Dido
|
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Dido (apartigilo) |
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Troveblo de fosilioj: Moderna | ||||||||||||||||
 Rekonstruita dido ĉe Muzeo de Natura Historio de universitato Oksfordo.
| ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Raphus cucullatus (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||||||
 Antaŭa vivloko (ruĝa)
| ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||
Dido aŭ dodo (Raphus cucullatus) estas formortinta, neflugkapabla birdo, vivinta sur insulo Maŭricio ĝis la fino de la 17-a jarcento.
Ĝi estas unu el la tri specoj, formantaj la familion didedoj (Raphidae aŭ Rafedoj). Oni listigas la dido-familion en la sistematiko plej ofte al ordo de la kolomboformoj (Columbiformes), sed malofte oni apartigas ĝin al memstara ordo (Raphiformes). La du aliaj specioj estis – vivintaj simile sur insuloj de la Hinda Oceano - du ermitkolomboj (R. solitarius kaj Pezophaps solitaria).
La birdojn ekrigardis (kaj notis pri tio) unuafoje portugalaj maristoj en ĉirkaŭ 1507 kaj dum 2 jarcentoj ekstermis la birdon la homoj kaj la kunportitaj hejmaj bestoj. La dido formortis en 1681, la reunia ermitkolombo en 1746, la rodriguesa ermitkolombo en ĉirkaŭ 1790.
La dido estis pli granda ol meleagro, ĉirkaŭ 23 kg. La plumaro estis blugriza, la kapo granda, la beko nigra, hoka, kun ruĝeta kovraĵo. La flugilo estis eta, senutila, la kruro estas dika, flava kaj pugopinte, starante plumvosto.
La Reunia ermitkolombo estis blanka versio de dido. La bruna Rodrigesa ermitkolombo estis pli alta kaj maldika, kun pli malgranda kapo, senhoka beko.
Ĉiu restaĵo de dido estas kapo kaj kruro en Oksfordo, kruro en la British Museum, kapo en Kopenhago kaj pliaj en diversaj muzeoj. Oni trovis pluajn ostojn dum la jaro 2006.
Ĝi estis simbolo de la senbrida homa agado kontraŭ la medio, formorto de specioj.
Etimologio
[redakti | redakti fonton]La esperanta vortformo dido, uzata anstataŭ la pli internacia formo dodo, devenas de latina sinonimo Didus ineptus (Linnaeus, 1766), uzata nur en la 18-a jarcento.
- Bildaro
-
La aventuroj de Alicio en Mirlando, Ilustraĵo de John Tenniel (1865) -
Ĉi tiu 1651 bildo de dido de Jan Savery estas bazita de 1626 pentraĵo de Roelant Savery, farita de konservita kaj remburita specimeno. Notu ke ĝi havas du maldekstrajn krurojn kaj la birdo estas trodika de domeco -
Dido de Surat, verŝajne de Ustad Mansur, miniaturo, ĉirkaŭ 1625 -
Kapo de dido, detalo de ilustraĵo el Atlas de Zoologie, Paul Gervais, 1844 -
monero de 10 maŭriciaj rupioj (reverso)
-4042.jpg?lang=eo)
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- The Dodo Cartoon Blog Arkivigite je 2011-03-01 per la retarkivo Wayback Machine
- foto-grupo "Didus Ineptus" ĉe Flickr.com