Jacques Chirac
| Ilustracja | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| 22. Prezydent Republiki Francuskiej Współksiążę Andory | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Premier Republiki Francuskiej | |
| Okres |
od 27 maja 1974 (1 okres) |
| Poprzednik |
Pierre Messmer (1) |
| Następca |
Raymond Barre (1) |
| |
Szablon:Audio [ʒak ʀəˈne ʃiˈʀak] (ur. 29 listopada 1932) – polityk francuski, obecny prezydent Francji, a jednocześnie współksiążę Andory. Chirac jest czynny na scenie politycznej od ponad 40 lat.
Chirac od młodości związany jest z ruchem gaullistowskim. Jego poglądy polityczne są właśnie gaullistowskie i konserwatywne; jest m.in. zwolennikiem surowych kar dla przestępców (choć jednocześnie konsekwentnym przeciwnikiem kary śmierci), choć w gospodarce opowiada się przeciwko zbytniemu liberalizmowi. Jest katolikiem, choć konsekwentnie sprzeciwia się udziałowi religii w życiu publicznym. Kiedy po śmierci Papieża Jana Pawła II zarządził żałobę narodową, spotkało się to z ostrą krytyką wielu środowisk. Chirac też w czasie swej kariery był raczej niechętny przyznaniu prawa do przerywania ciąży, aczkolwiek był premierem w okresie, kiedy dokonano reformy.
Jacques Chirac przyszedł na świat w stolicy Francji – Paryżu. Studiował m.in. w prestiżowej École nationale d'administration, gdzie w czasie studiów przyjaźnił się z jednym z późniejszych przywódców socjalistów Michelem Rocardem. Sam początkowo zastanawiał się nawet nad wstąpieniem do SFIO. W 1953 roku studiował w Harwardzie (na wydziele letnim). Warto odnotować, że École Nationale d'Administration ukończył jako jeden z pierwszych w swoim roczniku pod względem wyników w nauce.
W czasie wojny algierskiej, służył na niej najpierw w kawalerii, a następnie w wojskach pancernych. Dosłużył się stopnia porucznika. W owym czasie był zagorzałym zwolennikiem Algierii Francuskiej, który to pogląd zrewidował później.
Jego wejście do świata polityki zainspirowane zostało powrotem generała Charlesa de Gaulle'a do władzy w 1959 roku. W kwietniu 1962 roku, zaledwie trzy lata po ukończeniu ENA, został członkiem sztabu osobistego premiera (i przyszłego prezydenta) Georgesa Pompidou.
W 1967 roku – za namową Pompidou, za "faworyta" którego uchodził – wystartował w wyborach i zdobył mandat deputowanego. W tym też czasie (1967-1968) został sekretarzem stanu w ministerstwie spraw społecznych ds. pracy, była to jego pierwsza funkcja rządowa. W 1968 został, jeszcze w gabinecie Pompidou, sekretarzem stanu w ministerstwie ekonomii i finansów.
Po odejściu Pompidou ze stanowiska premiera w czerwcu 1968, Chirac nie porzucił pracy w rządzie i pełnił urząd ten sam urząd w latach 1968-1972 w gabinetach premierów Maurice'a Couve de Murville'a i Jacquesa Chaban-Delmasa.
Przełom w jego karierze nastąpił w 1972 roku po otrzymaniu pierwszej teki ministerialnej (rolnictwa) w gabinecie Pierre'a Messmera. U niego też został w 1974 roku ministrem spraw wewnętrznych.
Nagła śmierć prezydenta (1969-1974) Pompidou sprawiła, iż ruch gaullistwoski pozostał bez lidera. Naturalnym kandydatem na prezydenta wydawał się Chaban-Delmas. Jednakże należał on do tak zwanych liberalnych (bądź lewicowych) gaullistów, a to było nie do przyjęcia przez wielu jego kolegów. Ci właśnie koledzy wyłamali się i poparli kandydaturę ministra finansów Valerego Giscarda d'Estaing. Na czele tego "rokoszu" stanął młody minister Jacques Chirac.
Dzięki temu Chaban-Delmas znalazł się dopiero na trzecim miejscu za Giscardem i kandydatem lewicy Francois Mitterrandem. Zwycięzcą w drugiej turze okazał się właśnie Giscard, który powierzył misję formowania nowego rządu Chiracowi. Niespełna wówczas 42-letni człowiek był najmłodszym premierem w dotychczasowej historii Francji. Niedługo potem został też nowym liderem UDR.
"Miodowy miesiąc" z nowym prezydentem nie trwał długo. W 1976 roku, po serii spięć na linii Pałac Elizejski – Hotel Matignon (siedziba premiera), Chirac podał się do dymisji. Niedługo potem założył nowe ugrupowanie RPR, będące kontynuacją UDR.
W 1977 roku został merem Paryża, pokonując jednego z bliskich współpracowników Giscarda (którego rok później ostro skrytykował za zbytnią proeuropejskość).
W 1981 roku po raz pierwszy kandydował na prezydenta. Znalazł się wtedy na trzecim miejscu za ubiegającym o reelekcję Giscardem i Mitterrandem. Świadomie nie poparł wówczas prezydenta, co przyczyniło się do jego porażki (znamiennym jest to, iż Giscard najpierw został prezydentem w dużej mierze dzięki Chiracowi, a potem przegrał także z jego powodu.)
W 1986 roku ugrupowanie Chiraca wygrało wybory parlamentarne i prezydent Mitterrand powierzył mu tekę premiera. Był to pierwszy przypadek w historii Piątej Republiki, kiedy prezydent i premier wywodzili się z dwóch różnych środowisk politycznych (tak zwana kohabitacja).
Chirac musiał opuścić urząd w 1988 roku, kiedy socjaliści ponownie wygrali wybory. Jego następcą został były kolega ze studiów Michel Rocard.
W wyborach prezydenckich w 1988 roku Chirac znalazł się na drugim miejscu za Mitterrandem, choć początkowo sondaże dawały mu sporo szans na zwycięstwo. Wielu uważało nawet wtedy, iż to początek końca jego politycznej kariery.
Kiedy w 1993 roku RPR ponownie wybrało wybory, doszło do drugiej kohabitacji, z tym, że premierem nie został Chirac tylko Édouard Balladur. Były premier przygotowywał się bowiem intensywnie do wyborów prezydenckich za dwa lata.
Prezydent Republiki (od 1995)
W pierwszej turze wyborów 1995 roku Chirac znalazł się na drugim miejscu za kandydatem socjalistów Lionelem Jospinem i przed Balladurem, który wystartował na własną rękę. Jednakże w drugiej turze wyszedł z pojedynku zwycięsko. Po 21 latach gaulliści odzyskiwali fotel prezydencki, który stracili przedtem głównie dzięki nowemu prezydentowi.
Polityka wewnętrzna
Jedną z pierwszych – ostro zresztą krytykowanych – decyzji nowego prezydenta, było wznowienie prób z bronią jądrową w Polinezji Francuskiej.
Chirac został wybrany m.in. dzięki obietnicom stworzenia nowych miejsc pracy i "ruszenia" gospodarki. Jednakże tak się w czasie jego pierwszej kadencji nie stało.
W 1997 roku Chirac rozpisał przedterminowe wybory, w których odnieśli zwycięstwo socjaliści (premierem został wówczas Jospin; była to trzecia kohabitacja w historii republiki, która trwała całą kadencję parlamentarną).
Polityka zagraniczna
W czasie swojej pierwszej kadencji Chirac łączył (i łączy nadal) dziedzictwo polityki de Gaulle'a i Mitterranda, co przejawiało się tym, iż dążąc jednocześnie do zachowania silnej pozycji Francji na arenie międzynarodowej, jednocześnie silnie popierał integrację europejską, choć w poprzednim okresie znany był bardziej jako eurospeptyk. I teraz wielu oskarża go, iż owo popieranie integracji sprowadza się do chęci zachowaniu prymatu Francji w UE. W tym ostatnim ściśle współdziałał z kanclerzem Niemiec Gerhardem Schroederem (tak jak wcześniej Mitterrand i Helmut Kohl).
Pod jego rządami Francja wzięła udział także w interwencji państw NATO w byłej Jugosławii.
Wybory 2002
Powszechnie uważano, że w wyborach prezydenckich 2002 roku do drugiej tury przejdą Chirac i Jospin, między którymi różnica poparcia mieściła sie w granicy błędu statystycznego. Jednakże, ku ogólnemu zaskoczeniu, do drugiej tury wraz z urzędującym prezydentem przeszedł lider skrajnie prawicowego Frontu Narodowego Jean-Marie Le Pen. Chirac odniósł oczywiście łatwe nad nim zwycięstwo, uzyskując ponad 82 procent głosów, oddanych w dużej mierze nie za Chirakiem, ale przeciw Le Penowi.
Druga kadencja (od 2002)
Polityka wewnętrzna
Po ustąpieniu Jospina z funkcji premiera zaraz po przegranych wyborach, Chirac nowym premierem mianował działacza swojej partii Jean-Pierre Raffarina. Niedługo potem gaulliści znacząco wygrali wybory parlamentarne.
Rząd Raffarina usiłuje wprowadzić wiele reform gospodarczo-społecznych, co powoduje masowe protesty, godzące w pozycję samego prezydenta.
14 lipca 2002 roku Chirac przeżył dokonany na niego zamach, kiedy jechał odkrytym samochodem wojskowym w czasie Dnia Bastylii. Zamachu dokonał młody człowiek, sympatyk Le Pena. Chirac, zapytany potem przez dziennikarzy, czy wie, że do niego strzelano, odparł: Naprawdę?
Polityka zagraniczna
Chirac i Schroeder jako pierwsi wyrazili sprzeciw wobec planowanej przez rząd prezydenta USA George'a W. Busha inwazji na Irak. Postawa tak Francji i Niemiec jak i USA doprowadziła do znacznego oziębienia stosunków amerykańsko – europejskich, oraz spięć w stosunkach Francji z nowymi krajami Unii Europejskiej, które poparły inwazję, w tym Polską.
Rząd Chiraca dąży również do zniesienia unijnego embarga na handel bronią z Chinami.
Życie prywatne
Chirac jest żonaty z Bernadette Chodron de Courcel (siostrzenicą dawnego adiutanta i jednego z najbliższych współpracowników de Gaulle'a Geoffroy de Courcela). Państwo Chirac mają dwie córki. Jakiś czas temu pojawiły się pogłoski o rzekomym nieślubnym dziecku prezydenta z Japonką.
Odznaczenia (wybór)
- Legia Honorowa
- Grand-Croix de l'Ordre National du Mérite
- Croix de la Valeur Militaire
- Order Orła Białego (1996)
Rządy Jacquesa Chiraca
Pierwszy rząd (28 maja 1974 - 27 sierpnia 1976)
- Jacques Chirac – premier
- Jean Sauvagnargues – minister spraw zagranicznych
- Jacques Soufflet – minister obrony narodowej
- Michel Poniatowski – minister spraw wewnętrznych
- Jean-Pierre Fourcade – minister gospodarki i finansów
- Michel d'Ornano – minister przemysłu
- Michel Durafour – minister pracy
- Jean Lecanuet – minister sprawiedliwości
- René Haby – minister edukacji
- Christian Bonnet – minister rolnictwa
- Robert Galley – minister ds. zasobów
- Simone Veil – minister zdrowia
- Pierre Abelin – minister ds. współpracy
- Vincent Ansquer – minister handlu
- Jean-Jacques Servan-Schreiber – minister ds. reform
- André Jarrot – minister ds. życia
Zmiany:
- 9 czerwca 1974 – Jean-Jacques Servan-Schreiber opuścił gabinet, a jego ministerstwo zostało zlikwidowane.
- 1 lutego 1975 – Yvon Bourges zastąpił Souffleta na stanowisku ministra obrony narodowej.
- 12 stycznia 1976 – Jean de Lipkowski zastąpił Abelina na stanowisku ministra ds. współpracy. Raymond Barre wszedł w skład gabientu jako minister handlu zagranicznego. André Fosset zastąpił Jarrota na stanowisku ministra ds. życia.
- Jacques Chirac – premier
- Jean-Bernard Raimond – minister spraw zagranicznych
- André Giraud – minister obrony narodowej
- Charles Pasqua – minister spraw wewnętrznych
- Édouard Balladur – minister gospodarki, finansów i prywatyzacji
- Alain Madelin – minister przemysłu, turystyki, poczty i telekomunikacji
- Philippe Séguin – minister zasobów i spraw socjalnych
- Albin Chalandon – minister sprawiedliwości
- René Monory – minister edukacji narodowej
- François Léotard – minister ds. kultury i komunikacji społecznej
- François Guillaume – minister rolnictwa
- Bernard Pons – minister ds. departamentów i terytoriów zamorskich
- Pierre Méhaignerie – minister ds. mieszkalnictwa, planowania regionalnego i transportu
- André Rossinot – minister ds. kontaktów z parlamentem
- Michel Aurillac – minister ds. współpracy
Linki zewnętrzne
- Dossier Chirac sur l'Express
- « Le destin d'une ambition »
- Noir Chirac : Livre de François-Xavier Verchave (2002)
- Chirac et la Françafrique