Przejdź do zawartości

Batalion „Kiliński”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Batalion Kiliński)
Pluton honorowy batalionu „Kiliński” w czasie pogrzebu na ulicy Zgoda w Warszawie 1944
1. Drużyna 2 pluton 7 kompania batalionu „Kiliński”
Kwatera na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Batalion „Kiliński” (baon „Kiliński”), właśc. batalion im. Jana Kilińskiegobatalion Armii Krajowej utworzony w styczniu 1940.

Początkowo nosił nazwę „Vistula”, 21 marca 1943 przemianowaną na „Batalion im. Jana Kilińskiego”. Walczył w powstaniu warszawskim w rejonie Śródmieścia i częściowo na Woli. Przed powstaniem batalion został podzielony na dwa zgrupowania:

  • Zgrupowanie IX pod dowództwem rtm. Henryka Roycewicza „Leliwy” składało się z 1, 2, 3, 6 kompanii, oraz podporządkowanych 41 i 42 kompanii WSOP;
  • Zgrupowanie X pod dowództwem por. Leona Gajdowskiego "Ostoi", w skład którego wchodziły 4, 5 i 7 kompania oraz podporządkowanych mu 43 i 44 kompanie WSOP.

Udział w powstaniu

[edytuj | edytuj kod]

Oddziały IX zgrupowania batalionu uczestniczyły w zdobyciu wieżowca Prudentialu i opanowania placu Napoleona (dziś Powstańców Warszawy) (1 sierpnia), gmachu Poczty Głównej (2 sierpnia), gmachu PAST-y (20 sierpnia) − od 5 sierpnia samodzielnie prowadził walki o ten budynek. Żołnierze batalionu Kiliński zajęli także pomieszczenia „Cafe Clubu” (25 sierpnia), biorąc do niewoli 12 jeńców, oraz zdobywając broń i amunicję. Po wykonaniu zadań wyjściowych, dowódca obwodu skierował 2 oraz 3 kompanię do utrzymania linii obrony wzdłuż ulic Świętokrzyskiej, Nowego Światu, Wareckiej, Al. Jerozolimskich, Brackiej, Marszałkowskiej oraz Złotej. Kompanie 1, 6 i 9 obsadziły rejon ulic Bagno, Królewskiej, Marszałkowskiej, Granicznej, Grzybowskiej i Dzielnej. Po zdobyciu PAST-y, oddziały brały udział we wsparciu przebicia się oddziałów Starego Miasta. Po 31 sierpnia oddziały przeszły do odwodu. W pierwszych tygodniach września batalion przeszedł na odcinek Powiśla w rejonie ul. Nowy Świat.

Zgrupowanie X walczyło 1 sierpnia o zdobycie szkoły przy ul. Żelaznej 88 i szpital św. Zofii. Po niemieckim ataku na Wolę 5 sierpnia, oddziały cofnęły się na linie obrony wzdłuż ulic Wroniej, Towarowej, Ogrodowej i Chłodnej, gdzie zgrupowanie się rozpadło. Od 12 sierpnia, 7 kompania, 41 kompania WSOP oraz pluton z 4 kompanii weszły w skład nowego batalionu szturmowego „Rum”.

Część 4 kompanii „Watra” (plutony 169 i 170) – 6 sierpnia wycofała się na Stare Miasto, gdzie wzięła udział w walkach jako kompania „Osa”, a po przejściu do Śródmieścia weszła w skład Batalionu „Stefan”.

15 września, dokonano reorganizacji batalionu i z dotychczasowych żołnierzy 2, 3, 5 i 6 kompanii utworzono zbiorczą kompanię „Kiliński”. Kompania ta weszła w skład Batalionu Osłonowego (Asystencyjnego), który od 3 do 9 października 1944 pełnił funkcje porządkowe w Warszawie na mocy układu kapitulacyjnego.

8 kompania (Oddział „Kolegium C”) została podporządkowana bezpośrednio dowódcy obwodu. Kompanie 1, 4, 7 i 9 zostały odkomenderowane do innych zgrupowań (batalion „Rum”).

Jednymi z łączniczek oddziału były: aktorka Alina Janowska i Anna Laskowiczówna. W batalionie walczyli m.in. Stanisław Marczak-Oborski, Eugeniusz Grasberg i Zdzisław Maklakiewicz (kompania motorowa „Iskra”) oraz Antoni Agopszowicz[1].

Dowódcy

[edytuj | edytuj kod]

Skład batalionu

[edytuj | edytuj kod]
  • 1 kompania „Wigry”, plutony – 162,163,164; dowódca por. Józef Fręchowicz „Józef”
  • 2 kompania Szarych Szeregów, plutony 165,166,167; dowódca ppor. Franciszek Szafranek „Frasza”;
  • 3 kompania „Szare Szeregi Junior”, plutony – (dwa plutony i oddział przeciwpancerny); dowódca Tadeusz Usarzewski „Tadeusz”
  • 4 kompania „Watra”, plutony 169, 170, 171 i 171A; dowódca ppor. Feliks Borecki „Watra”;
  • 5 kompania „Wysocki-Phillips”, plutony 172 i 173; dowódca por. Kazimierz Szczap „Batura”;
  • 6 kompania „Wawer” (dwa plutony); dowódca kpr pchor. Zbigniew Jarkiewicz „Krzeczkowski”;
  • 7 kompania „Iskra” (trzy plutony); dowódca ppor. Sitarz.

3 sierpnia do batalionu jako 8 kompanię przyłączono Oddział Kedywu „Kolegium C” (cztery plutony, 41 żołnierzy), dowódca por. Edward Paszkowski „Wiktor”, ppor. Henryk Jakubowski "Wojtek"(*). 4 sierpnia włączono 41 kompanię WSOP – jako 9 kompanię.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Joanna Januszewska-Jurkiewicz: Kresowe rodowody kadry Uniwersytetu Śląskiego. W: Niezwykła więź Kresów Wschodnich i Zachodnich Wpływ lwowian na rozwój nauki i kultury na Górnym Śląsku po 1945 roku. pod red. Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz, Alicji Ratusznej i Ewy Żurawskiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 60. ISBN 978-83-60071-51-9.
  2. Bronisław Lubicz-Nycz: Batalion "Kiliński" AK 1940-1944, pod red. Tomasza Strzembosza, Warszawa 1986, PWN, s.19 - przypis nr 2.
  3. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 677. ISBN 83-01-08836-2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bronisław Lubicz-Nycz: Batalion "Kiliński" AK 1940-1944, pod red. Tomasza Strzembosza, Warszawa 1986, PWN.
  • Batalion AK „Kilinski”, B. Nowozycki, M.A. Wieczorkiewicz, Biblioteka AK, Oficyna Wyd. RYTM, WARSZAWA, 2009, str. 206 i następne.