Kukurbacoj

Kiel legi la taksonomion Kukurbacoj
kukumo (Cucumis sativus)
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta Divizio: angiospermoj Angiospermae Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida Subklaso: rozedoj Rosidae fabedoj Fabidae Ordo: kukurbaloj Cucurbitales Familio: kukurbacoj Cucurbitaceae Juss.
Tipa genro
kukurbo Cucurbita L.
Aliaj Vikimediaj projektoj

Morfologia dyniowatych na przykładzie ziemniaczki sercowatej

Hodgsonia heteroclita

Tryskawiec sprężysty

Hodgsonia heteroclita.

La kukurbacoj (latine Cucurbitaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo kukurbaloj (Cucurbitales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 120 genrojn kaj preskaŭ 1000 speciojn. Ĝia tipa genro estas kukurbo.

Ilia tigo ĝenerale estas mola, kuŝanta, kroĉiĝanta per ĉiroj, grimpanta, ofte dika, kava. Iliaj folioj estas glatrandaj aŭ entranĉitaj. La floro havas rotacian simetrion de ordo 5. La floro ĝenerale estas unuseksa kun kunkreskintaj korolaj folioj, kiuj formas funelon aŭ kloŝeton. La anteroj staras libere; la stamenoj estas duope kunkreskintaj. La ovarioj staras sube kaj estas triĉambraj. La frukto estas ĝenerale granda, multgrajna bero aŭ kalabaso. La faskoj de la planto (fasciculus) estas duflankaj (bicollateralis).

Floroformulo Ka(5)Ko(5) G_(3-5)

Bildaro

• 
  multaj diversaj fruktoj
• 
  Cucurbita moschata
• 
  Luffa operculata
• 
  Lagenaria siceraria
• 
  Trichosanthes Cucumerina
• 
  Trichosanthes sp.
• 
  Trichosanthes ovigera
• 
  Trichosanthes kirilowii
• 
  Acanthosicyos horridus
• 
  Ecballium elaterium
• 
  Xerosicyos danguyi

Taksonomio

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (20 maj. 2020), jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj:

• Angiospermae - angiospermoj
  • Cucurbitales Juss. ex Bercht. & J.Presl - kukurbaloj
    • Cucurbitaceae Juss. - kukurbacoj
      • Abobra Naudin - abobro
      • Acanthosicyos Welw. ex Hook. f. - akantosicio
      • Actinostemma Griff. - aktinostemo
      • Alsomitra (Blume) M. Roem. - alsomitro
      • Ampelosicyos - ampelosicio
      • Ampelosycios Thouars - ampelosucio
      • Anacaona Alain - anakaono
      • Anangia W.J. de Wilde & Duyfjes - anangio
      • Apodanthera Arn. - apodantero
      • Austrobryonia H. Schaef. - aŭstrobrionio
      • Baijiania A.M. Lu & J.Q. Li - baijanio
      • Bambekea Cogn. - bambekeo
      • Bayabusua - bajabuzuo
      • Benincasa Savi - beninkazo
      • Biswarea Cogn. - bisvareo
      • Bolbostemma Franquet - bolbostemo
      • Borneosicyos - borneosicio
      • Brandegea Cogn. - brandegeo
      • Bryonia L. - brionio
      • Calycophysum H. Karst. & Triana - kalikofizo
      • Cayaponia Silva Manso - kajaponio
      • Cephalopentandra Chiov. - cefalopentandro
      • Cerasiocarpum Hook. f. - ceraziokarpo*
      • Ceratosanthes Adans. - ceratozanto
      • Chalema Dieterle - kalemo
      • Cionosicyos - cionosicio
      • Cionosicys Griseb. - cionosiciso
      • Citrullus Schrad. - citrolo
      • Coccinia Wight & Arn. - kokcinio
      • Cogniauxia Baill. - konjaŭksio
      • Colocynthis - kolocinto
      • Corallocarpus Welw. ex Benth. & Hook. f. - koralokarpo
      • Cremastopus Paul G. Wilson - kremastopodo*
      • Ctenolepis Hook. f. - ktenolepido
      • Cucumella Chiov. - kukumelo*
      • Cucumeropsis Naudin - kukumeropso
      • Cucumis L. - kukumiso: i.a. kukumo kaj angurio
      • Cucurbita L. - kukurbo
      • Cucurbitella Walp. - kukurbitelo
      • Cyclanthera Schrad. - ciklantero
      • Cyclantheropsis Harms - ciklanteropso
      • Dactyliandra Hook. f. - daktiliandro
      • Dendrosicyos Balf. f. - dendrosicio
      • Dieterlea E.J. Lott - dieterleo
      • Diplocyclos (Endl.) T. Post & Kuntze - diplociklo
      • Doyerea Grosourdy - dojereo*
      • Ecballium A. Rich. - ekbalio
      • Echinocystis Torr. & A. Gray - ekinocisto*
      • Echinopepon Naudin - ekinopepono
      • Edgaria C.B. Clarke - edgario
      • Elateriopsis Ernst - elateriopso
      • Eureiandra Hook. f. - eŭreiandro
      • Fevillea L. - fevileo
      • Gerrardanthus Harvey in Hook. f. - gerardanto
      • Gomphogyne Griff. - gomfogino
      • Gurania (Schltdl.) Cogn. - guranio
      • Guraniopsis Cogn. - guraniopso
      • Gymnopetalum Arn. - gimnopetalo
      • Gynostemma Blume - ginostemao
      • Halosicyos Mart. Crov. - halosicio
      • Hanburia Seem. - hanburio
      • Helmontia Cogn. - helmontio
      • Hemsleya Cogn. ex F.B. Forbes & Hemsl. - hemslejo
      • Herpetospermum Wall. ex Hook. f. - herpetospermo
      • Hodgsonia Hook. f. & Thomson - hoĝsonio
      • Hymenosicyos Chiov. - himenosicio
      • Ibervillea Greene - ibervileo
      • Indofevillea Chatterjee - indofevileo
      • Kedrostis Medik. - kedrosto
      • Lagenaria Ser. - lagenario
      • Lemurosicyos Keraudren - lemurosicio
      • Linnaeosicyos H. Schaef. & Kocyan - lineosicio
      • Luffa Mill. - lufo
      • Marah Kellogg - maraho
      • Megarrhiza Torr. & A. Gray - megarizo
      • Melancium Naudin - melancio
      • Melothria L. - melotrio
      • Micrampelis - mikrampelido
      • Microlagenaria (C. Jeffrey) A.M. Lu & J.Q. Li - mikrolagenario
      • Microsechium Naudin - mikrosekio
      • Momordica L. - momordiko
      • Muellerargia Cogn. - mulerargio
      • Mukia Arn. - mukio
      • Neoachmandra W.J. de Wilde & Duyfjes - neoakmandro*
      • Neoalsomitra Hutch. - neoalsomitro
      • Odosicyos Keraudren - odosicio*
      • Oreosyce Hook. f. - oreosico*
      • Parasicyos Dieterle - parasicio
      • Pepo Mill. - pepoo*
      • Peponium Engl. - peponio
      • Peponopsis Naudin - peponopso
      • Pilogyne Eckl. ex Schrad. - pilogino*
      • Polyclathra Bertol. - poliklatro
      • Praecitrullus Pangalo - precitrolo
      • Pseudocyclanthera Mart. Crov. - pseŭdociklantero
      • Pseudosicydium Harms - pseŭdosicidio
      • Psiguria Neck. ex Arn. - psigurio
      • Pteropepon (Cogn.) Cogn. - pteropepono
      • Raphidiocystis Hook. f. - rafidiocisto
      • Ruthalicia C. Jeffrey - rutalicio
      • Rytidostylis Hook. & Arn. - ritidostilido
      • Schizocarpum Schrad. - skizokarpo
      • Schizopepon Maxim. - skizopepono
      • Scopella W.J. de Wilde & Duyfjes - skopelo*
      • Scopellaria W.J. de Wilde & Duyfjes - skopelario
      • Sechiopsis Naudin - sekiopso
      • Sechium P. Browne - sekio
      • Selysia Cogn. - selizio
      • Seyrigia Keraudren - serigio
      • Sicana Naudin - sikano
      • Sicydium Schltdl. - sicidio
      • Sicyocarya (A. Gray) H. St. John - siciokario*
      • Sicyocaulis Wiggins - siciokaŭlo*
      • Sicyos L. - sicio
      • Sicyosperma A. Gray - siciospermo
      • Sinobaijiania C. Jeffrey & W.J. de Wilde - sinobaijanio
      • Siolmatra Baill. - siolmatro
      • Siraitia Merr. - siraitio
      • Skottsbergiliana H. St. John - skocbergiliano*
      • Solena Lour. - solenao
      • Tecunumania Standl. & Steyerm. - tekunumanio
      • Telfairia Hook. - telfajrio
      • Thladiantha Bunge - tladianto
      • Trichosanthes L. - trikozanto
      • Tricyclandra Keraudren - triciklandro*
      • Trochomeria Hook. f. - trokomerio
      • Trochomeriopsis Cogn. - trokomeriopso
      • Tumamoca Rose - tumamoko
      • Vaseyanthus Cogn. - vazejanto
      • Wilbrandia Silva Manso - vilbrandio
      • Xerosicyos Humbert - kserosicio
      • Zanonia L. - zanonio
      • Zehneria Endl. - zenerio
      • Zygosicyos Humbert - zigosicio*

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

Elektitaj specioj

• pepono aŭ kukurbo (Cucurbita pepo)
• potirono (Cucurbita maxima)
• akvomelono (Citrullus lanatus)
• flava melono? (Cucumis melo)
• kukumo (Cucumis sativus)
• furaĝmelono (Citrullus colocynthoides)
• ĉajoto (Sechium edule)
• Nara (Acanthosicyos horridus)

Kalabaskukurbo (Lagenaria siceraria) aŭ lagenario aŭ botelkukurbo Ĝi havas diversajn fruktojn kiel pipoforma, cilindroforma, botelforma. Ĝia ŝelo tiel malmoliĝas, ke la fruktoj iĝas utilegeblaj kiel kruĉoj aŭ por suĉi vinon ewl borelo. Bonodoira, blankflora unujara kukurbo, kiu venas el la tropikoj. Kultivata jam 7000 jarojn. La junaj fruktoj uzeblas kiel legomo.

Pepono (Cucurbita pepo) unujaraj volovogrimpantaj plantoj, kies tre vaiaj ofte grandegaj fruktoj estas uzataj nemature kiel legomo, en konservaĵo aŭ maturaj por ornamaj celoj. Ĝiaj varietoj estas ankaŭ furaĝaj kaj industriaj plantoj. Ĝi devenas el la sudfa parto de Nord-Ameriko, ĝia praplanto estas Cucurbita texana. Ĝi havas multajn varietojn kurttigajn (alta 50–80 cm) kaj grimpotigajn (longa 3–6 m) (kuirkukurbo, ornamkukurbo, furaĝkukurbo). Iliaj grajnoj enhavas 30-50 % da oleo. Flavaj floroj kelkfoje havas la diametron de 20 cm. La folioj estas grandaj, ties nervuroj kaj petioloj estas dornecaj. Ĝi venas el la tropika Ameriko

Potirono (Cucurbita maxima) uzatas kiel bakkukurbo aŭ furaĝcele. Ĝi venas el la tropika Ameriko, kie estas konata jam 7 mil jarojn. La fruktoj povas atingi eĉ la pezon de 200 kg.

Akvomelono (citrolo) (Citrullus lanatus) greka melono. Moltiga palnto, devenanta el tropika Afriko. La ŝelo estas melhelverda, la interno ruĝa aŭ hela. Dolxca, vitaminriĉa (B2, C), renopuriga frukto.

Furaĝmelono (Citrullus colocynthoides) Ĝi havas helverdan aŭ strian, glob aŭ ovalforman, nedolĉan frukton. Elokvanta vitaminriĉa furaĝo, kiu estas longe deponebla en malvarmeta loko. Ĝi instigas la laktoproduktigon.

flava melono (Cucumis melo) unujara afrikdevena planto. Praplanto estas C. pubescens. Ĝia frukto estas satiga, enhavas multan vitaminon. Uzas ĝin ankaŭ la konserva industrio. Jam 500 jare kultivita frukto kun flava aŭ verda karno. Aperis la sengrajnaj triploidajn melonojn.

Ĉajoto (Sechium edule), manĝebla sekio de Ameriko, estas pirforma kaj havas faldetojn.

Ilia planta malsano estas la fusaria velkiĝo(Fusarium) Fusarium estas granda genro de konidiaj fungoj, kiuj karakterizas la sporodoĥioj. en kiuj estiĝas unu, duĉelulaj mikrokonidioj kaj la multĉelula duonlune kurbiĝanta makrokonidioj. Mulparto de ili estas plantopatogenaj kaŭzantajn velkiĝon, tigradikan kaj fruktoputriĝon. Unu parto de ili havas la formon de askuso, tiuj apartenas al genroj Gibberella, Hypomyces, Nectria