Przejdź do zawartości

Medyczne zastosowanie trójtlenku arsenu

Artykuł na Medal
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Doxepine (dyskusja | edycje) o 13:16, 5 maj 2010. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 5 maj 2010, była oparta na tej wersji.
{{{nazwa}}}
[[Plik:{{{3. grafika}}}|180x240px|alt=Ilustracja|{{{opis 3. grafiki}}}]]
{{{opis 3. grafiki}}}
Identyfikacja
Numer CAS

{{{numer CAS}}}Brak numeru CAS

PubChem

14888

DrugBank

DB01169

Trójtlenek arsenu (poprawna, chemiczna nazwa systematyczna: tlenek arsenu(III)[3], zwany również arsenem i arszenikiem (łac. Arsenum trioxydatum[4]) – lek przeciwnowotworowy, stosowany w leczeniu ostrej białaczki promielocytowej. Ma status leku sierocego[5]. Na rynku farmaceutycznym występuje pod nazwą Trisenox®.

Substancją aktywną leku jest nieorganiczny związek chemiczny – tlenek arsenu na III stopniu utlenienia. W kontakcie z wodą hydrolizuje do kwasu arsenawego, który jest prawdopodobnie właściwą substancją aktywną.

Działanie tej substancji polega na hamowaniu proliferacji komórek nowotworowych oraz doprowadzeniu do ich różnicowania lub apoptozy, ale mechanizm działania leku nie jest do końca poznany. Arszenik, ze względu na swoje toksyczne właściwości, od wieków stosowany był jako skuteczna, a przy tym praktycznie niewykrywalna dla zmysłów[6] trucizna[7]. W XX wieku zauważono jego przeciwnowotworowe działanie, jednak próby doustnego podawania zakończyły się niepowodzeniem. Dopiero próby z dożylnym preparatem tej substancji dały pozytywny wynik, szczególnie w leczeniu rzadkiej odmiany nowotworu złośliwego – ostrej białaczki promielocytowej. Terapię tym lekiem wprowadza się po niepowodzeniu leczenia retinoidem i chemioterapią. Leczenie to charakteryzuje się względnym bezpieczeństwem i niewielkimi działaniami ubocznymi[8]. Prowadzone są badania nad znalezieniem innych zastosowań leku.

Historia

W XV wieku William Withering stwierdził, że trójtlenek arsenu stosowany w małych dawkach wykazuje działanie lecznicze[7]. W XVIII wieku Thomas Fowler sporządził 1% roztwór arszeniku i węglanu potasu, który stosowany był w leczeniu chorób skóry (przede wszystkim łuszczycy) aż do XX wieku[9]. Powstał również lek oparty na bazie arsenu – salwarsan – stosowany w leczeniu kiły, zsyntetyzowany przez Paula Ehrlicha. Został on jednak wyparty przez penicylinę[10]. Związki arsenu były powszechnie wykorzystywane w leczeniu różnych chorób w XIX i na początku XX wieku[11][9][12].

Pierwsze doniesienia o aktywności przeciwnowotworowej trójtlenku arsenu pochodzą z 1878 roku, kiedy to w raporcie Boston City Hospital opisano działanie roztworu Fowlera obniżające poziom leukocytów we krwi u dwóch zdrowych osób i jednego chorego[7][13]. Trójtlenek arsenu był stosowany w leczeniu białaczki aż do momentu wprowadzenia radioterapii. Powrócił do łask w latach 30. XX wieku, kiedy to pojawiły się pierwsze badania potwierdzające wysoką skuteczność trójtlenku arsenu w leczeniu przewlekłej białaczki szpikowej[14].

Pod koniec lat 60. lekarzy pracujących w Akademii Medycznej w Harbin w Chinach wysłano do ośrodka zajmującego się tradycyjną medycyną chińską. Stosowano tam maść na czerniaka, której głównym składnikiem był arszenik. W tamtych czasach arsenał leków przeciwnowotworowych był bardzo ograniczony, wobec czego lekarze zaczęli stosować arszenik. Pierwsze próby opierały się na doustnym podawaniu tej substancji, wykazywała ona jednak silne działanie toksyczne. W marcu 1971 rozpoczęto pierwsze próby, w których arszenik podawano dożylnie. W takiej postaci wykazywał znacznie mniejszą toksyczność. Przez wiele lat tlenek arsenu(III) podawano chorym z różnymi nowotworami, najlepsze efekty uzyskując w leczeniu ostrej białaczki promielocytowej[15]. Spośród pacjentów uczestniczących w pierwszej serii prób w Harbin więcej niż połowa przeżyła 5 lat. Dzięki temu badania rozszerzono na inne ośrodki w Chinach[16][17], a następnie zorganizowano je w Sloan-Kettering Memorial Institute w Nowym Jorku[18]. Wyniki badań klinicznych okazały się na tyle korzystne, że w 2000 roku lek uzyskał aprobatę FDA[19].

Mechanizm działania

Białko antyapoptotyczne Bcl-2 (izoforma 1)[20]
Czynnik AIF – jedno z "białek śmierci"[21]
APAF-1 – jedno z "białek śmierci" (na ilustracji związane z ATP)[22]
Bak – jedno z białek proapoptotycznych[23]
Bax – jedno z białek proapoptotycznych[24]
Czynnik transkrypcyjny NF-κB (na ilustracji powiązany z DNA)[25]
Kinaza JNK[26]

Mechanizm działania trójtlenku arsenu jest złożony i nie do końca poznany. Ogólnie rzecz ujmując, lek hamuje proliferację komórek nowotworowych oraz doprowadza do ich różnicowania i/lub apoptozy, która przebiegać może w różny sposób, w zależności od zaangażowanych w nią organelli komórkowych i procesów biochemicznych. Trójtlenek arsenu indukuje apoptozę na drodze:

Pierwsza z tych dróg polega na połączeniu ligandu z receptorem znajdującym się na powierzchni błony komórkowej. Zespolenie tych dwóch cząstek prowadzi do aktywacji wielu różnych genów oraz uwalnia kaskadę białek, charakterystycznych dla procesu apoptozy[27].

Trójtlenek arsenu oddziałuje również na mitochondria. Jedną z pierwszych zmian w ich strukturze, wywołaną działaniem leku, jest otwarcie megakanałów i wypływ tzw. białek śmierci, przede wszystkim cytochromu C, APAF-1 (czynnik aktywacji proteaz apoptotycznych, ang. apoptotic peptidase activating factor 1), czynnika AIF, białka Smac/DIABLO i endonukleazy z przestrzeni międzybłonowej mitochondriów do cytozolu. W cytoplazmie powstaje kompleks białek zwany apoptosomem, który uruchamia dalsze procesy prowadzące do apoptozy[28].

Bez względu na to, czy apoptoza indukowana jest zewnętrznie czy wewnętrznie, zawsze biorą w niej udział kaspazy, których aktywacja nieodwracalnie prowadzi komórkę na drogę programowanej śmierci[29][30]. Ponadto apoptoza regulowana jest przez białka z rodziny Bcl-2, które działać mogą zarówno pro-, jak i antyapoptotycznie[31].

Przyczyną występowania ostrej białaczki promielocytarnej jest translokacja genu kodującego receptor kwasu retinowego (RAR α) z chromosomu 17 w pobliże genu PML, znajdującego się na chromosomie 15. Prowadzi to do fuzji genów i powstania produktu PML/RAR α[32]. Białko to hamuje różnicowanie oraz śmierć komórek, w których się znajduje. Trójtlenek arsenu, już w małych stężeniach, powoduje rozpad PML/RAR α, przywracając w ten sposób (częściowo) różnicowanie zmienionych nowotworowo promielocytów[33]. Trójtlenek arsenu aktywuje kinazę JNK, zwaną również kinazą N-końca białka c-jun (ang. c-jun N-terminal kinase) lub kinazą aktywowaną stresem (ang. stress-activated protein kinase – SAPK), należącą do rodziny kinaz MAPK (ang. mitogen-activated protein kinases). Enzymy te mają kluczowe znaczenie dla przekazywania sygnałów w komórce. W normalnych warunkach kinaza JNK aktywowana jest przez fosforylację reszt treoniny i tyrozyny[34][35]. W badaniach na określonych liniach komórkowych pobranych od chorych z ostrą białaczką promielocytową udowodniono jednak, że wspomniana aktywacja zachodzi również pod wpływem trójtlenku arsenu[36].

Wydaje się, że aktywacja kinazy JNK prowadzi do fosforylacji zarówno białek antyapoptotycznych (Bcl-2, Bcl-Xl), jak i białek proapoptotycznych – Bax (ang. Bcl-2-associated X protein), Bak (ang. Bcl-2 homologous killer) i Bid (ang. BH3 interacting domain death agonist), czyli de facto do ich uczynnienia. Białka proapoptotyczne zawierają domenę BH3, która odpowiada za ich "śmiercionośną" aktywność. Powodują one powstawanie kanałów jonowych w błonie mitochondrium, czego wynikiem jest wypływ wspomnianych już czynników apoptotycznych do cytoplazmy. Białka antyapoptotyczne zawdzięczają swoje działanie hydrofobowej szczelinie w ich strukturze przestrzennej, która wiąże się z domeną BH3, neutralizując tym samym działanie "śmiercionośnych" białek. W normalnych warunkach o apoptozie komórki decyduje stosunek ilości białek proapoptotycznych do antyapoptotycznych. W przypadku apoptozy indukowanej trójtlenkiem arsenu dużą rolę odgrywają dwa mechanizmy, które powodują zwiększenie ilości białek proapoptotycznych. Pierwszy z nich związany jest z funkcjonowaniem czynnika transkrypcyjnego NF-κB (ang. nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells). Występuje on w cytoplazmie w stanie nieaktywnym, w kompleksie ze specyficznym inhibitorem IκB (IKK). Składa się on z dwóch podjednostek katalitycznych – IKKα i IKKβ oraz z jednostki regulatorowej IKKγ/NEMO. Fosforylacja inhibitora i jego rozpad uwalnia NF-κB, który wędruje do jądra komórkowego i aktywuje geny odpowiedzialne za produkcję białek "życia" (p53, Bcl-2 i inne inhibitory apoptozy). NF-κB chroni również komórki przed apoptotyczną stymulacją z udziałem receptora TNF-α. Trójtlenek arsenu łączy się z cysteiną znajdującą się w pozycji 179 IKKβ, uniemożliwiając tym samym uwolnienie NF-κB[37]. Brak tego białka w cytoplazmie umożliwia indukcję apoptozy drogą zewnętrzną oraz aktywuje kaspazy 3 i 8[38].

Mechanizm taki zaobserwowano nie tylko w komórkach ostrej białaczki promielocytowej i ziarnicy złośliwej, ale również u pacjentów z zespołem mielodysplastycznym[39][40][41]. Drugim mechanizmem zwiększającym ilość białek proapoptotycznych jest obniżenie transkrypcji genu bcl-2[42]. Działanie to zaobserwowano w komórkach HL-60 i NB4 białaczek ludzkich[43][44].

W 2003 roku naukowcy japońscy odkryli, że trójtlenek arsenu indukuje apoptozę nie tylko przy pomocy receptora TNF-α. Badania wskazują na to, że lek działa proapoptotycznie również poprzez receptor CD95, który wpływa na aktywację kaspaz 8 i 3[45][46]. W komórkach szpiczaka trójtlenek arsenu oddziałuje z receptorem APO2/TRAIL, aktywując kaspazy 8 i 9[47][48].

Trójtlenek arsenu wpływa również na wewnątrzkomórkowe stężenie glutationu, który jest bardzo ważnym elementem układu oksyredukcyjnego (m.in. usuwa wolne rodniki, redukuje nadtlenek wodoru). Bierze on również udział, razem z peroksydazą i katalazą[49], w regulacji poziomu reaktywnych form tlenu. Trójtlenek arsenu hamuje peroksydazę glutationu, zmniejszając tym samym jego stężenie w komórce, co prowadzi do wzrostu poziomu wolnych rodników tlenowych[50]. Te z kolei zwiększają przepuszczalność błony mitochondrium, powodując wypływ białek śmierci i rozpoczęcie procesu apoptozy[51].

Trójtlenek arsenu wpływa również degradująco na polimerazę poli(ADP-rybozy), co w połączeniu z aktywacją kaspaz hamuje naprawę DNA i zatrzymuje cykl komórkowy[52]. To, w jakiej fazie cykl komórkowy zostanie zablokowany, zależy w głównej mierze od białka p53. W komórkach zawierających tzw. typ dziki (niezmutowany) p53 cykl ulega zahamowaniu w interfazie, natomiast w komórkach ze zmutowanym p53 – w fazie G2/M[47][53].

Mechanizm działania trójtlenku arsenu[54]. Na ilustracji przedstawiono 4 główne drogi działania terapeutycznego trójtlenku arsenu: A – zewnętrzna ścieżka apoptozy, B – ścieżka mitochondrialna, C – oddziaływanie trójtlenku arsenu na białka rodziny Bcl-2, D – wpływ trójtlenku arsenu na czynnik transkrypcyjny NF-κB.

Badania kliniczne

Trójtlenek arsenu był badany klinicznie w dwóch otwartych, jednoramiennych badaniach bez grupy kontrolnej, na 52 pacjentach z ostrą białaczką promielocytową, u których wcześniej bez powodzenia stosowano antracykliny i retinoidy. Wyniki tych badań przedstawia poniższa tabela.

Tabela 1. Skuteczność trójtlenku arsenu w próbach klinicznych[55][56][57]
Badanie
jednoośrodkowe
n=12		 Badanie
wieloośrodkowe
n=40
Dawka trójtlenku arsenu (w mg/kg mc./dobę) 0,16
(mediana: 0,06-0,20) 		0,15
Całkowita remisja 11 osób (92%) 34 osoby (85%)
Średni czas do remisji szpiku kostnego 32 dni 35 dni
Średni czas do uzyskania całkowitej remisji 54 dni 59 dni
18-miesięczny okres przeżycia 67% 66%
n – liczba pacjentów biorących udział w badaniu

Prowadzono również badania nad działaniem trójtlenku arsenu na inne nowotwory. Wykazały one, że lek działa apoptotycznie również na komórki raka płuc (szczególnie w połączeniu z sulindakiem[58]). Udowodniono również skuteczność trójtlenku arsenu w terapii szpiczaka mnogiego, w połączeniu z kwasem askorbinowym[59] i bortezomibem[60].

Doświadczenia na zwierzętach wykazały, że lek działa również na nowotwory jajnika[61], wątroby, żołądka[62], prostaty, piersi[63] oraz w glejaku[64] i raku trzustki (w połączeniu z partenolidem)[65]. Próby wykorzystania trójtlenku arsenu w leczeniu nowotworów litych zostały ograniczone przez toksyczność leku[66].

Tlenek arsenu wydaje się być obiecującym środkiem w leczeniu chorób autoimmunologicznych (w oparciu o badanie na myszach)[67].

Farmakokinetyka

Nie prowadzono szczegółowych badań odnośnie farmakokinetyki trójtlenku arsenu. Przy podawaniu dożylnym stan równowagi ustala się po 8–10 dniach. Objętość dystrybucji trójtlenku arsenu wynosi ponad 400 l. Arsen wiąże się z białkami w nieistotnym stopniu. Największe stężenie arsenu wykrywane jest w wątrobie, nerkach, sercu, płucach, włosach i paznokciach. Kwas arsenawy jest utleniany do kwasu arsenowego(V) oraz metylowany w wątrobie[68][69][70], a następnie wydalany w 60% z moczem. Okres półtrwania wynosi 92 godziny. Lek nie jest substratem ani inhibitorem izoenzymów cytochromu P450 (1A2, 2A6, 2B6, 2C8, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1,3A4/5, 4A9/11)[71][72].

Wskazania

Trójtlenek arsenu przeznaczony jest do indukcji remisji i konsolidacji ostrej białaczki promielocytowej (APL, ang. Acute Pro-Myelotic Leucaemia) u dorosłych pacjentów, u których występuje translokacja t(15; 17) i/lub obecność genu PML/RAR α. Lek powinien być stosowany po niepowodzeniu leczenia lub w nawrocie choroby. Wcześniejsza terapia powinna obejmować podawanie retinoidu i chemioterapii[73].

Przeciwwskazania

  • Nadwrażliwość na trójtlenek arsenu lub jakikolwiek inny składnik preparatu.
  • Ciąża i karmienie piersią są przeciwwskazaniami względnymi (lek przechodzi do mleka matki). Chociaż nie prowadzono badań na kobietach w ciąży, to w badaniach na zwierzętach wykazano teratogenne i embriotoksyczne działanie trójtlenku arsenu. Nie wykazano działania rakotwórczego trójtlenku arsenu, jednakże podobnie jak inne nieorganiczne związki arsenu, jest uznawany za czynnik rakotwórczy.

Ostrzeżenia specjalne

W celu bezpiecznego stosowania leku należy stosować się do poniższych zaleceń[74]:

  1. U 25% procent pacjentów leczonych trójtlenkiem arsenu występowały objawy podobne do zespołu aktywacji leukocytów. Charakteryzuje się on wysoką gorączką, dusznościami, przyrostem masy ciała, naciekami płucnymi z obecnością płynu wysiękowego w opłucnej lub osierdziu z leukocytozą lub bez. Stosowanie dużych dawek steroidów (10 mg deksametazonu dożylnie 2–3 razy na dobę) wydaje się łagodzić objawy[75].
  2. U 40% pacjentów leczonych trójtlenkiem arsenu wystąpił co najmniej raz wydłużony, skorygowany odstęp QT powyżej 500 ms[76]. Wydłużenie odstępu QT może powodować wystąpienie arytmii komorowej typu torsade de pointes[77].
  3. Przed rozpoczęciem leczenia trójtlenkiem arsenu należy wykonać badanie EKG oraz oznaczyć stężenie potasu, wapnia, magnezu i kreatyniny we krwi. Wszelkie nieprawidłowości powinny zostać skorygowane przed podaniem trójtlenku arsenu, a w szczególności nieprawidłowości w zapisie EKG pod postacią wydłużonego odstępu QT. Jeśli to możliwe, należy przerwać podawanie leków wpływających na wydłużenie odstępu QT[78].
  4. Pacjenci leczeni trójtlenkiem arsenu, szczególnie ci narażeni na wystąpienie torsade de pointes, powinni być monitorowani podczas podawania leku[79][80].
  5. Leczenie preparatem należy zmodyfikować lub przerwać przed planowanym zakończeniem leczenia w przypadku, gdy stopień toksyczności osiągnie wartość 3 (wg National Cancer Institute). Pacjenci mogą podjąć leczenie z powrotem dopiero po ustąpieniu objawów związanych z toksycznością trójtlenku arsenu. W takich przypadkach należy wznowić leczenie podając 50% wcześniejszej dawki dobowej. Dawkę można zwiększyć do poziomu wcześniejszej dawki dopiero wtedy, gdy w ciągu 3 dni nie wystąpią objawy toksyczności. Pacjenci, u których pojawiły się one po raz drugi, nie mogą kontynuować leczenia trójtlenkiem arsenu.
  6. U pacjentów w fazie indukcji remisji (patrz: Dawkowanie) należy 2 razy w tygodniu badać stężenie elektrolitów i glukozy we krwi, morfologię oraz czynność wątroby i nerek. Podczas fazy konsolidacyjnej badania te należy wykonywać raz w tygodniu.
  7. Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku pacjentów cierpiących na niewydolność nerek[81].
  8. Podczas leczenia trójtlenkiem arsenu kobiety w wieku rozrodczym i mężczyzni zdolni do zapłodnienia powinni stosować skuteczne metody antykoncepcji. Nie zbadano dokładnie wpływu trójtlenku arsenu na płodność.

Interakcje

Wiadomo, że trójtlenek arsenu wydłuża odstęp QT. O ile to możliwe, podczas stosowania preparatu nie należy stosować leków wydłużających QT, takich jak[82][83]:

Stwierdzono również, że wcześniejsze stosowanie:

zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia torsade de pointes.

Działania niepożądane[84]

Działania niepożądane stwierdzono u 37% pacjentów leczonych trójtlenkiem arsenu. Nie miały one jednak dużego nasilenia i mijały w trakcie leczenia. Należy zaznaczyć, że pacjenci znacznie lepiej znoszą leczenie konsolidacyjne niż indukujące remisję. Do najczęściej występujących objawów niepożądanych zaliczyć można:

Bardzo nasilone objawy uboczne są dość rzadkie i obejmują:

  • zespół aktywowanych leukocytów
  • wydłużenie odstępu QT (podczas badań klinicznych odnotowano tylko jeden przypadek torsade de pointes)
  • migotanie lub trzepotanie przedsionków

Pozostałe działania niepożądane obejmują skórne reakcje alergiczne (w tym reakcje w miejscu podania, ból w miejscu podania[68]), zaburzenia przewodu pokarmowego (biegunki), bóle różnego rodzaju, zaburzenia widzenia[87], krwawienia[88]. W razie wynaczynienia leku może wystąpić miejscowe podrażnienie i zapalenie żył[68].

Dawkowanie

Schemat stosowania trójtlenku arsenu obejmuje leczenie indukujące remisję, po którym następuje terapia konsolidująca.

W celu indukcji remisji trójtlenek arsenu powinien być podawany we wlewie dożylnym w dawce 0,15 mg/kg mc./dobę codziennie (jednakowo u dzieci, dorosłych i u starszych osób), do momentu uzyskania poprawy w obrazie szpiku kostnego. Leczenie indukujące nie powinno być dłuższe niż 50 dni. W razie braku remisji stwierdzonej w badaniu szpiku kostnego do 50. dnia terapii, należy przerwać leczenie. Leczenie konsolidacyjne (mające na celu eliminację resztkowych komórek nowotworowych) należy rozpocząć w 3–4 tygodniu po zakończeniu leczenia indukującego. Lek podaje się dożylnie w dawce 0,15 mg/kg mc./dobę, 5 dni w tygodniu przez 5 tygodni.

Trójtlenek arsenu powinno podawać się we wlewie trwającym 1–2 godziny. W przypadku wystąpienia reakcji naczynioruchowych czas podawania można wydłużyć do 4 godzin[1].

Przedawkowanie

W przypadku wystąpienia objawów zatrucia arsenem (drgawki, osłabienie mięśniowe, splątanie[2]) należy natychmiast zaprzestać podawania leku oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. Najczęściej stosuje się penicylaminę w dawce do 1 g/dobę[89]. U pacjentów, którzy nie mogą przyjmować leków doustnie, można podawać dimerkaprol domięśniowo w dawce 3 mg/kg mc. co 4 godziny[90], aż do ustąpienia objawów zagrażających życiu. W przypadku wystąpienia koagulopatii[91] zaleca się podawanie DMSA w dawce 10 mg/kg mc. co 8 godzin przez 5 dni, a następnie co 12 godzin przez 2 tygodnie[92]. Można również rozważyć zastosowanie dializy[93].

Preparaty i postać leku

Trisenox jest pakowany w ampułki o pojemności 10 ml, przeznaczone do jednokrotnego użytku[94]. Ampułki zawierają czysty roztwór trójtlenku arsenu, bez konserwantów, a także wodorotlenek sodu i kwas solny[94]. pH roztworu wynosi 7–9[94]. Lek należy przechowywać w temperaturze pokojowej, nie zamrażać[2]. Zaraz po pobraniu z ampułki lek rozcieńcza się 100–250 ml glukozy 5% lub roztworem soli fizjologicznej. Trójtlenku arsenu nie należy mieszać, ani podawać w jednym wlewie z innymi lekami.
  • W preparatyce recepturowej trójtlenek arsenu był stosowany w postaci rozcierki 1:10 z laktozą (Trituratio Acidi arsenicosi 1/10). W celu sporządzenia rozcierki w moździerzu umieszcza się jedną część trójtlenku arsenu i stale ucierając dodaje się porcjami 9 cz. laktozy. Otrzymanie równomiernie rozmieszanej rozcierki wymaga co najmniej 10-minutowego ucierania w moździerzu[4].
  1. ↑ a b Arsen (trójtlenek arsenu), [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna.
  2. ↑ a b c drugs.com: Trisenox. [dostęp 25 lipca 2009]. (ang.).
  3. ↑ Zofia Stasicka, Osman Achmatowicz: Kompendium terminologii chemicznej. Zamkor, 2006, s. 23. ISBN 83-88830-79-1.
  4. ↑ a b Feliks Modrzejewski: Farmacja stosowana, podręcznik dla studentów farmacji, wydanie V. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 384.
  5. ↑ pslgroup.com: FDA Grants Orphan Drug Designation To Trisenox (Arsenic Trioxide) For Treatment Of Chronic And Acute Myeloid Leukemia. [dostęp 28 lipca 2009]. (ang.).
  6. ↑ Agency for Toxic Substances and Disease Registry. Arsenic. sierpień 2007. [dostęp 17 maja 2009]. (ang.).
  7. ↑ a b c Aronson SM. Arsenic and old myths.. „Rhode Island Medicine”. 7 (77), s. 233–4, lipiec 1994. PMID: 7919541. 
  8. ↑ Siderov J., Duggan J. Arsenic Trioxide Associated Toothache.. „Journal of oncology pharmacy practice : official publication of the International Society of Oncology Pharmacy Practitioners”, czerwiec 2009. DOI: 10.1177/1078155209338727. PMID: 19525303. 
  9. ↑ a b Antman KH. Introduction: the history of arsenic trioxide in cancer therapy.. „The Oncologist”, s. 1–2, 2001. PMID: 11331433. 
  10. ↑ Gensini GF., Conti AA., Lippi D., Ehrlich P. The contributions of Paul Ehrlich to infectious disease.. „The Journal of Infection”. 3 (54), s. 221–4, marzec 2007. DOI: 10.1016/j.jinf.2004.05.022. PMID: 16567000. 
  11. ↑ Douer D., Tallman MS. Arsenic trioxide: new clinical experience with an old medication in hematologic malignancies.. „Journal of clinical oncology : official journal of the American Society of Clinical Oncology”. 10 (23), s. 2396–410, kwiecień 2005. DOI: 10.1200/JCO.2005.10.217. PMID: 15800332. 
  12. ↑ Waxman S., Anderson KC. History of the development of arsenic derivatives in cancer therapy.. „The oncologist”, s. 3–10, 2001. PMID: 11331434. 
  13. ↑ Cutler EG., Bradford EH. Changes of the Globular Richness of Human Blood.. „The Journal of Physiology”. 6 (1), s. 427–33, styczeń 1879. PMID: 16991244. 
  14. ↑ Forkner CE., Scott TFM.. Arsenic as a therapeutic agent in chronic myelogenous leukemia. „Journal of Amercian Medical Association”. 97, s. 3-5, 1931.  pobierz plik pdf
  15. ↑ Shen ZX., Chen GQ., Ni JH., Li XS., Xiong SM., Qiu QY., Zhu J., Tang W., Sun GL., Yang KQ., Chen Y., Zhou L., Fang ZW., Wang YT., Ma J., Zhang P., Zhang TD., Chen SJ., Chen Z., Wang ZY. Use of arsenic trioxide (As2O3) in the treatment of acute promyelocytic leukemia (APL): II. Clinical efficacy and pharmacokinetics in relapsed patients.. „Blood”. 9 (89), s. 3354–60, maj 1997. PMID: 9129042. 
  16. ↑ Niu C., Yan H., Yu T., Sun HP., Liu JX., Li XS., Wu W., Zhang FQ., Chen Y., Zhou L., Li JM., Zeng XY., Yang RR., Yuan MM., Ren MY., Gu FY., Cao Q., Gu BW., Su XY., Chen GQ., Xiong SM., Zhang TD., Waxman S., Wang ZY., Chen Z., Hu J., Shen ZX., Chen SJ. Studies on treatment of acute promyelocytic leukemia with arsenic trioxide: remission induction, follow-up, and molecular monitoring in 11 newly diagnosed and 47 relapsed acute promyelocytic leukemia patients.. „Blood”. 10 (94), s. 3315–24, listopad 1999. PMID: 10552940. 
  17. ↑ Shen Y., Shen ZX., Yan H., Chen J., Zeng XY., Li JM., Li XS., Wu W., Xiong SM., Zhao WL., Tang W., Wu F., Liu YF., Niu C., Wang ZY., Chen SJ., Chen Z. Studies on the clinical efficacy and pharmacokinetics of low-dose arsenic trioxide in the treatment of relapsed acute promyelocytic leukemia: a comparison with conventional dosage.. „Leukemia: Official Journal of the Leukemia Society of America, Leukemia Research Fund, U.K”. 5 (15), s. 735–41, maj 2001. PMID: 11368433. 
  18. ↑ Soignet SL., Maslak P., Wang ZG., Jhanwar S., Calleja E., Dardashti LJ., Corso D., DeBlasio A., Gabrilove J., Scheinberg DA., Pandolfi PP., Warrell RP. Complete remission after treatment of acute promyelocytic leukemia with arsenic trioxide.. „The New England Journal of Medicine”. 19 (339), s. 1341–8, listopad 1998. PMID: 9801394. 
  19. ↑ FDA approves arsenic trioxide for leukemia treatment in record time for a cancer drug development program. 26 sierpnia 2000. [dostęp 17 maja 2009]. (ang.).
  20. ↑ Petros AM., Medek A., Nettesheim DG., Kim DH., Yoon HS., Swift K., Matayoshi ED., Oltersdorf T., Fesik SW. Solution structure of the antiapoptotic protein bcl-2.. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 6 (98), s. 3012–7, marzec 2001. DOI: 10.1073/pnas.041619798. PMID: 11248023. 
  21. ↑ Ye H., Cande C., Stephanou NC., Jiang S., Gurbuxani S., Larochette N., Daugas E., Garrido C., Kroemer G., Wu H. DNA binding is required for the apoptogenic action of apoptosis inducing factor.. „Nature Structural Biology”. 9 (9), s. 680–4, wrzesień 2002. DOI: 10.1038/nsb836. PMID: 12198487. 
  22. ↑ Riedl SJ., Li W., Chao Y., Schwarzenbacher R., Shi Y. Structure of the apoptotic protease-activating factor 1 bound to ADP.. „Nature”. 7035 (434), s. 926–33, kwiecień 2005. DOI: 10.1038/nature03465. PMID: 15829969. 
  23. ↑ 2YV6
  24. ↑ Suzuki M., Youle RJ., Tjandra N. Structure of Bax: coregulation of dimer formation and intracellular localization.. „Cell”. 4 (103), s. 645–54, listopad 2000. PMID: 11106734. 
  25. ↑ Moorthy AK., Huang DB., Wang VY., Vu D., Ghosh G. X-ray structure of a NF-kappaB p50/RelB/DNA complex reveals assembly of multiple dimers on tandem kappaB sites.. „Journal of Molecular Biology”. 3 (373), s. 723–34, październik 2007. DOI: 10.1016/j.jmb.2007.08.039. PMID: 17869269. 
  26. ↑ Asano Y., Kitamura S., Ohra T., Aso K., Igata H., Tamura T., Kawamoto T., Tanaka T., Sogabe S., Matsumoto S., Yamaguchi M., Kimura H., Itoh F. Discovery, synthesis and biological evaluation of isoquinolones as novel and highly selective JNK inhibitors (1).. „Bioorganic & Medicinal Chemistry”. 8 (16), s. 4715–32, kwiecień 2008. DOI: 10.1016/j.bmc.2008.02.027. PMID: 18313304. 
  27. ↑ LeBlanc HN., Ashkenazi A. Apo2L/TRAIL and its death and decoy receptors.. „Cell Death and Differentiation”. 1 (10), s. 66–75, styczeń 2003. DOI: 10.1038/sj.cdd.4401187. PMID: 12655296. 
  28. ↑ Łabedzka K., Grzanka A., Izdebska M. Mitochondria a śmierć komórki. „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, s. 439–46, 2006. PMID: 17013363. 
  29. ↑ Bednarek J., Kiliańska ZM. Mitochondrial intermembrane space proteins in apoptosis process. „Postępy Biochemii”. 4 (51), s. 447–58, 2005. PMID: 16676580. 
  30. ↑ Pop C., Salvesen GS. Human caspases: activation, specificity and regulation.. „The Journal of Biological Chemistry”, maj 2009. DOI: R800084200 10.1074/jbc. R800084200. PMID: 19473994. 
  31. ↑ Stępień A., Izdebska M., Grzanka A. Rodzaje śmierci komórki. „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, s. 420–8, 2007. PMID: 17679912. 
  32. ↑ Jing Y. The PML-RARalpha fusion protein and targeted therapy for acute promyelocytic leukemia.. „Leukemia & Lymphoma”. 4 (45), s. 639–48, kwiecień 2004. PMID: 15160934. 
  33. ↑ Powell BL. Acute progranulocytic leukemia.. „Current Opinion in Oncology”. 1 (13), s. 8–13, styczeń 2001. PMID: 11148679. 
  34. ↑ Hayakawa F., Privalsky ML. Phosphorylation of PML by mitogen-activated protein kinases plays a key role in arsenic trioxide-mediated apoptosis.. „Cancer Cell”. 4 (5), s. 389–401, kwiecień 2004. PMID: 15093545. 
  35. ↑ Kang YH., Lee SJ. The role of p38 MAPK and JNK in Arsenic trioxide-induced mitochondrial cell death in human cervical cancer cells.. „Journal of Cellular Physiology”. 1 (217), s. 23–33, październik 2008. DOI: 10.1002/jcp.21470. PMID: 18412143. 
  36. ↑ Davison K., Mann KK., Waxman S., Miller WH. JNK activation is a mediator of arsenic trioxide-induced apoptosis in acute promyelocytic leukemia cells.. „Blood”. 9 (103), s. 3496–502, maj 2004. DOI: 10.1182/blood-2003-05-1412. PMID: 14701702. 
  37. ↑ Mathas S., Lietz A., Janz M., Hinz M., Jundt F., Scheidereit C., Bommert K., Dorken B. Inhibition of NF-kappaB essentially contributes to arsenic-induced apoptosis.. „Blood”. 3 (102), s. 1028–34, sierpień 2003. DOI: 10.1182/blood-2002-04-1154. PMID: 12676792. 
  38. ↑ Verma UN., Yamamoto Y., Prajapati S., Gaynor RB. Nuclear role of I kappa B Kinase-gamma/NF-kappa B essential modulator (IKK gamma/NEMO) in NF-kappa B-dependent gene expression.. „The Journal of Biological Chemistry”. 5 (279), s. 3509–15, styczeń 2004. DOI: M309300200 10.1074/jbc. M309300200. PMID: 14597638. 
  39. ↑ Kerbauy DM., Lesnikov V., Abbasi N., Seal S., Scott B., Deeg HJ. NF-kappaB and FLIP in arsenic trioxide (ATO)-induced apoptosis in myelodysplastic syndromes (MDSs).. „Blood”. 12 (106), s. 3917–25, grudzień 2005. DOI: 10.1182/blood-2005-04-1424. PMID: 16105982. 
  40. ↑ Mathas S., Lietz A., Janz M., Hinz M., Jundt F., Scheidereit C., Bommert K., Dorken B. Inhibition of NF-kappaB essentially contributes to arsenic-induced apoptosis.. „Blood”. 3 (102), s. 1028–34, sierpień 2003. DOI: 10.1182/blood-2002-04-1154. PMID: 12676792. 
  41. ↑ Miller WH., Schipper HM., Lee JS., Singer J., Waxman S. Mechanisms of action of arsenic trioxide.. „Cancer Research”. 14 (62), s. 3893–903, lipiec 2002. PMID: 12124315. 
  42. ↑ Ai Z., Lu W., Qin X. Arsenic trioxide induces gallbladder carcinoma cell apoptosis via downregulation of Bcl-2.. „Biochemical and Biophysical Research Communications”. 3 (348), s. 1075–81, wrzesień 2006. DOI: 10.1016/j.bbrc.2006.07.181. PMID: 16904648. 
  43. ↑ Chen GQ., Zhu J., Shi XG., Ni JH., Zhong HJ., Si GY., Jin XL., Tang W., Li XS., Xong SM., Shen ZX., Sun GL., Ma J., Zhang P., Zhang TD., Gazin C., Naoe T., Chen SJ., Wang ZY., Chen Z. In vitro studies on cellular and molecular mechanisms of arsenic trioxide (As2O3) in the treatment of acute promyelocytic leukemia: As2O3 induces NB4 cell apoptosis with downregulation of Bcl-2 expression and modulation of PML-RAR alpha/PML proteins.. „Blood”. 3 (88), s. 1052–61, sierpień 1996. PMID: 8704214. 
  44. ↑ Freitas RA., Silva dos Santos GA., Gimenes Teixeira HL., Scheucher PS., Lucena-Araujo AR., Lima AS., Abreu e Lima RS., Garcia AB., Jordão AA., Falcão RP., Vannucchi H., Rego EM. Apoptosis induction by (+)alpha-tocopheryl succinate in the absence or presence of all-trans retinoic acid and arsenic trioxide in NB4, NB4-R2 and primary APL cells.. „Leukemia Research”. 7 (33), s. 958–63, lipiec 2009. DOI: 10.1016/j.leukres.2008.09.035. PMID: 19013639. 
  45. ↑ Kitamura K., Minami Y., Yamamoto K., Akao Y., Kiyoi H., Saito H., Naoe T. Involvement of CD95-independent caspase 8 activation in arsenic trioxide-induced apoptosis.. „Leukemia: Official Journal of the Leukemia Society of America, Leukemia Research Fund, U.K”. 10 (14), s. 1743–50, październik 2000. PMID: 11021749. 
  46. ↑ Zhu J., Okumura H., Ohtake S., Nakamura S., Nakao S. Arsenic trioxide induces apoptosis in leukemia/lymphoma cell lines via the CD95/CD95L system.. „Oncology Reports”. 3 (10). s. 705–9. PMID: 12684647. 
  47. ↑ a b Liu Q., Hilsenbeck S., Gazitt Y. Arsenic trioxide-induced apoptosis in myeloma cells: p53-dependent G1 or G2/M cell cycle arrest, activation of caspase-8 or caspase-9, and synergy with APO2/TRAIL.. „Blood”. 10 (101), s. 4078–87, maj 2003. DOI: 10.1182/blood-2002-10-3231. PMID: 12531793. 
  48. ↑ Szegezdi E., Cahill S., Meyer M., O'Dwyer M., Samali A. TRAIL sensitisation by arsenic trioxide is caspase-8 dependent and involves modulation of death receptor components and Akt.. „British Journal of Cancer”. 3 (94), s. 398–406, luty 2006. DOI: 10.1038/sj.bjc.6602954. PMID: 16434995. 
  49. ↑ Coe E., Schimmer AD. Catalase activity and arsenic sensitivity in acute leukemia.. „Leukemia & Lymphoma”. 10 (49), s. 1976–81, październik 2008. DOI: 10.1080/10428190802353617. PMID: 18949620. 
  50. ↑ Cheng YH., Ou BR., Cheng LC., Lu JH., Yeh JY. Glutathione regulation in arsenic-induced porcine aortic endothelial cells.. „Toxicology in vitro: An International Journal Published in association with BIBRA”. 8 (22), s. 1832–9, grudzień 2008. DOI: 10.1016/j.tiv.2008.08.006. PMID: 18801422. 
  51. ↑ Bilska A., Kryczyk A., Włodek L. Różne oblicza biologicznej roli glutationu. „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, s. 438–53, 2007. PMID: 17679914. 
  52. ↑ Ishitsuka K., Ikeda R., Utsunomiya A., Uozumi K., Hanada S., Suzuki S., Takeuchi S., Takatsuka Y., Takeshita T., Ohno N., Arima T. Arsenic trioxide induces apoptosis in HTLV-I infected T-cell lines and fresh adult T-cell leukemia cells through CD95 or tumor necrosis factor alpha receptor independent caspase activation.. „Leukemia & Lymphoma”. 5 (43), s. 1107–14, maj 2002. PMID: 12148893. 
  53. ↑ Zhao S., Zhang J., Zhang X., Dong X., Sun X. Arsenic trioxide induces different gene expression profiles of genes related to growth and apoptosis in glioma cells dependent on the p53 status.. „Molecular Biology Reports”. 3 (35), s. 421–9, wrzesień 2008. DOI: 10.1007/s11033-007-9102-6. PMID: 17530438. 
  54. ↑ Izdebska M., Grzanka A., Szczepański MA., Litwiniec A. Wybrane mechanizmy terapeutycznego oddziaływania trójtlenku arsenu w leczeniu nowotworów. „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, s. 463–7, 2008. PMID: 18806735. 
  55. ↑ Hussein MA., Saleh M., Ravandi F., Mason J., Rifkin RM., Ellison R. Phase 2 study of arsenic trioxide in patients with relapsed or refractory multiple myeloma.. „British Journal of Haematology”. 4 (125), s. 470–6, maj 2004. DOI: 10.1111/j.1365-2141.2004.04941.x. PMID: 15142117. 
  56. ↑ Soignet SL., Frankel SR., Douer D., Tallman MS., Kantarjian H., Calleja E., Stone RM., Kalaycio M., Scheinberg DA., Steinherz P., Sievers EL., Coutré S., Dahlberg S., Ellison R., Warrell RP. United States multicenter study of arsenic trioxide in relapsed acute promyelocytic leukemia.. „Journal of Clinical Oncology: Official Journal of the American Society of Clinical Oncology”. 18 (19), s. 3852–60, wrzesień 2001. PMID: 11559723. 
  57. ↑ Fox E., Razzouk BI., Widemann BC., Xiao S., O'Brien M., Goodspeed W., Reaman GH., Blaney SM., Murgo AJ., Balis FM., Adamson PC. Phase 1 trial and pharmacokinetic study of arsenic trioxide in children and adolescents with refractory or relapsed acute leukemia, including acute promyelocytic leukemia or lymphoma.. „Blood”. 2 (111), s. 566–73, styczeń 2008. DOI: 10.1182/blood-2007-08-107839. PMID: 17959855. 
  58. ↑ Kim HR., Kim EJ., Yang SH., Jeong ET., Park C., Kim SJ., Youn MJ., So HS., Park R. Combination treatment with arsenic trioxide and sulindac augments their apoptotic potential in lung cancer cells through activation of caspase cascade and mitochondrial dysfunction.. „International Journal of Oncology”. 6 (28), s. 1401–8, czerwiec 2006. PMID: 16685442. 
  59. ↑ Qazilbash MH., Saliba RM., Nieto Y., Parikh G., Pelosini M., Khan FB., Jones RB., Hosing C., Mendoza F., Weber DM., Wang M., Popat U., Alousi A., Anderlinii P., Champlin RE., Giralt S. Arsenic trioxide with ascorbic acid and high-dose melphalan: results of a phase II randomized trial.. „Biology of Blood and Marrow Transplantation: Journal of the American Society for Blood and Marrow Transplantation”. 12 (14), s. 1401–7, grudzień 2008. DOI: 10.1016/j.bbmt.2008.09.019. PMID: 19041063. 
  60. ↑ Campbell RA., Sanchez E., Steinberg JA., Baritaki S., Gordon M., Wang C., Shalitin D., Chen H., Pang S., Bonavida B., Said J., Berenson JR. Antimyeloma effects of arsenic trioxide are enhanced by melphalan, bortezomib and ascorbic acid.. „British Journal of Haematology”. 4 (138), s. 467–78, sierpień 2007. DOI: 10.1111/j.1365-2141.2007.06675.x. PMID: 17587338. 
  61. ↑ Bornstein J., Sagi S., Haj A., Harroch J., Fares F. Arsenic Trioxide inhibits the growth of human ovarian carcinoma cell line.. „Gynecologic Oncology”. 3 (99), s. 726–9, grudzień 2005. DOI: 10.1016/j.ygyno.2005.07.125. PMID: 16243384. 
  62. ↑ Shao QS., Ye ZY., Ling ZQ., Ke JJ. Cell cycle arrest and apoptotic cell death in cultured human gastric carcinoma cells mediated by arsenic trioxide.. „World Journal of Gastroenterology”. 22 (11), s. 3451–6, czerwiec 2005. PMID: 15948253. 
  63. ↑ Uslu R., Sanli UA., Sezgin C., Karabulut B., Terzioglu E., Omay SB., Goker E. Arsenic trioxide-mediated cytotoxicity and apoptosis in prostate and ovarian carcinoma cell lines.. „Clinical Cancer Research: An Official Journal of the American Association for Cancer Research”. 12 (6), s. 4957–64, grudzień 2000. PMID: 11156257. 
  64. ↑ Zhao S., Zhang X., Zhang J., Zhang J., Zou H., Liu Y., Dong X., Sun X. Intravenous administration of arsenic trioxide encapsulated in liposomes inhibits the growth of C6 gliomas in rat brains.. „Journal of Chemotherapy”. 2 (20), s. 253–62, kwiecień 2008. PMID: 18467254. 
  65. ↑ Wang W., Adachi M., Zhang R., Zhou J., Zhu D. A novel combination therapy with arsenic trioxide and parthenolide against pancreatic cancer cells.. „Pancreas”. 4 (38), s. e114–23, maj 2009. DOI: 10.1097/MPA.0b013e3181a0b6f2. PMID: 19342982. 
  66. ↑ Chen H., Ahn R., Van den Bossche J., Thompson DH., O'Halloran TV. Folate-mediated intracellular drug delivery increases the anticancer efficacy of nanoparticulate formulation of arsenic trioxide.. „Molecular cancer therapeutics”. 7 (8), s. 1955–63, lipiec 2009. DOI: 10.1158/1535-7163.MCT-09-0045. PMID: 19567824. 
  67. ↑ Bobé P., Bonardelle D., Benihoud K., Opolon P., Chelbi-Alix MK. Arsenic trioxide: A promising novel therapeutic agent for lymphoproliferative and autoimmune syndromes in MRL/lpr mice.. „Blood”. 13 (108), s. 3967–75, grudzień 2006. DOI: 10.1182/blood-2006-04-020610. PMID: 16926289. 
  68. ↑ a b c drugs.com: Arsenic Trioxide. [dostęp 25 lipca 2009]. (ang.).
  69. ↑ Yoshino Y., Yuan B., Miyashita SI., Iriyama N., Horikoshi A., Shikino O., Toyoda H., Kaise T. Speciation of arsenic trioxide metabolites in blood cells and plasma of a patient with acute promyelocytic leukemia.. „Analytical and Bioanalytical Chemistry”. 2 (393), s. 689–97, styczeń 2009. DOI: 10.1007/s00216-008-2487-9. PMID: 19009285. 
  70. ↑ Carter DE., Aposhian HV., Gandolfi AJ. The metabolism of inorganic arsenic oxides, gallium arsenide, and arsine: a toxicochemical review.. „Toxicology and Applied Pharmacology”. 3 (193), s. 309–34, grudzień 2003. PMID: 14678742. 
  71. ↑ Ni J., Chen G., Shen Z., Li X., Liu H., Huang Y., Fang Z., Chen S., Wang Z., Chen Z. Pharmacokinetics of intravenous arsenic trioxide in the treatment of acute promyelocytic leukemia.. „Chinese Medical Journal”. 12 (111), s. 1107–10, grudzień 1998. PMID: 11263375. 
  72. ↑ Fujisawa S., Ohno R., Shigeno K., Sahara N., Nakamura S., Naito K., Kobayashi M., Shinjo K., Takeshita A., Suzuki Y., Hashimoto H., Kinoshita K., Shimoya M., Kaise T., Ohnishi K. Pharmacokinetics of arsenic species in Japanese patients with relapsed or refractory acute promyelocytic leukemia treated with arsenic trioxide.. „Cancer Chemotherapy and Pharmacology”. 4 (59), s. 485–93, marzec 2007. DOI: 10.1007/s00280-006-0288-4. PMID: 16937107. 
  73. ↑ Thomas X., Pigneux A., Raffoux E., Huguet F., Caillot D., Fenaux P. Superiority of an arsenic trioxide-based regimen over a historic control combining all-trans retinoic acid plus intensive chemotherapy in the treatment of relapsed acute promyelocytic leukemia.. „Haematologica”. 7 (91), s. 996–7, lipiec 2006. PMID: 16757416. 
  74. ↑ Au WY., Kwong YL. Arsenic trioxide: safety issues and their management.. „Acta Pharmacologica Sinica”. 3 (29), s. 296–304, marzec 2008. PMID: 18298894. 
  75. ↑ Abou-Jawde RM., Reed J., Kelly M., Walker E., Andresen S., Baz R., Karam MA., Hussein M. Efficacy and safety results with the combination therapy of arsenic trioxide, dexamethasone, and ascorbic acid in multiple myeloma patients: a phase 2 trial.. „Medical Oncology (Northwood, London, England)”. 2 (23), s. 263–72, 2006. DOI: 10.1385/MO:23:2:263. PMID: 16720927. 
  76. ↑ Vizzardi E., Zanini G., Antonioli E., D'Aloia A., Raddino R., Cas LD. QT prolongation: a case of arsenical pericardial and pleural effusion.. „Cardiovascular Toxicology”. 1 (8), s. 41–4, marzec 2008. DOI: 10.1007/s12012-007-9009-4. PMID: 18084726. 
  77. ↑ Naito K., Kobayashi M., Sahara N., Shigeno K., Nakamura S., Shinjo K., Tobita T., Takeshita A., Ohno R., Ohnishi K. Two cases of acute promyelocytic leukemia complicated by torsade de pointes during arsenic trioxide therapy.. „International Journal of Hematology”. 4 (83), s. 318–23, maj 2006. DOI: 10.1532/IJH97.05056. PMID: 16757431. 
  78. ↑ Chanan-Khan A., Srinivasan S., Czuczman MS. Prevention and management of cardiotoxicity from antineoplastic therapy.. „The Journal of Supportive Oncology”. 3 (2). s. 251–6; discussion 259–61, 264–6. PMID: 15328825. 
  79. ↑ Unnikrishnan D., Dutcher JP., Garl S., Varshneya N., Lucariello R., Wiernik PH. Cardiac monitoring of patients receiving arsenic trioxide therapy.. „British Journal of Haematology”. 5 (124), s. 610–7, marzec 2004. PMID: 14871247. 
  80. ↑ Ohnishi K., Yoshida H., Shigeno K., Nakamura S., Fujisawa S., Naito K., Shinjo K., Fujita Y., Matsui H., Sahara N., Takeshita A., Satoh H., Terada H., Ohno R. Arsenic trioxide therapy for relapsed or refractory Japanese patients with acute promyelocytic leukemia: need for careful electrocardiogram monitoring.. „Leukemia: Official Journal of the Leukemia Society of America, Leukemia Research Fund, U.K”. 4 (16), s. 617–22, kwiecień 2002. DOI: 10.1038/sj.leu.2402426. PMID: 11960341. 
  81. ↑ Cashin R., Burry L., Peckham K., Reynolds S., Seki JT. Acute renal failure, gastrointestinal bleeding, and cardiac arrhythmia after administration of arsenic trioxide for acute promyelocytic leukemia.. „American Journal of Health-System Pharmacy: Official Journal of the American Society of Health-System Pharmacists”. 10 (65), s. 941–6, maj 2008. DOI: 10.2146/ajhp060616. PMID: 18463343. 
  82. ↑ Yamazaki K., Terada H., Satoh H., Naito K., Takeshita A., Uehara A., Katoh H., Ohnishi K., Hayashi H. Arrhythmogenic effects of arsenic trioxide in patients with acute promyelocytic leukemia and an electrophysiological study in isolated guinea pig papillary muscles.. „Circulation Journal: Official Journal of the Japanese Circulation Society”. 11 (70), s. 1407–14, listopad 2006. PMID: 17062962. 
  83. ↑ Jones RL., Ewer MS. Cardiac and cardiovascular toxicity of nonanthracycline anticancer drugs.. „Expert Review of Anticancer Therapy”. 9 (6), s. 1249–69, wrzesień 2006. DOI: 10.1586/14737140.6.9.1249. PMID: 17020459. 
  84. ↑ Rust DM., Soignet SL. Risk/benefit profile of arsenic trioxide.. „The Oncologist”, s. 29–32, 2001. PMID: 11331438. 
  85. ↑ Levy M., Wofford MM., Powell BL., McLean TW. Hyperleukocytosis from arsenic trioxide.. „Pediatric Blood & Cancer”. 6 (50), s. 1265–7, czerwiec 2008. DOI: 10.1002/pbc.21532. PMID: 18300308. 
  86. ↑ Roberts TF., Sprague K., Schenkein D., Miller KB., Relias V. Hyperleukocytosis during induction therapy with arsenic trioxide for relapsed acute promyelocytic leukemia associated with central nervous system infarction.. „Blood”. 12 (96), s. 4000–1, grudzień 2000. PMID: 11186272. 
  87. ↑ Thery JC., Jardin F., Massy N., Massy J., Stamatoullas A., Tilly H. Optical neuropathy possibly related to arsenic during acute promyelocytic leukemia treatment.. „Leukemia & Lymphoma”. 1 (49), s. 168–70, styczeń 2008. DOI: 10.1080/10428190701757843. PMID: 18203030. 
  88. ↑ Alimoghaddam K., Ghavamzadeh A., Jahani M. Use of Novoseven for arsenic trioxide-induced bleeding in PML.. „American Journal of Hematology”. 9 (81), s. 720, wrzesień 2006. DOI: 10.1002/ajh.20713. PMID: 16804937. 
  89. ↑ Wang EE., Mahajan N., Wills B., Leikin J. Successful treatment of potentially fatal heavy metal poisonings.. „The Journal of Emergency Medicine”. 3 (32), s. 289–94, kwiecień 2007. DOI: 10.1016/j.jemermed.2006.12.013. PMID: 17394994. 
  90. ↑ Kim LH., Abel SJ. Survival after a massive overdose of arsenic trioxide.. „Critical Care and Resuscitation: Journal of the Australasian Academy of Critical Care Medicine”. 1 (11), s. 42–5, marzec 2009. PMID: 19281444. 
  91. ↑ Korístek Z., Zák P. Coagulopathy and differentiation syndrome: the main complications of the initial treatment of acute promyelocytic leukemia. „Vnitr̆ní Lékar̆ství”. 7-8 (54). s. 745–50. PMID: 18780573. 
  92. ↑ Kreppel H., Paepcke U., Thiermann H., Szinicz L., Reichl FX., Singh PK., Jones MM. Therapeutic efficacy of new dimercaptosuccinic acid (DMSA) analogues in acute arsenic trioxide poisoning in mice.. „Archives of Toxicology”. 8 (67), s. 580–5, 1993. PMID: 7506906. 
  93. ↑ Blythe D., Joyce DA. Clearance of arsenic by haemodialysis after acute poisoning with arsenic trioxide.. „Intensive Care Medicine”. 1 (27), s. 334, styczeń 2001. PMID: 11280669. 
  94. ↑ a b c RxList: Trisenox. ostatnia aktualizacja 21 lipca 2008. [dostęp 25 lipca 2009]. (ang.).

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

Szablon:Bibliografia stop

Zobacz też

Szablon:Hmed

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Medyczne_zastosowanie_trójtlenku_arsenu&oldid=21512444”