Oucránia

Україна (Ukrayina)
Oucránia

Lhéngua oufecial	Oucraniano
Capital  - Populaçon:	Kieb 2.7000.000(2007)
Ária	603.628 km²
Populaçon  - Total:  - Densidade:	42.539.010(2016) 70,5 ab./km²

La Oucránia (an Oucraniano Україна, transl. Ukrayina) ye un paíç de la Ouropa Ouriental. Faç frunteira la norte cula Bielorrússia, la norte i la lheste cula Rússia, la sul cul Mar de Azob i l Mar Negro, i la oeste cula Roménia, la Moldoba, la Houngria, la Slobáquia i la Polónia. Sue capital ye Kieb, maior cidade de l paíç an populaçon.

L atual território de la Oucránia fui, pul menos zde l seclo IX, l centro de la ceblizaçon slaba ouriental que bieno a formar l Prencipado de Kieb, antecessor de la Oucránia, de la Vielorrússia i de la Rússia, . Al lhargo de ls seclos a seguir, la region fui cumpartida antre las poténcias regionales. Passado un período de andependéncia (1917-1921) an seguida a la Reboluçon Russa, la Oucránia tornou-se an 1922 ua de las Repúblicas Sobiéticas fundadoras de la URSS. L território de la República Socialista Sobiética de la Oucránia fui ampliado na direçon oeste passado la Segunda Guerra Mundial i, outra beç, an 1954, cula trasferéncia de la Crimeia.

La Oucránia ganhou sue andependéncia passado l colapso de la Ounion Sobiética an 1991, tornando-se un Stado soberano.

Política

La Oucránia ye ua república cun un sistema de goberno semi-persidencial i poderes legislatibo, eisecutibo i judiciário apartados. L persidente de la república ye eileito pul boto direto i detén las funçones de xefe de Stado. L purmeiro-menistro ye zeignado i demetido pul parlamento, chamado Berkhobna Rada, cun 450 assentos. L parlamiento tamien chama l gabinete. L persidente andica ls xefes de l gobernos regionales i çtritales, cula anfluéncia de l purmeiro-menistro.

Las lheis, decisones de l parlamento i de l gabinete, decretos persidenciales i decisones de l parlamento de la República Outónoma de la Criméia puoden ser anuladas pul Tribunal Custitucional de la Oucránia an causo de biolaçon de la custituiçon de l paíç. Outros atos normatibos stan sujeitos la apreciaçon judicial. L Supremo Tribunal de la Oucránia ye l percipal uorgano judicial de la Justícia quemun.

L outo-goberno lhocal ye oufecialmente garantido; las cámaras de bereadores i ls persidentes de la cámara son eileitos pul boto direto i cuntrólan l ourçamento lhocal.

Hai un grande númaro de partidos políticos ourganizados na Oucránia, muitos de l quales possuen pequeinho númaro de nembros i son çconhecidos de l público. Las agremiaçones pequeinhas usualmente se únen an coalizones para participar de las eileiçones parlamentares.

Geografie

Ber artigo percipal: Geografie de la Oucránia

Cun ua ária de 603 700 kn², la Oucránia ye l 44° paíç de l mundo an território, un pouco maior que l stado brasileiro de Minas Gerales ó que la soma de las árias de la Spanha i de Pertual. Ye l segundo maior paíç de la Ouropa, atrás de la Rússia ouropéia i delantre de la Fráncia metropolitana.

La paisaige Oucraniana ye formada percipalmente por prainadas férteles ó stepes, i prainos, atrabessados por rius cumo l Dniepre, Donets, Dniéster i Bug meridional, que corren na direçon sul i scoan ne l Mar Negro i ne l pequeinho Mar de Azob. A sudoeste , l delta de l Danúbio sirbe de frunteira cula Roménia. Solo hai muntanhas a oeste, la cordilheira de l Cárpatos, an que l punto culminante ye l Hora Hoberla (2 061 m), i ne l sudeste de la península de la Criméia, la Cordilheira de la Criméia.

L tiempo de la Oucránia ye, an sue maior parte, temperado cuntinental, inda que se puoda achar un clima mediterráneo na cuosta meridional de la Criméia. Chuobe mais ne l oeste i ne l norte, mas menos ne l lheste i ne l sudeste. Ls ambiernos son an special frius ne l anterior; ne ls beranos son an special calientes ne l sul.

Las percipales cidades de l paíç (por populaçon) son Kieb, Carcóbia, Dnipropetrobsk, Oudessa, Donetsk, Zaporíjia i Lbib.

Demografie

Cunsante l censo Oucraniano de 2001, ls Oucranianos étnicos sóman 77,8% de la populaçon. Las minories ancluen grupos étnicos segneficatibos de russos (17,3%), romenos (0,8%), bielorrussos (0,6%), tártaros de la Criméia (0,5%), búlgaros (0,4%), húngaros (0,3%), poloneses (0,3%), judius (0,2%), arménios (0,2%), griegos (0,2%) i tártaros (0,2%).

Las regiones andustriales a lheste i sudeste son las mais densamente demoradas. Cerca de 67,2% de la populaçon bibe an ária ourbana.

La léngua Oucraniana ye l solo léngua oufecial de la Oucránia. L russo ye mui falado, an special ne l lheste i ne l sul de l paíç. Segundo l censo, 67,5% de la populaçon declarórun falar l Oucraniano cumo lhéngua materna, contra 29,6% que fálan l russo cumo purmeira lhéngua. Alguas pessonas úsan ua mistura de las dues lhénguas, anquanto que outras, inda que decláren tener l Oucraniano cumo lhéngua materna, úsan l russo ne l die a die. L Oucraniano lhiterário ye mais ousado na Oucránia oucidental i central, anquanto que l russo predomina nas cidades de la Oucránia ouriental i meridional. L goberno promobe ua política de "oucranizaçon", cul amprego de l Oucraniano an scuolas, repartiçones públicas i parte de la média, normalmente a las spensas de l russo; ne l die a die, mas, las pessonas son lhibres para falar qualquiera lhéngua. Na prática, la maiorie de la populaçon ye bilíngue.

La segneficatiba minorie romena i moldábia queda percipalmente ne l Óblast de Chernibtsi.

Por bies de ls baixos salários i al zamprego, houbo cunsiderable grau de eimigraçon a partir de la fin de l anhos 1990. Inda que las stimatibas barien, cerca de dous la trés milhones de Oucranianos móran i trabálhan fuora, an sue maior parte eilegalmente.

Segundo stimatibas de la Ambaixada de la Oucránia an Brasília, hai cerca de 500 000 Oucranianos i sous çcendentes ne l Brasil, cuncentrados percipalmente ne l stado de l Paraná (90%), probenientes de dues lhiebas de eimigraçon, la purmeira ne l final de l seclo XIX, para trabalhar na agricultura, i la segunda ne l ampeço de l seclo XX, cumo mano-de-obra na custruçon de caminos de fierro.

An Pertual, l Serbício de Strangeiros i Frunteiras dibulgou an 2001 que hai 40 000 Oucranianos ne l paíç. Mas este númaro puode ser mais alto, yá que eisisten eimigrantes eilegales. La eimigraçon Oucraniana ten sido amportante para oumentar la populaçon atiba de Pertual i prencher puostos de trabalho que la maiorie de l pertueses prefire nun acupar. La maiorie de l Oucranianos - muitos cun eiducaçon superior - trabalha an obras públicas i an serbícios de lhimpeza. Pertual yá reconhece diplomas Oucranianos.