Québec

Bu madde Quebec eyaleti hakkındadır. Aynı ismi taşıyan şehir için Quebec (şehir) sayfasına bakınız.

Québec Quebec (İngilizce) Québec (Fransızca)
Eyalet
Sloganlar: Je me souviens (Hatırlıyorum.)
Koordinatlar: 52°K 72°B
Ülke	Kanada
Konfederasyon	1 Temmuz 1867 (1867-07-01) (Ontario, Yeni Brunswick ve Yeni İskoçya ile birlikte ilk eyalet olarak)
Başkent	Québec
En büyük şehir	Montreal
En büyük bölge	Büyük Montreal
İdare
• Tür	Anayasal monarşi
• Vali	J. Michel Doyon
• Başbakan	François Legault (Coalition Avenir Québec)
Yüzölçümü
• Toplam	1542056 km²
• Kara	1.365.128 km² (527.078 mil²)
• Su	176.928 km² (68.312 mil²)
Nüfus  (2016)
• Toplam	8.164.61
• Sıra	2.
• Yoğunluk	5.98/km²
GSYİH
• Sıra	2.
• Toplam (2015)	C$380.972 milyar
• Kişi başına	C$46,126 (10.)
İGE
• İGE (2018)	0.908 — çok yüksek (5.)
Zaman dilimi
Çoğu bölge	UTC-05.00 (MZD)
Posta kodu kıs.	QC
Posta alan kodları	G, H, J
ISO 3166 kodu	CA-QC

Quebec (ⁱ/kwɪˈbɛk/; Fransızca: le Québec; İngilizce: Quebec; Türkçe: Kebek), Kanada'nın doğu bölgesinde en büyük eyaleti olmasının yanı sıra Kanada'da sadece Fransızcanın resmî dil olduğu tek eyalettir (New Brunswick'te de halkın %35'in ana dili Fransızca olduğundan Fransızca, İngilizcenin yanında resmî dil olarak tanınıyor.).

Québec, 700.000'den fazlasının eyaleti daha iyi bir hayat için seçen yeni Québeclilerin de oluşturduğu 7,6 milyonluk bir nüfusa sahiptir. Günümüzün Québec toplumu, sahip olduğu gelişmiş eğitim sistemi ve herkesin ücretsiz faydalanabildiği sağlık sistemiyle modern ve dayanışmacı bir toplum görüntüsü vermektedir.

Québec, demokrasiye dayanan bir siyasi sisteme sahiptir. Geniş ve çeşitlilik gösteren ekonomisi gücünü zengin doğal kaynakların yanı sıra büyüyen bilgi teknolojileri sektörü ve diğer çeşitli endüstri kollarından almaktadır. İhracat-ithalat performansı, Québec'i, Dünya'nın en iyi 20 ekonomisi arasına sokmuştur. Québec, birbirinden çok büyük farklılıklar gösteren 17 bölgeye ayrılmıştır.

27 Kasım 2006'dan beri Québec, Kanada Avam Kamarası tarafından resmen ayrı bir millet olarak tanınmıştır.

Coğrafya

Québec, Kuzey Amerika kıtasının kuzeydoğu bölümünü kaplamaktadır. 17 idari bölgeye bölünmüş olan Québec, 1.667.441 km² gibi devasa bir alanı kaplar ve bu alanın 201.753 km²'si ise çeşitli su kaynaklarına ev sahipliği eder. Québec eyaletinin başkenti Québec (Ville de Québec)'tir.

Québec kuzeyde Arktik Okyanusu, güneyde ABD ve New Brunswick, doğuda Atlas Okyanusu ve Saint Lawrence Körfezi, batıda James Körfezi, Hudson Körfezi ve Ontario ile çevrelenmiştir.

İklim

Québec'te dört ayrı mevsim yaşanmaktadır: ılıman bir bahar, genelde sıcak geçen yazlar, renkli ve bazen oldukça serin bir sonbahar ve soğuk ve beyaz bir kış. Mevsime bağlı sıcaklıklar ve bitki toplulukları enleme göre oldukça değişkenlik göstermekte ve bu da Québec'te eşsiz güzellikte ve oldukça farklı coğrafi alanların oluşabilmesine fırsat tanımaktadır.

Québec'in üzerinde kurulduğu geniş coğrafya göze alınırsa eyalette birbirine büyük farklar gösteren iklim kuşakları olduğunu tahmin etmek zor olmayacaktır. Bu farklılaşmada enlem, topografya ve denizellik etkili olmaktadır.

Québec'te görülen dört farklı ilklim türü ve görüldükleri bölgeler şunlardır:

• Doğu okyanusal iklimi: Îles-de-la-Madeleine'dedir
• Kutup altı iklimi; 50. ve 58. paraleller arasında (daha uzun ve soğuk kışlar, daha kısa ve serin yazlar, daha az yağış)
• Kutup iklimi: en kuzeyde (sert kışlar, kısa süreli kar erimesi, fakat sürekli permafrost)
• Nemli - karasal iklim: 50. paralelin güneyi (özellikle Temmuz ve Ağustos ayında sıcak bir yaz, soğuk bir kış ve bolca yağış)

Bitki örtüsü

Güneyden kuzeye gidildikçe Québec'te şu bitki örtülerine rastlanır: yaprak döken orman alanları, karışık orman alanları, kuzey ormanı alanları, tayga ve nihayet en kuzeyde tundra bitki toplulukları.

Vahşî hayat

Québec'te vahşî hayatın bir parçası olan 653 türün 199'u balık, 21'i amfibi, 16'sı sürüngen, 326'sı kuş ve 91'i memeli türüdür. Ayrıca 25.000'den fazla böcek türü olduğu bilinmektedir.

Vahşî hayatın korunması, Québec hükûmeti ve halkının en büyük önceliklerinden birini oluşturmaktadır. Bu amaçla birçok kanun çıkarılmış ve eyalet topraklarının ciddî bir bölümü koruma alanı olarak ilan edilmiştir.

Yerleşim

Québec'in çok büyük bir bölümünde yerleşim yoktur. Yerleşim bölgelerinin %80'i, eyaletin kurulmasından bu yana büyük bir önem taşıyan Saint Lawrence Nehri etrafında toplanmıştır. Böylece Québec'in 7 milyonluk halkının yarısı, eyaletin %1'lik bir alanında yaşamaktadır.

Nüfûs

2004 yılı itibarıyla Québec'in nüfusu 7.509.928 kişidir.

Genelde Fransızca konuşan bir nüfus

Québec'in 7 milyondan daha fazla olan nüfusu, genel olarak Fransızca konuşan bir toplum oluşturmaktadır. 6 milyondan fazla Fransızca konuşan Québecli'nin birçoğunun kökleri, 17. ve 18. asırlarda buraya yerleşen Fransız kolonistlere dayanmaktadır. Günümüzde Québec toplumu, 300 milyondan daha fazla insanın İngilizce konuştuğu Kuzey Amerika kıtasında Fransızca konuşarak yaşamak ve Fransızca konuşan bir topluluk olarak kalmak konusunda birçok güçlükle karşılaşmaktadır.

Ana dili İngilizce olan Québeclilerin ise kökleri genelde Britanyalı göçmenlere ve bilhassa da Amerikan Bağımsızlık Savaşı'ndan kaçan royalistlere dayansa da bunlar arasında daha iyi bir hayat arayışı içinde Kuzey Amerika'ya yerleşmiş diğer etnik kökenlerden gelen insanlar da vardır. Günümüzde İngilizce konuşan Québeclilerin çok büyük bir kısmı Montréal civarında yaşamakta ve onlara sunulan İngilizce eğitim, hastane ağı, iletişim araçları ve diğer çeşitli haklardan faydalanmaktadırlar.

Québec, ayrıca asrın başından beri eyalete yerleşen Avrupalı, Afrikalı, Latin Amerikalı ve Asyalı 700.000'den fazla göçmenin vatanıdır. Bütün bu unsurlar, Québec'in kültürel çeşitliliğine ve canlılığına büyük katkılarda bulunmuştur. Her yıl Québec, 40.000'den fazla göçmene kapılarını açmaktadır.

Çoğulcu bir toplum

Günümüzün çoğulcu toplum anlayışı, ülkeler arasında daha kapsamlı ve derin bir alışverişin ortaya çıkması sonucunu doğurmuştur. Bugün bu deyimden anlaşılan herkesin hayat tarzını, inançlarını, değerlerini ve ait olacağı ilgi gruplarını hür olarak seçme imkânına sahip olmasıdır.

1970'lerden bu yana Québec'e yönelik göç, beraberinde birçok farklılığı da getirdi. Yeni yurttaşlarla kurulan bağ, Québec toplumunu sosyal, kültürel, ekonomik, bilimsel ve teknolojik anlamda zenginleştirdi.

Québec toplumu, bugün kendini çoğulcu bir toplum olarak tanımlamaktadır. Québec toplumu temel olan demokratik değerleri onurlandırdığı sürece diğer kültürlerden gelen etkilere oldukça açıktır. Québec, insanlarını Québec toplumuna ortak bir duyguyla ait oldukları ve bunu kanunlara ve kuruluşlara gösterdikleri saygıyla ifade ettikleri müddetçe farklılıklarını vurgulamalarını cesaretlendirmektedir.

Kültürel farklılık, özellikle Québeclilerin yarısının yaşadığı bölge olan Montréal bölgesinde gözden kaçmaz. Günümüzde Montréallilerin %67'sinin ana dili Fransızca iken %14,3'ününki İngilizcedir. Şehirde İtalyanca, İspanyolca, Yunanca ve Arapça konuşan büyük gruplar da bulunmaktadır.

Yerli halklar

16. yüzyılda Avrupalılar Saint Lawrence Nehri kıyılarına yerleşmeye başladıkları sırada bu bölgede binlerce yıldır gelişmiş topluluklar ya da yalnızca aileler olarak yaşamakta olan yerli toplumlarla karşılaştılar. Her halkın kendi dili, inancı ve kültürü vardı. Kısa sürede kıtaya yeni gelen Avrupalılar ile iyi ilişkiler geliştiren yerliler, onlarla bilgi alışverişinde bulundular. Yerlilerin toprağa ait bilgileri, yeni gelen Avrupalıların kuzey şartlarına ayak uydurmasında önemli bir rol oynadı.

Yüzyıllarca devam eden bu süreçte Québec yerlileriyle Québec'te yaşayan diğer insanlar arasındaki ilişkiler, politik ve ekonomik sebeplerle azaldı. Fakat 1980'lerden bu yana bu süreç tamamen farklılaşmaya başlamış, Québec yerlileri ile diğer Québecliler arasında önemli kültürel, eğitimsel, sosyal ve politik değişimler yoğunlaşmıştır.

1985'te Québec Parlamentosu’nun çözümüyle yerli halklar’ Kanada'da ilk defa tanınmışlardır. Böylelikle Québec, yerli halkların özerkliğini, kültürel, dilsel ve geleneksel haklarını, üzerinde yaşadıkları toprağa sahip olma ve onu kontrol etme haklarını, avlanma ve benzeri şekilde tabii hayatın kaynakları üzerinde söz sahibi olma haklarını, Québec'in ekonomik gelişimine katılma ve bundan faydalanma haklarını tanımıştır.

Günümüzde Québec'te on farklı Amerindian (Amerikan Yerlisi ya da Kızılderili toplulukları) milleti ve İnuitler yaşamaktadır. Yerli halkların nüfusları 70.000'e yakındır ve yerliler, 55 farklı toplulukta toplanmış durumdadırlar. Bunun yanında 20.000'den fazla yerli, özellikle Montréal olmak üzere eyaletin çeşitli şehirlerinde yaşamaktadır.

İdarî bölgeler

Québec eyaleti, 17 idari bölgeye bölünmüş durumdadır. Bu bölgeler:

• Abitibi-Témiscamingue
• Bas-Saint-Laurent
• Capitale-Nationale
• Centre-du-Québec
• Chaudière-Appalaches
• Côte-Nord
• Estrie
• Gaspésie-Îles-de-la-Madeleine
• Lanaudière
• Laurentides
• Laval
• Mauricie
• Montérégie
• Montréal
• Nord-du-Québec
• Outaouais
• Saguenay–Lac-Saint-Jean

Her bölge, diğerlerinden coğrafî, tabii kaynaklar, yerleşilebilir alanlar, ekonomik faaliyetler ve bunların ortaya çıkardığı endüstriyel sonuçlar açısından farklılıklar göstermektedir.

Bölgelerin ekonomik faaliyetleri geleneksel olan (tarım, ormancılık, balıkçılık gibi) ile yeni olan (teknoloji üretimi gibi) arasında farklılıklar göstermektedir. Bu geniş ekonomik yelpaze, Québec ekonomisinin canlı ve güçlü kalmasında büyük bir önem taşımaktadır.

Her idari bölge, vatandaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılama ve onlara en iyi hayat standartlarını sunmakla yükümlüdür. Eğitim, sosyal hizmetler, sağlık hizmetleri, sportif ve kültürel faaliyetler, bölgelerdeki farklı yönetim kademelerinin sorumluluğu altındadır.

Tarih

Başkent Québec'in simgesi haline gelen Frontenac Şatosu

Québec'in yerli halkları olarak adlandırdığımız çeşitli Kızılderili halkları ve İnuitler, 2000 yıldan daha uzun bir süredir Québec'te yaşamaktadırlar. Avrupalıların bu bölgeye yerleşmesi ise çok daha yakın bir tarihe dayanmaktadır. 1750 yılında ya da Jacques Cartier’in bölgeye gelişinden 200 yıl sonrasında kolonide 70.000 kişi yaşamaktaydı. Bu küçük grup, köklerinde farklı ve gelişimci bir topluluğun tohumlarını taşıyordu.

Aşağıda verilen tarihler, Québec’in tarihî, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel evriminin önemli noktalarına ışık tutmaktadır:

Yıl	Olaylar
1534	Jacques Cartier Québec'in doğu ucuna ayak bastı
1608	Samuel de Champlain başkent Québec'i kurdu
1634 Sieur de Laviolette, Trois-Rivieres kentini kurdu
1642	Paul de Chomedey de Maisonneuve, sonraları ismi Montréal olarak değişecek olan Ville-Marie'yi kurdu
1663	Louis XIV, Yeni Fransa'ya krallığa ait olma statüsünü verdi
1701	Otuz bir Kızılderili Ulusuyla Büyük Montréal Barışı imzalandı
1759	Québecli Fransızlar, Abraham Düzlükleri'nde İngilizlere karşı yenildiler
1763	Paris Antlaşmasıyla Yeni Fransa İngiliz Krallığı'na bağlandı
1763	Québec Yasasıyla Québec'in dili, dini ve hukuku İngilizler tarafından tanındı
1791	Temel Teşkilat Kanunuyla iki eyalet oluşturuldu: Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada
1840	Birleşme Yasası ile iki eyalet birleştirildi
1867	Britanya Kuzey Amerikası Akdi, Québec, Ontario, Yeni İskoçya ve New Brunswick'i bir federasyon çatısında birleştirdi
1921	Québec Parlamentosu ilk kamu sağlık rejimini oluşturdu
1940	Québecli kadınlar eyalet seçimlerinde oy hakkı kazandılar
1943	Eğitim zorunlu hale getirildi ve temel eğitim ücretsizleştirildi
1944	Hydro-Québec kuruldu
1960	Birçok büyük sosyal reformun yaşandığı dönem olan “Sessiz Devrim” başladı
1974	Québec'in Liberal hükûmeti Fransızcayı resmî dil ilan etti
1975 Insan Hakları ve Özgürlükleri Beyannamesi Québec Ulusal Meclisi tarafından benimsendi
1976	Sessiz Devrim'in sonucu olan Québec milliyetçiliği René Lévesque'in partisi olan Parti québécois'yı seçim galibi yaptı
1977	Québec'in frankofon karakterinin yaşamasını garantilemek için Fransız Dili Beyannamesi ilan edildi
1980	Bir referandumla, Québec halkı tarafından, Parti québécois hükûmetinin Kanada'nın geri kalanıyla özerklik-işbirliği görüşmelerine başlama teklifi reddedildi
1992	Bir referandumla, Québecliler Kanada Anayasasını reddetti
1995	Bir referandumla, Québecliler, Parti québécois hükûmetinin Québec'in özerkliği ve Kanada'yla işbirliği içinde kalması önerisini reddetti

Kültür

Kuzey Amerika'nın tek Fransızca konuşan toplumu olan Québec toplumu, kültürüne sıkıca sarılmaktadır. Québec, kimliğinin en güçlü sembolü olan kültürü Québec toplumunun Fransız köklerini bir taraftan Amerikan Yerli mirasıyla birleştirirken diğer taraftan büyük komşusu Amerika Birleşik Devletleri'nden ve demografik profilini şekillendiren çok etnik yapıdan etkilenmektedir.

Mimarî

Montréal

Modernite eğilimine rağmen Québec'in kırsal alanlarında hâlen geleneksel mimarî, eski güzelliğiyle büyük oranda korunmuştur. Montréal ve Québec gibi büyük şehirler ise mimarî âşıklarına Avrupa ve Kuzey Amerikan tarzlarında eski ve yeninin en güzel örneklerini sunmaktadır.

Görsel sanatlar

Québec, 75 tanesi sahipleri tarafından işletilen, 75'i modern sanata adanmış 180'den fazla profesyonel sanat galerisine sahiptir.

Québec, görsel sanatlar alanında kültürel değişimlere oldukça açıktır. Bu alanda Québec'te her yıl düzenlenen birçok organizasyona sanatçıların ilgisi büyük olmaktadır. Mois de la Photo à Montréal, bu organizasyonlardan yalnızca biridir.

Sinema

Québec'te çekilen ilk film “Danse indienne”dir. Film, 1896 yılında Lumière kardeşler tarafından çekilmiştir. Fakat Québec sineması, asıl patlamayı 1950'lerden sonra yaşamaya başlamıştır. Bu dönemin filmleri daha çok Québec'in gündelik hayatı üzerinde durmuşlardır. 1956 yılında Millî Film Heyeti'nin Fransızca kısmının Ottawa'dan Montréal'e taşınması, Québec'in sinema sanatçıları açısından büyük bir heves kaynağı olmuş ve üretkenliği artırmıştır.

Bugün Québec olgun bir sinema geleneğine sahiptir. Bunu Québec yapımlarının Dünya'nın çeşitli festivallerinde gösterilmesinden, buralarda ödüller toplamasından ve adlarını tüm Dünya'ya duyuran Québecli yönetmenlerden (Denys Arcand, Manon Briand, Gilles Carle, François Girard, Xavier Dolan, Carole Laure ve Denis Villeneuve) anlayabiliriz.

Sirk sanatları

Québec sirk sanatlarında Dünya'nın en önde giden toplumlarındandır. Dünyaca ünlü Cirque du Soleil, Québec'in bu konudaki haklı gururunun bir ifadesi gibidir.

Dans

Dans sanatı Québec'te yeni yeşermeye başlasa da son 15 yıldır Montréal, Kuzey Amerika'nın en dinamik koreografi merkezlerinden biri olarak tanınmaktadır. Compagnie Marie Chouinard, the La La La Human Steps company, the Grands Ballets Canadiens de Montréal ve Carbone 14 gibi meşhur dans toplulukları bunu kanıtlar niteliktedir.

Festivaller

Québeclilerin topluluk olarak kültürel hayatı yaşama merakları, onları aynen yüzyıllar önce Fransız yerleşimcilerin yaptığı gibi kışın bir araya gelip kutlama ve paylaşmaya itmektedir. Bu gelenek, hâlen eyalet çapındaki 400 farklı festivalle devam etmekte olup bu festivaller, Québec'in her bir şehrini ve kasabasını yıl boyunca canlı tutmaktadır. Bu festivallerin en büyükleri Québec Carnival ve Festival International de Jazz de Montréal’dir.

Ayrıca bakınız: Quebec Ulusal Bayramı

Gastronomi

Québec’te iyi yeme zevki ve kültürü, kırsal alanda da, şehirlerde olduğu gibi bir gelenektir. Québec mutfağının Kuzey Amerika’da meşhur olmasının yanında sahip olduğu başarılı şefler sayesinde Dünya’da da meşhur olmaya başladığını görmekteyiz.

Köklerini Fransız mutfağında bulan Québec mutfağı, günümüze kadar özellikle yerli halkların ve Québec’te yaşayan diğer unsurların etkisiyle, oldukça ilgi çekici bir hâl almıştır.

Edebiyat

Québec’in Fransızca edebiyatının genç olduğunu söyleyebiliriz. İlk basılan Québecli yazılarının ortaya çıkışı 19. yüzyılın ortalarına rastlamaktadır. Bunlar millî bir akımın parçasıydı ve aile, toprak ve din üzerine kurulmuş kırsal hayatı yansıtmaktaydılar. Bu dönemde yazılmış ve Québec kırsal hayatını aktaran romanlara örnek olarak şunları verebiliriz: “Menaud, maître draveur” (1937) - Félix Antoine Savard; “Le survenant” (1945) - Germaine Guèvremont; Trente arpents" (1938) - Louis Ringuet. Kırsal hayatı anlatan bu akım, II. Dünya Savaşı ertesinde etkisini kaybetti ve yerini şehir hayatına dair yazılan romanlara bıraktı. Bu tarz realist ve tenkitçi gözlem, Québec edebiyatı açısından oldukça önemli olan bir eseri, “Les Plouffe” (1948) - Roger Lemelin, doğurdu. 1960'lı yıllarda etkisini gösteren Sessiz Devrim, Québec yayımcılık sektörünün daha belirgin şekillerde gelişmesine önayak oldu. “Büyük Karanlık” dönemi olarak adlandırılan dönemin sonrasında Québec'in Fransızca konuşan yazarları, kültürel kimliklerini daha da fazla vurguladılar. Günümüzde her yıl Québec'te 4.000'den fazla eser yayımlanmaktadır. Şu an bilinen en önemli Québecli yazar Michel Tremblay'dir.

Medya

Küçük nüfûsuna rağmen Québec'te büyük sayılabilecek bir medya sektörü bulunmaktadır. Birçok günlük, haftalık ve aylık gazete ve dergiye ulaşmak mümkündür. 150'nin üstünde radyo istasyonu ve birçok özel, mahallî ve kamu televizyon istasyonları bulunmaktadır.

1968 yılında kurulan ve Québec'in en önemli TV istasyonlarından olan Télé-Québec, kültürel ve eğitsel yayınlara da sahiptir.

Müzeler

Musée canadien des civilisations, ziyaretçi giriş kısmı. 1856'da kurulan müze senede yaklaşık 1300000 ziyaretçi çekmektedir. (Gatineau, 2009)

1970'li yıllardan bu yana Québec'in müze ağı sürekli büyümektedir. Günümüzde Québec'te bulunan 500 müzenin %60'ı son 20 yılda kurulmuştur. Québec'in müzeleri tarih, sanat, etnoloji, mimarlık, bilimler, teknoloji, tabii ve çevre bilimleri gibi birçok farklı tema üzerine kurulmuştur.

Québec'in Dünyaca meşhur müzelerinden bazıları şunlardır: Musée national des beaux-arts du Québec, Musée canadien des civilisations, Musée d'art contemporain de Montréal, Montreal Museum of Fine Arts.

Müzik

Québecli müzisyenler, besteciler ve şarkıcılar, artan bir şekilde ünlerini Québec sınırları dışında da duyurmaktadır. 5000'nin üzerinde müzisyen ve 200'den fazla besteciyle Québec, bugün Dünya müzik sahnesinin bir parçasıdır. Günümüzde Québec'te Dünyaca tanınan her türlü müziği duymak mümkündür.

1902 yılında kurulan Orchestre symphonique de Québec, Kanada'nın en eski klâsik müzik orkestrasıdır. Bugün popüler müziğin meşhurlarından olan Celine Dion, Lara Fabian, Leonard Cohen ve Simple Plan gibi birçok şarkıcı ve grup, Québec çıkışlıdır. Günümüzde özellikle Montréal çevresinde gelişen alternatif müzik dikkat çekicidir; Arcade Fire, Rufus Wainwright, Melissa auf der Maur ve Martha Wainwright, bu isimlerden yalnızca birkaçıdır. Ayrıca Avril Lavigne de Quebec kökenlidir.

Tiyatro

Québec'in tiyatro kültürü, köklerini 19. yüzyılda bulmakta ise de tiyatro, Québec'te 1930'lardan sonra daha popüler bir hâl almıştır. Günümüzde kukla tiyatrosundan dramaya kadar tiyatronun her türünü Québec'te görmek mümkündür.

Dış bağlantılar

• Québec Hükûmetinin Resmî Sitesi
• Québec fotoğrafları 27 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Turizm Québec Resmî Sitesi