Organizacja Jedności Afrykańskiej

Organizacja Jedności Afrykańskiej

Organisation de l’Unité Africaine

państwa członkowskie OJA
Siedziba	Addis Abeba (nieoficjalnie)
sekretarz generalny	Kifle Wodajo (pierwszy)
sekretarz generalny	Amara Essy (ostatni)
Utworzenie	25 maja 1963
Rozwiązanie	9 lipca 2002

Organizacja Jedności Afrykańskiej (OJA; ang. Organization of African Unity, OAU) – jedna z najważniejszych i najliczniejszych regionalnych organizacji międzynarodowych zrzeszająca niemal wszystkie państwa Afryki z wyjątkiem Maroka. Założona została 25 maja 1963 roku w Addis Abebie (Etiopia), która pozostawała jej siedzibą. Karta OJA podpisana na założycielskim zebraniu weszła w życie 13 września 1963 W 2002 organizacja przestała istnieć i na jej miejsce została powołana Unia Afrykańska. Rocznica powołania OJA obchodzona jest jako Dzień Afryki.

Cele organizacji

• umacnianie jedności i solidarności państw afrykańskich,
• pogłębienie wszechstronnej współpracy politycznej i gospodarczej między nimi,
• zapewnienie warunków do szybkiego rozwoju tych państw,
• wykorzenienie kolonializmu i rasizmu,
• zapobieganie sporom pomiędzy państwami afrykańskimi i wewnątrz nich (OJA stała na stanowisku nienaruszalności granic kolonialnych).

Organizacja ta znalazła się w latach 90. w znacznym kryzysie, wynikającym w dużej mierze z głębokich podziałów politycznych i ideologicznych pomiędzy współczesnymi państwami afrykańskimi. Zakończyła działalność 8 lipca 2002 roku. Jej miejsce zajęła Unia Afrykańska, w swoich założeniach po części wzorująca się na Unii Europejskiej.

Organy

Naczelnym organem OJA było Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów, zbierające się raz w roku. Każde państwo dysponowało w nim jednym głosem. Do podjęcia decyzji potrzeba było 2/3 wszystkich oddanych głosów, przy czym posiedzenie ZSPiR było prawomocne, jeżeli przybyło na nie 2/3 wszystkich państw.

Działalność

Już na konferencji założycielskiej w 1963 roku przyjęto rezolucję, iż OJA będzie zwalczać wszelkie formy kolonializmu na kontynencie, ponieważ uznano go za zagrożenie dla pokoju w regionie. Zapowiedziano pomoc narodom kolonialnym w ich walce o wyzwolenie. W 1966 OJA powołała w Dar es Salaam tzw. Komitet Wyzwolenia, mającego udzielać pomocy, także finansowej, ruchom narodowowyzwoleńczym. Od chwili powstania OJA ostro potępiała RPA za politykę apartheidu, nie prowadziła z nią rozmów, ani nie utrzymywała stosunków dyplomatycznych. W 1971 roku w OJA wybuchł kryzys – 13 państw organizacji chciało podjęcia dialogu z RPA. Propozycja ta została potępiona przez OJA. W 1975 roku podjęto decyzję o ostatecznym porzuceniu koncepcji rozwiązania sytuacji na południu drogą militarną. OJA odniosła kilka sukcesów, m.in.:

• 1963 – powołanie komisji arbitrażowej w sprawie uspokojenia konfliktu algiersko-marokańskiego;
• 1965 – doprowadzenie do zaprzestania walk między Somalią a Etiopią;
• 1980 – prace nad utworzeniem Afrykańskiej Rady Bezpieczeństwa, wysłanie do Czadu oddziałów OJA, które zastąpiły tam siły libijskie.

Przyczyną małej skuteczności, a w konsekwencji rozwiązania OJA, były: istotne różnice ustrojowe między państwami, odmienne koncepcje polityki zagranicznej, sprzeczne interesy ekonomiczne, powiązania z państwami pozaafrykańskimi. OJA nie potrafiła zapobiec wtrącaniu się niektórych byłych mocarstw kolonialnych w sprawy wewnętrzne kontynentu. Same państwa członkowskie zarzucały OJA bierną postawę. Najpoważniejszym kryzysem było przyjęcie do OJA Sahary Zachodniej (Arabskiej Demokratycznej Republiki Saharyjskiej) – istniały trudności już z samym zwołaniem posiedzenia jakiejkolwiek instytucji OJA, ponieważ 19 państw, które były przeciwne przyjęciu Sahary Zachodniej, opuszczało salę. Sesję udało się zwołać dopiero w 1983 roku, po oświadczeniu rządu Sahary Zachodniej, iż nie pojawi się na szczycie. Sesja wezwała Maroko do rozwiązania problemu i podjęcia rokowań z Republiką Saharyjską. Jednak Maroko na znak protestu zapowiedziało wystąpienie z OJA, co uczyniło w 1985 roku.

OJA dążyła też do ustanowienia Afryki strefą wolnego handlu, plany te jednak okazały się nierealne.

Sekretarze generalni

Państwo, imię i nazwisko	Objęcie urzędu	Przekazanie urzędu
Kifle Wodajo	25 V 1963	21 VII 1964
Diallo Telli	21 VII 1964	15 VI 1972
Nzo Ekangaki	15 VI 1972	16 VI 1974
William Eteki	16 VI 1974	21 VII 1978
Edem Kodjo	21 VII 1978	12 VI 1983
Peter Onu	12 VI 1983	20 VII 1985
Ide Oumarou	20 VII 1985	19 IX 1989
Salim Ahmed Salim	19 IX 1989	17 IX 2001
Amara Essy	17 IX 2001	9 VII 2002

Zobacz też

• Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów

Bibliografia

• Konrad Czernichowski: Integracja afrykańska – uwarunkowania, formy współpracy, instytucje. Wyd. 1. Warszawa: CeDeWu.pl, 2010, s. 95–112. ISBN 978-83-7556-353-5.
• JózefJ. Kukułka JózefJ., Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2007, s. 135,157, ISBN 978-83-7383-265-7, OCLC 749876627 .
• Roland Oliver, Anthony Atmore: Dzieje Afryki po roku 1800. Książka i Wiedza: Warszawa 2007. ISBN 978-83-05-13491-0.

Linki zewnętrzne

• Organizacja Jedności Afrykańskiej w procesie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych w Afryce