Toplumcu Kurtuluş Partisi
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Mayıs 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Toplumcu Kurtuluş Partisi | |
|---|---|
| Kısaltma | TKP |
| Kurucu | Alpay Durduran |
| Kuruluş tarihi | 18 Mart 1976 |
| Kapanış tarihi | 3 Haziran 2007 |
| Önceli | Halkçı Parti |
| Ardılı | Toplumcu Demokrasi Partisi Toplumcu Kurtuluş Partisi Yeni Güçler |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | |
Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki eski bir siyasi partidir. 18 Mart 1976 tarihinde, Halkçı Parti'den üyeler tarafından kurulan[1] ve 3 Haziran 2007'de kendini feshederek Toplumcu Demokrasi Partisi'ne katılan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti siyasi partisi.
TKP, süreç içerisinde, özellikle yerel yönetimlerde, muhalefette ve kısa süreli de olsa hükûmette bulunduğu dönemlerde önemli toplumsal hizmetlerin öncülüğünü yaptı ve imza attı.
İlkelerine bağlılığı ve Kıbrıs Türkü'nün kendi kendini yönetme erkine duyduğu saygıya, muhataplarının gerekli hassasiyeti göstememesi nedeniyle, hükûmet ortaklığından çekilmesini bildi.
TKP, 19 Temmuz 1985- 2 Eylül 1986 tarihleri arasında 14 ay süren ilk hükûmet ortaklığı döneminde bunun somut örneğini göstermiş ve o dönemde "Özal Paketi" olarak anılan ve Türkiye Cumhuriyeti hükûmeti tarafından UBP-TKP koalisyon hükûmetine dayatılmak istenen ekonomik programa karşı gösterdiği dirence koalisyon ortağı UBP'nin destek vermemesi üzerine hükûmetten ayrılmıştır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde siyaset dahil tüm alanlarda demokrasinin bir yaşam biçimi olarak yerleşmesi ve Kıbrıs Türk halkının kendi kendini yönetmesi için mücadele veren Toplumcu Kurtuluş Partisi, dış müdahalelere karşı her zaman tepki göstermiş ve 1990 yılında yapılan Genel seçimlere yönelik müdahaleler üzerine Meclise katılmayı reddetmiştir.
1993 erken genel seçimlerine kadar Meclis dışında kalarak siyasal mücadele veren TKP, 1993 seçimlerinde arzulanan düzeyde sonuç alamasa da 1995 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oylarını artıran tek parti olmuştur.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin sosyal demokrasisinin partisi olarak Toplumcu Kurutuluş Partisi bu dönemde uygulamaya koyduğu yeniden yapılanma süreci çerçevesinde önemli değişmeleri öncelikle kendi bünyesi içerisinde gerçekleştirmiş, daha demokratik ve katılımcı bir yapıya kavuşmuştur.
TKP, Aralık 1998 tarihinde yapılan Genel seçimlerde de oylarını artırmış ve yedi milletvekilliği kazanarak 30 Aralık 1998-8 Haziran 2001 tarihleri arasında görev yapan UBP-TKP koalisyon hükûmetinin kurucu ortağı olmuştur.
Gerek Türkiye'de gerekse Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde bankaların battığı, ekonomik krizlerin yaşandığı ve TL'nin %100'leri aşan oranda devalüasyona uğradığı bu dönemde TKP, geçmişten kaynaklanan yanlış yapılanmanın ve dışa bağımlılığın ortadan kaldırılarak kendi kendine yeterli ve kendi kendini yöneten bir toplum yapısının ortaya çıkması için çaba harcamıştır. Kendi ayakları üzerinde duran bir ekonomik yapı, çağdaş bir demokrasi ve Kıbrıs sorununun çözümü konusunda TKP'nin hükûmette iken sürdürdüğü ilkeli politikalar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti halkının kendi kendini yönetme istencine karşı çıkan kesimleri bir kez daha harekete geçirmiş ve yapılan dış müdahaleler sonunda UBP-TKP koalisyonu yıkılmıştır.
Partinin genel başkanı Mustafa Akıncı, Ekim 2001'deki kurultayda görevi Hüseyin Angolemli'ye devretti. 2002 yerel seçimlerine yeni başkanıyla giden TKP, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti genelinde belediye meclis seçimlerinde %8'e yakın oy alsa da hiçbir belediye başkanlığını kazanamadı. Bu parti için sonun başlangıcıydı.
Saray Hotel'de TKP'nin geleceği ile ilgili yapılan toplantıların ardından, Annan Planı'nın çıkmasıyla TKP strateji değiştirdi ve 2003'te KSP ve BKP'yi de yanına alarak bir grup sivil toplum örgütüyle BDH'nın kurulmasında etkin rol oynadı.
BDH, TKP'nin oylarını arttırdı ve %14 oyla meclise 6 milletvekili gönderildi. Ancak referandum öncesi BDH içinde çıkan tartışmaların ardından önce BKP'li İzzet İzcan BDH'dan ayrıldı, sonra da "BDH'nın devamını doğru bulmayan" bir grup BDH'dan ayrıldılar. BDH milletvekili olarak seçilen Gazimağusa milletvekili Hüseyin Angolemli, TKP genel başkanı olarak partisine geri döndü. TKP'nin yeni dönemde genel başkanı Hüseyin Angolemli, genel sekreteri de Mehmet Davulcu oldular.
2005 erken genel seçimleri öncesinde BDH'ya karşı TKP ve BKP solda birlik için ittifak yaptılar. BDH meclise tek bir milletvekili gönderebilirken, "TKP-BKP sol güçler ittifakı" %5 barajını geçemedi ve meclise milletvekili gönderemedi. Kıbrıs Türk Federe Devleti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarihinde ilk defa TKP meclis dışında kaldı.
2005 Nisan'ındaki Cumhurbaşkanlığı seçiminde partinin oyları %2,4'ten %1,2'ye geriledi. BDH bu seçimde aday çıkarmazken TKP'nin adayı genel başkan Hüseyin Angolemli olmuştu.
Bir zamanlar adı yerel yönetimlerdeki başarısıyla anılan TKP, 2006 yerel ve ara genel seçimlerine çok az bölgede katıldı. Parti belediye başkanlığı için Lefkoşa ve Gazimağusa'da adaylar gösterdi; partinin Lefkoşa belediye başkan adayı genel sekreter Mehmet Davulcu, Lefkoşa milletvekili adayı da öğretim görevlisi Hasan Kasapoğlu oldular. Bu seçimde de varlık gösteremeyen TKP, seçimden sonra BDH'yla birleşme çalışmalarına gitti.
Birleşme çalışmaları yaklaşık bir sene sürdü. Nisan 2007'de sonuca ulaşıldı. 3 Haziran 2007'de toplanan TKP 20. Olağanüstü Kurultayı, 120'ye 19 oyla TKP'nin feshedilmesine ve aynı gün feshedilen BDH ile beraber Toplumcu Demokrasi Partisi'ne katılmasına karar verdi.
25 Kasım 2016 tarihinde TDP kurucu başkanı ve milletvekili Mehmet Çakıcı partiden istifa etti ve 3 gün sonra TKP'nin tekrar siyasete döndüğünü resmi olarak duyurdu.[2][3] Bu kurulan partinin ismi daha sonra Toplumcu Kurtuluş Partisi Yeni Güçler olarak değiştirildi.
Genel başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alpay Durduran (1976-1983)
- İsmail Bozkurt (1983-1987)
- Mustafa Akıncı (1987-2001)
- Hüseyin Angolemli (2001-2007)
Seçim sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Oy | Sandalye | Sonuç | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | Sıra | # | ± | ||
| 1981 | 289,555 | 28.5 | 2. | 13 / 40
|
Yeni | Muhalefet |
| 1985 | 235,720 | 15.8 | 3. | 10 / 50
|
 3
|
Muhalefet |
| 1993 | 237,950 | 13.3 | 3. | 5 / 50
|
5
|
Muhalefet |
| 1998 | 167,123 | 15.4 | 3. | 7 / 50
|
 2
|
Muhalefet |
| 2005 | 55,284 | 2.4 | 5. | 0 / 50
|
7
|
— |
Basın
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplumcu Kurtuluş Partisinin tarihsel süreç içerisinde yayımladığı veya yayımlamasına destek verdiği gazeteler aşağıdaki gibidir:[4]
- Kurtuluş: TKP adına Fuat Veziroğlu yayımcılığında Mayıs 1976-Şubat 1984 tarihleri arasında çıktı.
- Öncü: TKP adına Ekrem Ural yayımcılığında Mart-Eylül 1981 tarihleri arasında çıktı.
- Ortam: 1981'den itibaren TKP adına çıktı.
- Akgüvercin: TKP adına Hasan Kahvecioğlu yayımcılığında Ekim 1987-Ağustos 1990 tarihleri arasında çıktı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cemal, Akay (19 Mart 1976). "Kıbrıs'ta Türkler yeni bir siyasi parti kurdu". Milliyet. s. 1.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016.
- ^ Eraslan, Burhan (2016), Kuzey Kıbrıs'ta Basın Özgürlüğü, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları, s. 342