Neidio i'r cynnwys

Cynaeafu

Oddi ar Wicipedia
(Ailgyfeiriad o Cynhaeaf)
Cynaeafu
Enghraifft o'r canlynolgweithgaredd agronomegol, gweithgaredd economaidd Edit this on Wikidata
Mathgweithgaredd amaethyddol, amaethu, cywain Edit this on Wikidata
Rhan ocynhyrchu amaethyddol Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Cynaeafu ar fferm yn Nyffryn Teifi, tua 1954
Cynaeafu cnwd yn Volgograd Oblast, Rwsia

Cynaeafu yw'r broses o gasglu cnwd aeddfed ynghyd o gae neu gaeau amaethyddol. Medi yw'r broses o dorri'r grawn neu'r llysiau ar gyfer y cynhaeaf, gan amlaf gan ddefnyddio cryman.[1] Dynoda'r cynhaeaf ddiwedd y cyfnod tyfu, neu'r cylch tyfu ar gyfer cnwd penodol, a gwna hyn y tymor hwn yn ffocws ar gyfer dathliadau tymhorol megis gŵyl gynhaeaf, a welir mewn nifer o grefyddau. Ar ffermydd bychain heb lawer o beiriannau mecanyddol, mae cynaeafu yn un o gyfnodau mwyaf corfforol y tymor tyfu. Ar ffermydd mawrion, defnyddir y peiriannau amaethyddol drytaf a mwya soffistogedig, fel y dyrnwr medi.

Diwedd Tachwedd 1935: “Torri orfanc* yn das wair hefo cyllell wair a chario pedair tringlen o'r gwair i'r beudai. Tywydd glawog oer ias y gaeaf.”[2]

Geirfa

[golygu | golygu cod]

Gorfainc* ydi y silff mae rywun yn eu greu drwy dorri ar i lawr i das wair efo cyllell wair a chario’r gwair ymaith fesul “trenglan” i’r beudy gerllaw i fwydo’r gwartheg. Byddai’r orfainc yn mynd yn is ac yn is wrth i rywun gymeryd trenglan ar ôl trenglan (neu dafell ar ôl tafell) o wair o’r das. Gelwid ‘cefn’ yr orfainc, sef y ddwy wal (fertigol) o wellt yn ‘fagwyr’ (ll. ‘magwyrydd’) mae’r magwyrydd ar 90° i’w gilydd (meddylia am gymeryd blocyn sgwar allan o gornel cacen frith). Pan yn blentyn roedd yr awdur wrth ei fodd yn dringo’r ystol i’r orfainc – roedd o’n llwyfan cyfleus, cynnes a chysgodol i chwarae (a disgyn i gysgu weithiau). Ond os byddid yn eistedd efo nghefn ar y fagwyr yn darllen comic mi oedd honno braidd yn galed a phigog.[3]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. (2000) American Heritage Dictionary, 4th ed., Boston: Houghton Mifflin Co. ISBN 0-618-08230-1
  2. Dyddiadur DO Jones 1935 yn Nhywyddiadur Gwefan Lleen Natur
  3. TE ym Mwletin Llên Natur rhifyn 53[1]
Chwiliwch am Cynaeafu
yn Wiciadur.