Przejdź do zawartości

Diecezja toruńska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Bogitor (dyskusja | edycje) o 15:39, 24 wrz 2021. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
{{{nazwa}}}
Ilustracja
Bazylika katedralna świętych Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Toruniu
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Siedziba

Toruń
ul. Łazienna 18,
87–100 Toruń

Data powołania

25 marca 1992

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Metropolia

Gdańska

Katedra

Toruńska

Biskup diecezjalny

Wiesław Śmigiel

Biskup pomocniczy

Józef Szamocki

Biskup senior

Andrzej Suski

Dane statystyczne (2020[1])
Liczba wiernych

575 420 tys.

Liczba kapłanów
• w tym diecezjalnych
• w tym zakonnych

491
394
97

Liczba osób zakonnych

326
w tym zakonnic: 229

Liczba dekanatów

24

Liczba parafii

196

Powierzchnia

5,427 km²

{{{alt mapy}}}
Strona internetowa
Herb diecezji toruńskiej
Herb diecezji toruńskiej
Matka Boża Nieustającej Pomocy, główna patronka diecezji toruńskiej
Błogosławiony Stefan Wincenty Frelichowski, jeden z patronów diecezji toruńskiej
Pałac Biskupi w Toruniu
Siedziba biskupa seniora diecezji toruńskiej w Toruniu
Flaga z herbem diecezji toruńskiej
Bursa Akademicka Caritas Diecezji Toruńskiej im. ks. Jerzego Popiełuszki w Przysieku
Diecezjalne Centrum Kultury – Zamek Bierzgłowski
Siedziba Toruńskie Centrum Caritas
Kościół pw. św. Józefa i sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu
Wyższe Seminarium Duchowne w Toruniu
Muzeum Diecezjalne w Toruniu
Centrum Dialogu im. Jana Pawła II w Toruniu
Wydział Teologiczny UMK w Toruniu
Klasztor Zgromadzenia sióstr Świętego Wincentego a Paulo w Chełmnie
Klasztor franciszkanów w Toruniu
Dom Prowincjalny Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Toruniu
Tablica znajdująca się na lotnisku Aeroklubu Pomorskiego upamiętniająca wizytę Jana Pawła II w dniu 7 czerwca 1999 roku w Toruniu

Diecezja toruńska (łac. Dioecesis Thoruniensis) – jedna z trzech diecezji obrządku łacińskiego metropolii gdańskiej w Polsce.

Lokalizacja

Diecezja toruńska znajduje się w północnej Polsce i od północy graniczy z diecezjami pelplińska i elbląską, od wschodu z archidiecezją warmińską, od południa z diecezjami: płocką, włocławską i archidiecezją gnieźnieńską, zaś od zachodu z diecezją bydgoską.

Historia

 Osobny artykuł: Kalendarium diecezji toruńskiej
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Diecezja toruńska została ustanowiona 25 marca 1992 roku przez papieża Jana Pawła II bullą „Totus Tuus Poloniae populus”. Powstała ona z dużej części dawnej diecezji chełmińskiej, erygowanej przez papieża Innocentego IV 29 lipca 1243 roku oraz z jednego dekanatu archidiecezji gnieźnieńskiej[2][3].

Pierwszym biskupem toruńskim został ówczesny biskup pomocniczy płocki Andrzej Suski, a jego ingres do katedry odbył się 31 maja 1992 roku[4].

Bazyliką katedralną stał się najstarszy kościół Torunia, pochodzący z XIV wieku, pw. św. św. Janów. Pierwotnie pełnił on funkcję kościoła parafialnego dla Starego Miasta. W 1935 roku podniesiony do rangi bazyliki mniejszej przez papieża Piusa XI[5].

Patronką diecezji toruńskiej została Matka Boża Nieustającej Pomocy, która od 1962 roku patronowała także byłej diecezji chełmińskiej. Jej cudowny wizerunek znajduje się w diecezjalnym sanktuarium na Bielanach w Toruniu, gdzie posługę sprawują ojcowie redemptoryści[6].

Ważnym wydarzeniem w historii diecezji toruńskiej była mająca miejsce 7 czerwca 1999 roku wizyta papieża Jana Pawła II w Toruniu, podczas której nawiedził katedrę św. św. Janów, w Auli UMK spotkał się z przedstawicielami polskiej nauki, na terenie lotniska odprawił nabożeństwo czerwcowe oraz dokonał beatyfikacji ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego[7].

11 listopada 2017 roku papież Franciszek przyjął rezygnację ks. bp. Andrzeja Suskiego z posługi biskupa toruńskiego. Jednocześnie mianował biskupem toruńskim bp. Wiesława Śmiglabiskupa pomocniczego diecezji pelplińskiej. Jego kanoniczne objęcie diecezji miało miejsce 8 grudnia 2017 roku, zaś ingres do bazyliki katedralnej świętych Janów odbył się 10 grudnia tegoż roku[8][9].

Biskupi

 Osobny artykuł: Biskupi toruńscy.
Tytuł/urząd Biskup Okres urzędowania
Biskup diecezjalny Wiesław Śmigiel od 2017
Biskup pomocniczy/wikariusz generalny Józef Szamocki od 2000
Biskup senior Andrzej Suski od 2017

Instytucje diecezjalne

Toruń

Przysiek

Górsk

Zamek Bierzgłowski

Główne świątynie

Kościoły diecezjalne

Zdjęcie Nazwa Historia Miasto
Bazylika katedralna św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty Kościół pochodzi z początków XIII wieku. W latach 1530–1583 służył protestantom, a przez następne 13 lat użytkowany był wspólnie przez katolików i protestantów. W 1596 roku kościół przejmują jezuici i w ich posiadaniu świątynia jest do 1772 roku, kiedy to gospodarzem świątyni stają się księża diecezjalni. Od 1935 roku ma ona tytuł bazyliki mniejszej, a od 1992 roku jest katedrą diecezji toruńskiej[16]. Toruń
Bazylika Konkatedralna Świętej Trójcy Kościół pochodzi z początków XIII wieku. W latach 1251–1821 był on katedrą diecezji chełmińskiej. Od 1982 roku ma tytuł bazyliki mniejszej, a od 1994 roku jest konkatedrą diecezji toruńskiej[17]. Chełmża
Bazylika Mniejsza św. Tomasza Apostoła Kościół pochodzi z początku XIV wieku. Od 1971 roku ma tytuł bazyliki mniejszej[18]. Nowe Miasto Lubawskie
Bazylika Mniejsza św. Mikołaja Kościół pochodzi z początku XIV wieku. Od 2010 roku ma tytuł bazyliki mniejszej[19]. Grudziądz

Kościoły garnizonowe

Kościół akademicki

Kapituły

Nazwa Data powołania Źródło
Kapituła Katedralna Toruńska 21 sierpnia 1992 [20]
Kapituła Konkatedralna Chełmżyńska [21]
Kapituła Kolegiacka Grudziądzka 1 grudnia 1992 [22]
Kapituła Kolegiacka Nowomiejska 25 marca 2012 [23]

Podział administracyjny

Diecezja obejmuje teren 5427 km², który zamieszkuje 617 694 mieszkańców. Podzielona jest ona na trzy rejony: brodnicki, grudziądzki i toruński, na które składają się 24 dekanaty ze 196 parafiami[24].

Mapa diecezji

Dekanaty

Liczba dekanatów w diecezji toruńskiej:

Okres Lata 1992-2001 Od 2001
Liczba dekanatów 17 24
Rejon brodnicki Rejon grudziądzki Rejon toruński

Dekanaty historyczne

Nazwa Data likwidacji Uwagi[25]
Dekanat Lembarg 2001 przekształcony w Dekanat Jabłonowo Pomorskie
Dekanat Lidzbark 2001 przekształcony w Dekanat Lidzbark Welski
Dekanat Radzyń 2001 przekształcony w Dekanat Radzyń Chełmiński
Dekanat Toruń-Podgórz 2001 przekształcony w Dekanat Toruń IV

Miasta diecezji

Miasta znajdujące się na terenie diecezji toruńskiej
herb miasto ludność dekanat województwo powiat
Toruń 202 591 Toruń I
Toruń II
Toruń III
Toruń IV
kujawsko-pomorskie toruński
Grudziądz 96 111 Grudziądz I
Grudziądz II
kujawsko-pomorskie grudziądzki
Brodnica 28 471 Brodnica kujawsko-pomorskie brodnicki
Działdowo 21 619 Działdowo warmińsko-mazurskie działdowski
Chełmno 20 622 Chełmno kujawsko-pomorskie chełmiński
Chełmża 14 965 Chełmża kujawsko-pomorskie toruński
Wąbrzeźno 13 877 Wąbrzeźno kujawsko-pomorskie wąbrzeski
Nowe Miasto Lubawskie 11 230 Nowe Miasto Lubawskie warmińsko-mazurskie nowomiejski
Lubawa 10 124 Lubawa warmińsko-mazurskie lubawski
Lidzbark 8217 Lidzbark Welski warmińsko-mazurskie działdowski
Kowalewo Pomorskie 4115 Kowalewo Pomorskie kujawsko-pomorskie golubsko-dobrzyński
Jabłonowo Pomorskie 3645 Jabłonowo Pomorskie kujawsko-pomorskie brodnicki
Łasin 3271 Łasin kujawsko-pomorskie grudziądzki
Golub 1887 (Golub) Golub kujawsko-pomorskie golubsko-dobrzyński
Radzyń Chełmiński 1878 Radzyń Chełmiński kujawsko-pomorskie grudziądzki

Sanktuaria

Rejon brodnicki

Rejon grudziądzki

Rejon toruński

Patroni

Błogosławieni związani z diecezją toruńską[28]:

Główna patronka

Drugorzędni

Słudzy Boży diecezji

Zakony

Męskie

Rejon brodnicki Rejon grudziądzki Rejon toruński

Żeńskie

Rejon brodnicki Rejon grudziądzki Rejon toruński

Diakonat stały

W diecezji posługuje trzech diakonów stałych[32]:

Diakon Święcenia Miejsce posługi
Tomasz Chmielewski 6 czerwca 2008 parafia św. Józefa w Toruniu
Mariusz Malinowski 19 grudnia 2010 parafia św. Marii Magdaleny w Biskupicach
Waldemar Rozynkowski 5 listopada 2011 parafia św. Antoniego w Toruniu

Okna życia

Okno Życia u sióstr św. Elżbiety przy ul. Rabiańskiej 2 w Toruniu

Okna życia na terenie diecezji:

Miasto Ulica Miejsce Data powstania Źródło
Toruń ul. Rabiańska 2 Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety 26 Lipca 2009 [33]
Grudziądz ul. Mikołaja z Ryńska 9/15 Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety 14 czerwca 2009 [34]
Lubawa ul.Spichlerzowa 14, 14-260 Stowarzyszenie im. św. Józefa 22 maja 2018 [35]

Diecezjalna Droga Krzyżowa

Pierwsza diecezjalna Droga Krzyżowa ulicami Zespołu Staromiejskiego w Toruniu przeszła w 1995 roku. Jej trasa wiedzie z kościoła garnizonowego św. Katarzyny przez ulice: św. Katarzyny – Rynek NowomiejskiKrólowej JadwigiSzerokąŻeglarską, do bazyliki katedralnej św. św. Janów. W nabożeństwie tym biorą udział biskupi toruńscy, duchowieństwo, klerycy Wyższego Seminarium Duchownego, władze miasta i województwa, żołnierze Garnizonu Toruń oraz mieszkańcy Torunia. W Drodze Krzyżowej uczestniczą także przedstawiciele parafii ewangelicko-augsburskiej i parafii prawosławnej. Krzyż niesiony jest przez poszczególne grupy społeczne miasta i diecezji. Po drodze rozważane są kolejne etapy Męki Pańskiej[36][37].

Droga Krzyżowa, w której bierze udział ponad 2500 wiernych, odbywa się zawsze w piątek poprzedzający Niedzielę Palmową i kończy się mszą świętą odprawianą w katedrze. Jej organizatorem jest parafia katedralna[38][39][40].

Misteria Męki Pańskiej

Na terenie diecezji toruńskiej misteria pasyjne są wystawiane[41]:

Miasto/wieś Miejsce Źródło
Toruń kaplica Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej ojców paulinów
Grębocin k. Torunia Plac przy ul. Owocowej [42]
Grudziądz kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Ojca Pio [43]
Jabłonowo Pomorskie Wzgórze Zamkowe [44]
Kazanice kościół pw. św. Jakuba Apostoła
Lubawa hala OSiR przy gimnazjum im. Biskupów Chełmińskich
Kurzętnik Gminne Centrum Kultury

Adoracje Najświętszego Sakramentu

Monstrancja
Betlejemskie Światło Pokoju

Kościoły na terenie diecezji toruńskiej, w których przez cały rok trwa całodzienna adoracja Najświętszego Sakramentu[45]:

Miasto, gmina Kościół, kaplica
Toruń
Boleszyn
Brodnica
  • Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Chełmno
Działdowo
Grążawy
  • Kościół św. Marcina
Grudziądz
  • Kościół św. Franciszka Ksawerego
  • Kościół św. Józefa Oblubieńca
Nowe Misto Lubawskie
  • Kościół św. Tomasza Apostoła
Lidzbark
Lubawa
  • Kaplica św. Franciszka z Asyżu
Łysomice
  • Kaplica św. Jana Chrzciciela
Unisław
  • Kościół św. Bartłomieja Apostoła

Betlejemskie Światło Pokoju

Miasto Miejsce przekazania Źródło
Toruń Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [46]
Grudziądz Kościół Świętego Krzyża [47]
Nowe Miasto Lubawskie Bazylika św. Tomasza Apostoła

Statystyka

Liczba nowo wyświęconych kapłanów w diecezji toruńskiej w latach 1992–2020[48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][61][62]:

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Festiwale

Pielgrzymka

Galeria

Wybrane kościoły z terenu diecezji toruńskiej

Zobacz też

Przypisy

  1. Konferencja Episkopatu Polski, Informator 2020, Biblos 2020, ISBN 978-83-7793-714-3.
  2. Sekretarz Przewodniczącego KEP, Diecezje | Konferencja Episkopatu Polski [online], episkopat.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  3. Twoje-Miasto Sp., Diecezja Toruńska [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  4. Twoje-Miasto Sp., Biskupi Toruńscy [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  5. JW Web Development, Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń [online], www.turystyka.torun.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  6. Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu [online], www.jozeftorun.pl [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  7. Twoje-Miasto Sp., Wywiad z bpem Andrzejem Suskim [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2017-11-16] (pol.).
  8. Nowy biskup toruński, „gosc.pl”, 11 listopada 2017 [dostęp 2017-12-29].
  9. Nowy biskup toruński. Ingres bp. Wiesława Śmigla do katedry w Toruniu [zdjęcia], „pomorska.pl” [dostęp 2017-12-29] (pol.).
  10. Twoje-Miasto Sp., Studium Muzyki Kościelnej Diecezji Toruńskiej [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2017-10-19] (pol.).
  11. Ustanowienie Diecezjalnego Ośrodka Katechumenalnego [online], www.jozeftorun.pl [dostęp 2017-10-19] (pol.).
  12. Twoje-Miasto Sp., Spotkanie parlamentarzystów i samorządowców [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2018-09-09] (pol.).
  13. Twoje-Miasto Sp., Wydawnictwo Diecezjalne [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2017-03-27] (pol.).
  14. Toruń: Ośrodek formacji diakonów stałych, „info.wiara.pl” [dostęp 2016-11-29].
  15. Poświęcenie i otwarcie Centrum Edukacji Młodzieży im. ks. Jerzego Popiełuszki w Górsku | Życie Zakonne [online], www.zyciezakonne.pl [dostęp 2017-10-20] (pol.).
  16. http://www.katedratorun.pl/historia-katedry/
  17. Konkatedra Świętej Trójcy w Chełmży | Przewodnik Wiki [online], pl.przewodnik.wikia.com [dostęp 2018-11-29] (pol.).
  18. Bazylika Mniejsza św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim – Leksykon kultury Warmii i Mazur [online], leksykonkultury.ceik.eu [dostęp 2018-11-28] (pol.).
  19. Bazylika Kolegiacka św. Mikołaja Bpa w Grudziądzu [online], bazylika-grudziadz.pl [dostęp 2018-11-28].
  20. Srebrny jubileusz Kapituły Katedralnej [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2019-09-05] (pol.).
  21. Chełmża Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa parafiachelmza.pl – Odpust Trójcy Świętej [online], parafiachelmza.pl [dostęp 2019-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-03] (pol.).
  22. Kapituła Kolegiacka Grudziądzka św. Mikołaja [online], bazylika-grudziadz.pl [dostęp 2020-08-15].
  23. Nowe Miasto Lubawskie [online], nowemiasto.wm.pl [dostęp 2019-09-05] (pol.).
  24. Diecezja toruńska: bp Suski erygował nową parafię – ekai.pl [online], Katolicka Agencja Informacyjna, KAI [dostęp 2016-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-15].
  25. Diecezja toruńska ma już 25 lat | www.um.torun.pl [online], um.torun.pl [dostęp 2021-02-25] (pol.).
  26. Twoje-Miasto Sp., Konsekracja toruńskiej świątyni z legatem papieskim [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2016-05-19].
  27. https://www.torun.pl/pl/wielki-dzien-w-parafii-sw-jakuba
  28. W Toruniu odbyły się uroczystości 50. rocznicy koronacji obrazu MB Nieustającej Pomocy, „Prowincja Warszawska Redemptorystów”, 1 października 2017 [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  29. Nowa wspólnota redemptorystów w Toruniu, „Prowincja Warszawska Redemptorystów”, 24 października 2017 [dostęp 2017-11-12] (pol.).
  30. Twoje-Miasto Sp., Św. Jan Bosko w Toruniu [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2018-01-30] (pol.).
  31. zakony i zgromadzenia. diecezja-torun.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-07)]. (pol.).
  32. https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/4120/Rozynkowski%20W.%2C%20Diakonat%20sta%C5%82y.pdf?sequence=1
  33. Toruń – Okno Życia im. św. Elżbiety. [dostęp 2009-07-27].
  34. Marzenna Drab: Zaproszenie. Marzenna Drab. [dostęp 14 czerwca 2009]. (pol.).
  35. W Lubawie otworzono Okno Życia [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-05-23] (pol.).
  36. Droga Krzyżowa w Toruniu [ZDJĘCIA] - nowosci.com.pl [online], com.pl [dostęp 2021-02-19] (pol.).
  37. http://pliki.divart.pl/pdf/torun14.pdf
  38. https://www.torun.pl/pl/droga-krzyzowa
  39. Droga Krzyżowa ulicami Torunia [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2021-02-19] (pol.).
  40. Droga krzyżowa. Procesja przeszła ulicami Torunia [ZDJĘCIA] [online], wyborcza.pl [dostęp 2021-02-19] (pol.).
  41. Misteria Męki Pańskiej w diecezji [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  42. Dziewiąte Misterium Męki Pańskiej w Grębocinie k. Torunia - Wiadomości [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  43. Misterium męki pańskiej w grudziądzu - pomorska.pl [online], pomorska.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  44. Powiat brodnicki: Misterium Męki Pańskiej w Jabłonowie | Serwis Samorządowy PAP [online], samorzad.pap.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  45. Adoracje Najświętszego Sakramentu w diecezji toruńskiej [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-10-23].
  46. Betlejemskie Światło Pokoju w diecezji [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-12-15] (pol.).
  47. Betlejemskie Swiatlo Pokoju Grudziadz - artykuły | Gazeta Pomorska [online], pomorska.pl [dostęp 2020-12-15] (pol.).
  48. Święcenia kapłańskie [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2019-01-02].
  49. Diecezja toruńska ma czterech nowych kapłanów [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2019-01-02].
  50. Święcenia kapłańskie [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2019-01-02].
  51. Archiwalna strona Domowego Kościoła Toruń » Blog Archive » Święcenia kapłańskie w naszej diecezji [online] [dostęp 2019-01-02] (pol.).
  52. Neoprezbiterzy Anno Domini 2010 [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-02] (pol.).
  53. Neoprezbiterzy Diecezji Toruńskiej A. D. 2003 [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-02] (pol.).
  54. Neoprezbiterzy Diecezji Toruńskiej A.D. 2005 [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-02] (pol.).
  55. Neoprezbiterzy Diecezji Toruńskiej A. D. 2004 [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-02] (pol.).
  56. Święcenia kapłańskie 2007 w diecezji toruńskiej [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  57. Neoprezbiterzy Diecezji Toruńskiej [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  58. Święcenia kapłańskie 2008 [online], niedziela.pl [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  59. Święcenia kapłańskie 2019 [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2019-06-25].
  60. Diecezja toruńska ma ośmiu nowych kapłanów [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
  61. Wyborcza.pl [online], torun.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-27].
  62. Diecezja toruńska ma 4 nowych kapłanów [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2021-05-31] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne