Hizkuntza-plangintza

Hizkuntza-plangintzak hiztun-komunitatearen hizkuntza-funtzioa, egitura, eskuratzea eta ohiturak aldatzea du helburu. Horretarako, diagnostikoa, helburuak, inplementazioa eta ebaluazioa ezarri behar ditu plangintza horrek. Zenbait egileren arabera, hizkuntza-plangintza gobernu batek garatzen badu, hizkuntza-politika deritzo. Hala ere, gobernuz kanpoko erakundeek ere erabili dezakete. Komunikazio hobeak, hizkuntza nagusi bakarraren asimilazioaren bitartez, gutxiengoen onura ekonomikoak ekar ditzake, baina beren nagusitasun politikoa errazteko ere hautematen da.

Hizkuntza-ingeniaritzak kostu eta emaitzak neurgarriak eta estimagarriak dituzten hizkuntza prozesamendu-sistemak sortzea eta hizkuntza arautzaileen beharra dakar, agentzia formal ala informalak, batzordeak, enpresak edo akademiak adibidez. Hau guztien helburua gaur egungo beharrak asetzea da, estruktura berrien diseinu edo garapenaren bitartez. hizkuntza-plangintza eremu desberdina da hizkuntza naturalaren prozesamendua eta hizkuntzalaritza konputazionalarekin alderatzen badugu. Web semantikoaren teknologia hizkuntza-ingeniaritzaren moda berria da. Teknologia horrek, makina bidez prozesagarria den hizkuntza-datuen sorrera, biltegiratzea, prozesatzea eta berreskuratzea ahalbidetzen du.

Hizkuntza-plangintza motak

Hasiera baten Heinz Kloss bi mota baino ez zituen desberdintzen: corpus plangintza (Hizkuntzaren corpusaren plangintza) eta estatus plangintza (Hizkuntzaren estatusaren plangintza). Hala ere, denborarekin beste hirugarren plangintza bat ere onartu du literaturak. Beraz, hiru hizkuntza-plangintza mota daude:

Corpus plangintza: plangintza honek du helburu hizkuntzaren egitura egoera berrietara moldatzea. Interbentzioa, beraz, hizkuntzaren formetan egiten da. Corpus plangintzak sarri askotan hizkuntzaren estandarizazioa du helburu. Horrela, hizkuntza gaitu nahi du administrazioan, hezkuntzan, komunikabideetan, ... erabili ahal izateko. Izan ere, corpus plangintzaren lehen urratsa izaten da idatzizko kodea estandarizatzea. Euskararen corpus plangintzan aurrerapauso nabarmenenak 1968an hasi ziren euskara batuaren prozesuarekin.

Estatus plangintza: plangintza honek du helburu hizkuntzaren funtzioetan eragitea, hizkuntza komunitatearen egituran eragitea. Hizkuntzaren estatus soziala aldatu nahi du plangintza honek. Horretarako, maiz hizkuntza bat ofizial bihurtzen du. Hizkuntza hori sustatuko da administrazioan, komunikabideetan, hezkuntzan, erlijioan, ... Estatus plangintza izaten da normalean hizkuntza-plangintzarik eztabaidatuena (eta hizkuntza politikarekin alderatu ohi dena).

Jabetze plangintza: plangintza honi ere deitzen zaio hizkuntzaren eskuratze plangintza. Plangintza honek du helburu hizkuntzaren irakaspena bultzatzea. Plangintza honen helburua da hizkuntza baten hiztun multzoa handitzea. Horrez gain, hiztun berri horien hizkuntza tipologia optimizatzea ere du helburu. Euskararen kasuan jabetze plangintzarik garrantzitsuena 1960ko hamarkadaren amaieran hasi zen, ikastolak eta alfabetatze mugimenduarekin.

Nazioarteko hizkuntza-plangintza

Esfortzu asko egon dira hizkuntza-plangintza sortzeko eta sustatzeko nazioarte mailan. Nazioarteko hizkuntza-plangintzaren zientza Interlinguistics deritzo. Maiz, terminoak nazioarteko komunikazioa hobetzeko aukeren ikertzeari egiten dio erreferentzia. Hori lortzeko, askotan barneratzen du nazioarte hizkuntza laguntzaileak. Esamolde hori planeatutako edo jada eraikitako hizkuntzak izendatzeko erabiltzen da, mundu osoan nazioarteko komunikazioa errazteko helburu bakarra dutenak. Horren adibideak dira Esperantoa, Ido eta interlingua.

Ikus, gainera

Hizkuntza erreforma

Kanpo estekak

Datuak: Q329499
Multimedia: Language planning / Q329499