Spišská Nová Ves

	Spišská Nová Ves
	hungare Igló, germane Zipser Neuendorf
	urbo
	Reduto en Spišská Nová Ves
	Blazono
	Blazono
	Oficiala nomo: Spišská Nová Ves
Ŝtato	Slovakio
Regiono	Regiono Košice
Distrikto	Distrikto Spišská Nová Ves
Historia regiono	Supra Hungarujo
Parto de	Spiŝo
Urbaj partoj	9
Memorindaĵo	Reduto
Riveroj	4
Situo	Spišská Nová Ves
- alteco	430 m s. m.
- koordinatoj	48° 56′ 39″ N 20° 33′ 39″ O / 48.94417 °N, 20.56083 °O (mapo)
Areo	66,671 km² (6 667,1 ha)
Loĝantaro	38 257 (31.12.2007)
Denseco	573,82 loĝ./km²
Unua skribmencio	1268
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	052 01
Telefona antaŭkodo	+421-53
	Situo enkadre de Slovakio Situo enkadre de Slovakio
	Situo enkadre de Regiono Košice Situo enkadre de Regiono Košice
	Vikimedia Komunejo: Spišská Nová Ves
	Retpaĝo: www.spisskanovaves.eu
	Portalo pri Slovakio

Koordinatoj: 48° 56′ 39″ N 20° 33′ 39″ O / 48.94417 °N, 20.56083 °O (mapo)

Spišská Nová Ves (hungare Igló, germane Zipser Neudorf kaj pole Spiska Nowa Wieś) estas urbo en Slovakio.

Geografio

Spišská Nová Ves situas en valo de Hornád, proksime troviĝas Levoča.

Historio

La unua mencio pri la komunumo okazis en 1268 en latina formo Villa Nova, en 1279 en hungara formo Igloszásza. Laŭ la dokumentoj oni setligis tien ministajn saksojn el urbeto Iglau (nuntempe Jihlava en Ĉeĥio). Ili minis ferojn kaj kuprojn. La loko iĝis kampurbo kaj minurbo, kie disvolviĝis ankaŭ la industrio. En 1412 Sigismondo la 1-a (Sankta Romia Imperio) hipotekis 16 urbojn al Pollando, la reaĉeto okazis en 1772. La 16 hipotekitaj urboj hungare, poste slovake (la nuntempaj slovakaj loknomoj jam ne ĉiuj estas urboj):

Duránd	Felka	Gnézda	Igló
Leibic	Ólubló	Mateóc	Ménhárd
Nagyőr	Podolin	Poprád	Ruszkin
Szepesbéla	Szepesolaszi	Szepesszombat	Szepesváralja

Tvarožná	Veľká	Hniezdne	Spišská Nová Ves
Ľubica	Stará Ľubovňa	Matejovce	Vrbov
Strážky	Podolínec	Poprad	Ruskinovce
Spišská Belá	Spišské Vlachy	Spišská Sobota	Spišské Podhradie

En 1441 tertremo okazis. Inter 1772-1876 la urbo estis centro de ekspola regiono. En 1849 la hungara armeo venkis la aŭstrojn. Fine de la 19-a jarcento konstruiĝis granda rondirado de fervojo, kiu ligis urbojn Budapeŝto-Miskolc-Košice-Spišská Nová Ves-Poprad-Liptovský Mikuláš-Martin-Žilina-Považská Bystrica-Trenčín-Trnava-Bratislava-Vác-Budapeŝto. En 1910 loĝis en la urbo 10 525 da homoj (5103 slovakoj, 3494 hungaroj kaj 1786 germanoj). Ĝis Traktato de Trianon la urbo estis distriktejo de Igló (havanta la rangon konsilantrajta urbo) en Szepes (reĝa departemento), poste la urbo apartenis al Ĉeĥoslovakio, fine al Slovakio.

La hungara armeo en 1939 bombatakis la urbon, 13 da homoj mortis.

Alianco de minurboj en Supra Hungarujo

Unue hungare, poste laŭ nuna slovaka formo:

Gölnicbánya	Igló	Jászó	Rozsnyó
Rudabánya	Szomolnok	Telkibánya

Gelnica	Spišská Nová Ves	Jasov	Rožňava
Rudabánya	Smolník (distrikto Gelnica)	Telkibánya

Vidindaĵoj

gotika katolika preĝejo omaĝe al Ĉieliro de (Virga) Maria el la 14-a j.c.
copfa luterana preĝejo el 1796
klasikisma urbodomo el 1779
centra domego de ekspolaj urboj el 1777, nun muzeo
teatro el 1902
Tomášovský výhľad
muzeo

Famuloj

Tivadar Csontváry Kosztka, hungara pentristo en la urbo estis apotekisto en 1874
en la urbo naskiĝis:
- hungara aktorino kaj opero kantisto Lili Neményi
- hungara arkitekto Aladár Münnich
- hungara biologo Aladár Scherffel
- hungara geologo Tivadar Posewitz
- hungaria germana juristo Károly György Rumy
- hungara ĉefkuracisto János Maleter
- hungara grafikisto Viktor Olgyai
- hungara inĝeniero kaj hidrogeologo Pál Mazalán
- hungara internofasonisto László Hornicsek
- hungara kartografo Lajos Hajts
- hungara kuracisto János Bókay
- hungara lancoĵetisto Béla Szepes
- hungara montgrimpisto Jenő Serényi
- hungara parlamentano Aurél Münnich
- hungara pentristo kaj inĝeniero Sámuel Lányi
- hungara komponisto Károly Thern
- hungara violonisto Ede Zathureczky

Esperanto

Okaze de la Cseh-kursfino aranĝis la ĉi-tiea Katolika Esperanto-Rondo sabate la 17-a de junio 1933 en la salono de Bialdyga amuzan vesperon, al kiu estis invitataj ĉiuj esperantistoj de la ĉirkaŭaĵo. Oni vidis gesamideanojn el Nowy Bytom (Friedenshütte, nuntempe parto de Ruda Śląska, Schlesisch Ruda), Chorzów (Königshütte) kaj Świętochłowice (Schwientochlowitz). Ĝojege salutis s-ro Gajda pli ol ducent partoprenintojn. Post la komuna kanto de esperantista himno sekvis prologo deklamita de juna fraŭlino Leśniczanka, kaj verkita de ano de Katolika Esperanto-Rondo. Nun sekvis la festprelego. La preleginto parolis pri la graveco de publikaj festoj esperantistaj. Post tio alternis en multkolora vico kantoj, deklamoj kaj muzikaĵoj de kursanoj. Multe plibeligis la vesperon Erwin Nowak. Aparte oni devas mencii dancojn de papilioj kaj buboj, kiuj estis ekzercitaj de instruistino f-ino Robaczyńska. Disdonante la atestojn, dankis la Cseh-instruistino s-ino Klara Borzykowska al la estraro de Katolika Esperanto-Rondo kaj al la gekursanoj por ilia senekzempla fervoreco. Por fini la oficialan parton, oni kantis la esperantigitan polan himnon nacian „Di', kiu nian...”.

Ĝemelurboj