Etnobotanika
Etnobotanika – dziedzina nauki z pogranicza botaniki i etnologii. Przedmiotem badań i poznania są związki między roślinami i kulturą społeczeństw ludzkich. Etnobotanicy zajmują się poznaniem sposobów, mechanizmów i kulturowego kontekstu używania roślin w społecznościach ludzkich, w szczególności w celach i zastosowaniach spożywczych, medycznych, kosmetycznych, magicznych, tekstylnych, budowlanych, religijnych.
Obiekt badań
Etnobotanika jest czasem błędnie kojarzona tylko z badaniami nad roślinami psychoaktywnymi. Do takich ważnych z punktu widzenia etnobotaniki roślin można zaliczyć m.in.:
- Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladona), lulek czarny (Hyoscyamus niger), mandragora (Mandragora officinarum) – rośliny kojarzone z europejskimi czarownicami okresu średniowiecza, zawierające aktywne alkaloidy – atropinę, hioscyjaminę i skopolaminę.
- Konopie indyjskie (Cannabis indica) – roślina rozpowszechniona w wielu kulturach jako magiczna bądź lecznicza[1].
- Peyotl (Lophophora williamsii) z Meksyku, San pedro (Trichocereus pachanoi) z Peru – kaktusy zawierające meskalinę, będące ważnym elementem rytuałów niektórych plemion Indian.
- Banisteriopsis caapi, Psychotria viridis – rośliny wchodzące w skład napoju szamanów z terenów Ekwadoru – ayahuaski. Zawierają DMT oraz inhibitory MAO, których połączenie jest źródłem silnych przeżyć mistycznych.
- Calea zacatechichi – roślina pochodząca z gór Meksyku i Kostaryki. Stosowana przez rdzenną ludność, wydatnie zwiększa ilość snów i wpływa na ich treść[2].
- Muchomor czerwony – używany przez ludy syberyjskie w religijnych rytuałach plemiennych[3].
Tymczasem większość współczesnych etnobotaników zajmuje się dokumentacją całości wiedzy o roślinach w społecznościach tradycyjnych, jej przemianami, źródłami oraz zróżnicowaniem w społecznościach i pomiędzy nimi.
Czasopisma naukowe zajmujące się etnobotaniką
Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine - czasopismo ogólnodostępne [4]
Ethnobotany Research and Applications - czasopismo ogólnodostępne [5]
Journal of Ethnobiology
Journal of Ethnopharmacology
Economic Botany
Etnobiologia Polska - czasopismo ogólnodostępne [6]
Przykłady etnobotanicznych baz danych
Baza danych roślin używanych przez Indian Ameryki Północnej Native American Ethnobotany: [7]
Bibliografia polskiego piśmiennictwa etnobotanicznego z XIX i XX wieku - artykuł Piotra Klepackiego "Etnobotanika w Polsce"[8]
- ↑ Sara Benetowa, Konopie w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Warszawa 1936
- ↑ Psychopharmacologic Analysis of an Alleged Oneirogenic Plant Calea zacatechichi L Mayagoitia, JL Diaz, CM Contreras, Journal of Ethnopharmacology 18 (1986) 229-243 Eleavier Scientific Publishers Ireland Ltd
- ↑ Mateusz Zięborak, Rola muchomora czerwonego w kulturach plemiennych dawnej Syberii, Wrocław 2006
- ↑ [1]
- ↑ Ethnobotany Research and Applications
- ↑ Etnobiologia Polska
- ↑ UM-Dearborn College of Arts, Sciences, and Letters
- ↑ Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie-Download
Linki zewnętrzne
- http://etnobotanika.info – polski portal etnobotaniczny