Dio Hrisostom
Dio Chrysostom, Prusa'lı (Bursa) Dion ya da Dio Cocceianus (d. 40 civarı –ö. 120 civarı), MS 1. yüzyılda Roma İmparatorluğunda yaşamış Yunan hatip, yazar, filozof ve tarihçi. Söylevlerinin seksen tanesine ilave olarak, birkaç mektubu, Saçlara şükrettiği eğlenceli bir denemesi ve diğer eserlerinden parçalar günümüze kadar ulaşmıştır. Soyadı olan Chrysostom, "altın-ağızlı" anlamına gelen Yunanca khrysostomos kelimesinden gelir. Bir başka Roma dönemi tarihçisi olan Cassius Dio ya da 4. yüzyılda yaşamış bir piskopos olan Antakyalı John Chrysostom ile karıştırılmamalıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma eyaleti Bithynia'da, Prusa (şimdi Bursa) şehrinde doğdu. Anlaşıldığı kadarıyla babası Pasicrates, oğlu Dio'nun eğitimiyle yakından ilgilenmiştir. Başlangıçta, önemli görevler üstlendiği doğduğu yerde hitabet ve sofist denemelerle meşgul olmuşsa da, sonradan büyük bir istekle felsefe eğitimine merak salmıştır.
Vespasian'ın saltanatı sırasında (69-79) Romaya gittiği ve burada evlenerek bir çocuk sahibi olduğu bilinir.[1] İmparatorun tertipçi akrabalarından birisine öğüt verdiği gerekçesiyle İmparator Domitian'ı kızdırmış[2] ve yine imparator tarafından Roma ve Prusa'ya dönmesi yasaklanmıştır.[3] Delfi kahinlerinin tavsiyesi üzerine[4] dilenci kıyafetlerine bürünmüş,[5] ve yanında Plato'un Phaedo ve Demostenes'in Sefaret üzerine söylevlerinin birer kopyalarından başka bir şey olmadığı halde, hayatının geri kalanını Kinik filozoflar gibi yaşamış, İmparatorluğun kuzey ve güneyindeki ülkelere seyahatler yapmıştır. Bu sayede, Trakya, Misya, Scythia, Getea ülkesini ziyaret etmiş[6] ve söylevlerinin gücü ve etkisi sayesinde gittiği hemen her yerde saygı görmüştür.[7] Dio İmparator Nerva'nın arkadaşıydı,[8] ve Domitian 96 yılında öldürülünce, Dio Nerva'yı tercih etmeleri için cephede bulunan Roma Ordusu üzerindeki etkisini kullanmaktan çekinmemişti. İmparator Nerva'nın saltanatı sırasında sürgünü sona erdi ve evi olan Prusa'ya (Bursa) dönmesine izin verildi. Hayatının geri kalan döneminde, sunduğu destek onuruna tam adı Marcus Cocceius Nerva olan İmparator tarafından kendisine verilen Cocceianus soyadını kullandı.[9] Nerva'nın ardılı Trajan, ona en yüksek payeyi verdi[10] ve onu en gözde tercihi olarak tanımladı. İmparatorun bu inayeti, onun Tyana Apollonius ve Tyre'li Euphrates gibi üst sınıftan insanlarla tanışmasına vesile oldu ve söylevleri tüm bu insanların hayranlığını kazandı. Dio, hayatının geri kalanında Prusa'da (Bursa) dikkat çekici bir konuma yükseldi ve 111 yılındaki şehir kayıtlarında adı, şehrin yeniden yapılanmasıyla ilgi bir davada geçti.[9] Birkaç yıl sonra öldüğü sanılır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Dio Chrysostom, en güçlü dönemine 2. yüzyıl başlarında ulaşan Yunan filozofların İkinci Sofist okulunun bir üyesidir. Aralarında Philostratus,[11] Synesius,[12] ve Photius'un da[13] bulunduğu antik yazarlar tarafından Yunan hatiplerin ve sofistlerin en önde gelenlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Bu tespit, Photius zamanında sadece bir tanenesi tanınan ve günümüze kadar ulaşmış olan seksen adet söylevi tarafından da desteklenmektir. Bu söylevler onun sözlü öğretilerinin bir sürümü olarak yazılmış gibi görünmektedir ve politik, ahlâki ve filozofik konular içeren denemeler şeklindedir. Çok sayıda Filozofik ve tarihsel çalışma yapmış ancak bunların hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Bu eserlerden birisi Getae hakkındadır[11] ve Suda tarafından eserin sahibi olarak yanlışlıkla Cassius Dio işaret edilmiştir.[14]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dio Chrysostom, Orat. xlvi. 13
- ^ Dio Chrysostom, Orat. iii. 13
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xiii. 1
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xiii. 9
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xiii. 11
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xii. 16
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xxxvi.; comp. Orat. xiii. 11 ff.
- ^ Dio Chrysostom, Orat. xlv. 2
- ^ a b Pliny, Epistles, x. 85, 86
- ^ Dio Chrysostom, Orat. iii. 2
- ^ a b Philostratus, Vit. Soph. i.7
- ^ Synesius, Dion
- ^ Photius, Bibl. Cod. 209
- ^ Suda, Dion
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- B.F. Harris, "Dio of Prusa" (Bursa'lı Dio), in: Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt 2.33.5 (1991) 3853-3881, (Almanca)
- C.P. Jones, The Roman World of Dio Chrysostom (Dio Chrysostom'un Roma Dünyası)(1978), (İngilizce)
- Simon Swain, Hellenism and Empire. Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD 50-250 (Hellenizm ve İmparatorluk. Yunan Dünyasında Dil, Klasizm ve Güç)(1996), pp. 187–241. (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dio'nun metni
[değiştir | kaynağı değiştir]- Külliyatı27 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., LacusCurtius (İngilizce çevirisi), (İngilizce), 2008-10-02 tarihinde erişildi.
İkincil malzeme
[değiştir | kaynağı değiştir]- Livius.Org4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sitesinde Dio of Prusa17 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. maddesi, (İngilizce), 2008-10-02 tarihinde erişildi.
