,9	Brasília
Chili	756.950	15.980.912	21,1	Santiago, Valparaíso ^[2]
Kolombia	1.138.910	42.954.279	37,7	Bogotá
Ekuador	283.560	13.363.593	47,1	Quito
Kapuloan Falkland ^[3]	12.173	2.967	0,24	Stanley
Guyana Perancis	91.000	195.506	2,1	Cayenne
Guyana	214.970	765.283	3,6	Georgetown
Paraguay	406.750	6.347.884	15,6	Asunción
Peru	1.285.220	27.925.628	21,7	Lima
Georgia Kidul lan Kapuloan Sandwich Kidul ^[4]	3.093	—	—	Grytviken
Suriname	163.270	438.144	2,7	Paramaribo
Uruguay	176.220	3.415.920	19,4	Montevideo
Venezuela	912.050	25.375.281	27,8	Caracas
Total	17.821.601	371.274.004	20,8

Catatan:

^ La Paz inggih punika ibu kitha administratif Bolivia; Sucre inggih punika ibu kitha kanthi konstitusi.
^ Santiago inggih punika ibu kitha administratif Chili; Valparaíso inggih punika lokasi rapat lègislatif.
^ Dipunklaim déningArgentina.
^ Biasanipun dipungolongaken dados péranganing kawasan Antartika (amargi celakipun jarak). Kapuloan punika boten gadhah populasi permanèn, namung satunggal golongan ingkang anggotanipun kirang langkung 100 panliti lan pangunjung ingkang dhateng kadhang kala.