Wolfgang Amadeus Mozart
| Reizh pe jener | paotr  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Prince-Archbishopric of Salzburg |
| Anv e yezh-vamm an den | Johann Chrysostomos Wolfgang Gottlieb Mozart |
| Anv ganedigezh | Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart |
| Anv-bihan | Wolfgang, Amadé |
| Anv-familh | Mozart |
| Deiziad ganedigezh | 27 Gen 1756 |
| Lec'h ganedigezh | Salzburg |
| Date of baptism | 28 Gen 1756 |
| Deiziad ar marv | 5 Kzu 1791 |
| Lec'h ar marv | Vienna |
| Abeg ar marv | talvoud dianav |
| Lec'h douaridigezh | St. Marx Cemetery |
| Tad | Leopold Mozart |
| Mamm | Anna Maria Mozart |
| Breur pe c'hoar | Maria Anna Mozart |
| Pried | Constanze Mozart |
| Bugel | Karl Mozart, Franz Xaver Wolfgang Mozart |
| Familh | Mozart family |
| Den heverk | Joseph Haydn |
| Yezh vamm | alamaneg |
| Yezhoù komzet pe skrivet | alamaneg |
| Yezh implijet dre skrid | alamaneg |
| Implijer | Count Hieronymus von Colloredo, Joseph II an Impalaeriezh Santel |
| Studier | Johann Nepomuk Hummel, Franz Xaver Süssmayr, Barbara Ployer, Thomas Attwood, Ignaz von Seyfried |
| Bet studier da | Johann Schobert, Johann Christian Bach, Leopold Mozart, Giovanni Battista Martini |
| Lec'h annez | Mozart's birthplace |
| Lec'h labour | Salzburg, Vienna, Olomouc |
| Deroù ar prantad labour | 1761 |
| Dibenn ar prantad labour | 1791 |
| Relijion | Katoligiezh |
| Kleñved | Mozart ear |
| List of works | list of compositions by Wolfgang Amadeus Mozart, list of operas by Wolfgang Amadeus Mozart |
| Luskad | Classical period |
| Tachenn | Classical period, sardana, chamber music, C'hoarigan, sinfonienn |
| Levezonet gant | Johann Joseph Fux, Johann Sebastian Bach |
| Prizioù resevet | Order of the Golden Spur |
| Deskrivet en URL | https://www.tekstowo.pl/wykonawca,wolfgang_amadeus_mozart.html, https://www.tekstowo.pl/wykonawca,wolfgang_amadeusz_mozart.html |
| Oberennoù zo en dastumad | Procuratoria di San Marco musical archive, Royal Collections of the Netherlands |
| Rummad tost | Category:Compositions by Wolfgang Amadeus Mozart |
| Statud e wirioù aozer | Ar gwirioù aozer ne dalvezont ket ken |
| Critical catalogue | Köchel catalogue |
| Documentation files at | SAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts |
| EntitySchema for this class | Entity schema not supported yet (E66) |
Wolfgang Amadeus Mozart (distagadur alamanek: [ˈvɔlfɡaŋ amaˈdeus ˈmoːtsaʁt]), Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart eus e anv badez, (27 a viz Genver 1756 e Salzbourg - 5 a viz Kerzu 1791 e Vienna), a oa ur muzikour hag ur sonaozour.
Buhez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Wolfgang Amadeus Mozart ne oa ket aostrian : ganet eo bet e kêr Salzbourg d'ar mare ma oa ur briñselezh arc'heskobel dindan beli an Impalaeriezh santel roman german. Eus Augsburg e oa e dad Leopold Mozart (1719–1787), a oa kelenner war ar sonerezh ha violoñser. Eus Sankt Gilgen, e bro Salzbourg, e oa e vamm Anna Maria Pertl (1720–1778). Ar yaouankañ eus un torad seizh a vugale e oa Wolfgang Amadeus, hag an hini nemetañ gant e c'hoar henañ Maria Anna en deus bevet koshoc'h eget ar vugaleaj.
A-vihanik e oa donezonet-dreist Mozart. Pevar bloaz e oa pa grogas e dad da stummañ anezhañ. D'e bemp bloaz e oa krog da gompoziñ dija, hag ur mailh e oa war ar violoñs hag ar c'hlavieroù, ken e voe kaset gant e dud da seniñ dirak aristokrated e meur a vro en Europa (1764-1767). E-pad tri bloaz hanter e redjont bro, hep distreiñ d'ar gêr gwech ebet. E-kerzh o zroiad e chomjont a-sav en un toullad kêrioù – München, Vienna, Pariz, Zürich, Amsterdam pe c'hoazh Londrez, lec'h m'en em gavas gant Johann Sebastian Bach. Diwezhatoc'h e veajas Mozart hag e dad en Italia, dre deir gwech, ha mont da seniñ e Bologna, Roma ha Milano da skouer (etre 1769 ha 1773).
Ur wech distro da Salzbourg, d'e 17 vloaz, e krogas da labourat evel soner ha saver tonioù e lez an Arc'heskob. Meur a goñserto a gompozas, evit ar violoñs da gentañ hag ar piano da c'houde. Ne gave ket dezhañ e oa Salzbourg evitañ avat : re vihan ar gêr, re zister ar gopr, hag ur ralentez e veze an operaoù enni. Reiñ a reas e zilez ha mont da glask fred e lec'h all : lerc'h-ouzh-lerc'h e labouras e Mannheim, Pariz ha München (1777-1779). Pa ne oa ket gwelloc'h e teuas en-dro da Salzbourg a-benn ar fin da labourat evel soner ograoù ha penn-violoñser evit an Arc'heskob. Buan e savas trouz etrezo avat, abalamour ma ne felle ket d'an den a iliz lezel Mozart da seniñ evel a gare, evit tud all. En diwezh e voe roet e sac'h d'ar muzikour (1781), en despet d'e dad.
Wolfgang Amadeus a zivizas ober e annez e Vienna ha labourat evel soner piano dizalc'h. Eno e skoulmas un darempred karantez gant Constanze Weber, en doa anavezet gant he familh e Mannheim. E 1782 e timezjont hep aotre o div familh. C'hwec'h bugel o deus bet Wolfgang ha Constanze, met pevar anezho zo marvet ez vihan. Etre 1782 ha 1785 e sonas ingal Mozart an oberennoù savet gantañ, koñsertoioù peurvuiañ, e lec'hioù feurmet gantañ e Vienna ha dirak tud hag a estlamme gant ar pezh a glevent. E 1784 e sonas gant Joseph Haydn, a vamas ouzh donezonoù paotr Salzbourg (« ar sonaozer barrekañ am eus-me anavezet, dezhañ goustoù ha donezonoù eus an dibab »). Adalek 1784 e krogas Mozart da sevel operaoù kentoc'h, gant skoazell an Italian Lorenzo Da Ponte evit an testennoù kanet.
Daoust dezhañ da vezan tapet brud e Vienna, ha skoazell an impalaer Joseph II adalek miz Kerzu 1787, e veze start ar jeu gantañ a-wechoù. Abalamour d'ar brezel etre Aostria ha Turkia e voe bihanoc'h gopr an arzourien e 1788. Mozart n'en doa ket arboellet arc'hant : dilojañ diouzh kreiz-kêr a rankas ober gant e diegezh, ha dindan dle en em vountas. Mont a reas da Alamagn da seniñ, div wech, abalamour da lakaat ar pod da virviñ (1789 ha 1790). E 1791 e wellaas e stad, ar pezh a roas kalon dezhañ da gompoziñ traoù nevez, en o zouez oberennoù eus ar re vrudetañ evel Die Zauberflöte hag e Requiem.
E miz Gwengolo 1791 e voe skoet klañv e Praha. Miz goude e oa aet an droug war washaat, ken e rankas chom war e wele, gant e wreg hag e c'hoar-gaer oc'h ober war e dro. Daoust da se e klaskas peurlipat ar Requiem. D'ar 5 a viz Kerzu ez eas da Anaon, d'an oad a 35 bloaz. N'ouzer ket petra a voe kaoz d'e varv, ha gant-se ez eus bet graet martezeadoù sirius-pe-siriusoc'h – lod a gred dezho ez eo bet ampoezonet.
Sonerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ur soner dreist-ampart e oa gant ar piano hag ar violoñs, hag ur c'hompozer prim e spered ha fonnus e labour. Un oberenn puilh ha liesseurt en deus laosket war e lerc'h : ouzhpenn 600 pezh en deus savet e-pad e vuhez. Gant holl stiloù sonerezh e vare en deus pledet, gant an hevelep ampartiz bep taol : simfoniennoù, koñsertoioù, nozkanoù, operaoù, sonerezh kambr, tonioù iliz, re evit al lazoù-kanañ hag ur Requiem. E-mesk ar re anavezetañ emañ an operaoù (Le nozze di Figaro, Don Giovanni, Così fan tutte ha Die Zauberflöte) hag ar simfoniennoù (E muiañ, G leiañ ha C muiañ). En amzer Mozart e veze meulet e labour dija, daoust ma veze kavet kemplezh e operaoù a-wechoù, gant ar c'hoarierien koulz hag an arvesterien. Abaoe an XIXvet kantved e vez kontet ar pezh en deus savet da vezañ ur bennoberenn eus ar sonerezh klasel. Hiziv an deiz e vez barnet evel unan eus ar vuzikourien wellañ en istor ar sonerezh, ha bras-bras eo bet e levezon, kalz pelloc'h evit e bed ar muzik klasel. Unan eus an arzourien vrudetañ eo ivez er bed-holl.
Kavadenn e Naoned
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Kavet e oa bet e Naoned e 2006 ur bajennad sonerezh skrivet gant Mozart, a zo bet anavezet e 2007 gant un arbennigour aostrian. E 2008 e oa kroget kazetennoù ar vro, ha re Bariz, d'ober un tamm brud d'an afer.
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Ar Mozart Project
- Mozart e Vienna (video)