Przejdź do zawartości

Nornik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest najnowsza wersja artykułu Nornik edytowana 18:04, 12 wrz 2024 przez Siałababamak (dyskusja | edycje).
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 12 wrz 2024, była oparta na tej wersji.
Nornik
Microtus
Schrank, 1798[1]
Ilustracja
Nornik bury (M. agrestis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Microtini

Rodzaj

nornik

Typ nomenklatoryczny

Microtus terrestris Schrank, 1798 (= Mus arvalis Pallas, 1778)

Podrodzaje i gatunki

6 podrodzajów i 97 gatunków (w tym 37 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Nornik[31], norniczek[31] (Microtus) – rodzaj gryzoni z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie, północnej Azji, Ameryce Północnej i Środkowej[32][33][34].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Niewielkie gryzonie. Posiadają niewielkie uszy i stosunkowo krótki ogon. Długość ciała (bez ogona) 63–178 mm, długość ogona 12–98 mm, długość ucha 7–20 mm, długość tylnej stopy 9–34 mm; masa ciała 14–170 g[33][35].

Wykopują w ziemi nory, w których żyją. Gromadzą tam też zapasy pożywienia. Nie zapadają w sen zimowy. Żyją samotnie, w grupach rodzinnych lub koloniach. Samice kilka razy w roku rodzą młode, które po kilku tygodniach osiągają dojrzałość płciową.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1798 roku niemiecki botanik i entomolog Franz de Paula von Schrank w książce swojego autorstwa poświęconej zwierzętom występującym w Bawarii[1]. Schrank wymienił trzy gatunki – Mus amphibius Linnaeus, 1758, Microtus terrestris Schrank, 1798 (= Mus arvalis Pallas, 1779) i Microtus gregarius Schrank, 1798 (= Mus arvalis Pallas, 1779) – Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Mus arvalis Pallas, 1779[36].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Microtus: gr. μικρος mikros ‘mały’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’[37].
  • Mynomes: gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; νομη nomē ‘pastwisko’[38]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mynomes pratensis Rafinesque, 1817 (= Arvícola pennsylvanicus Ord, 1815).
  • Psammomys: gr. ψαμμος psammos ‘piasek’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[39]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Psammomys pinetorum Le Conte, 1830.
  • Ammomys: gr. αμμος ammos ‘piasek’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[40].
  • Pitymys: gr. πιτυς pitus, πιτυος pituos ‘sosna’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[41].
  • Pinemys: łac. pinus ‘sosna’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[42].
  • Agricola: łac. agricola ‘farmer, rolnik’, od ager, agri ‘pole’; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[43]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Chilotus: gr. χειλος kheilos, χειλεος kheileos ‘warga, usta, brzeg, skraj’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’[44]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Arvicola oregoni Bachman, 1839.
  • Pedomys: gr. πεδον pedon ‘grunt, ziemia’, od πους pous, ποδος podos ‘stopa’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[45]. Gatunek typowy: Baird wymienił trzy gatunki – Arvicola austerus Le Conte, 1853 (= Hypudaeus ochrogaster J.A. Wagner, 1843), Arvicola (Pedomys) cinnamonea S.F. Baird, 1857 (= Hypudaeus ochrogaster J.A. Wagner, 1843), Arvicola (Pedomys) haydenii[h] S.F. Baird, 1857 – z których gatunkiem typowym jest Arvicola austerus Le Conte, 1853 (= Hypudaeus ochrogaster J.A. Wagner, 1842).
  • Sylvicola: łac. silvicola ‘mieszkaniec lasu, leśny’, od silva ‘las’; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[46]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Terricola: łac. terricolus ‘mieszkaniec ziemi, lądowy’, od terri ‘ziemia’; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[47]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Arvicola subterraneus de Sélys Longchamps, 1836.
  • Isodelta: gr. ισος isos ‘równy, podobny’; δελτα delta ‘gr. litera delta Δ’ (tj. trójkąt)[48]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Arvicola speothen Cope, 1871 (= †Microtus guildayi van der Meulen, 1978).
  • Micrurus: gr. μικρος mikros ‘mały’; ουρα oura ‘ogon’[37]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Arvicola nebrodensis Mina Palumbo, 1868 (= Arvicola savii de Selys-Longchamps, 1838).
  • Campicola: łac. campus, campi ‘pole’; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[49]. Gatunek typowy: Schulze wymienił trzy gatunki – Arvicola subterraneus de Sélys Longchamps, 1836, Mus arvalis Pallas, 1779 i Arvicola campestris Blasius, 1853 (= Mus arvalis Pallas, 1779) – z których gatunkiem typowym jest Arvicola subterraneus de Sélys Longchamps, 1836.
  • Aulacomys: gr. αυλαξ aulax, αυλακος aulakos ‘bruzda, rowek’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[50]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Aulacomys arvicoloides Rhoads, 1894 (= A[rvicola] richardsoni DeKay, 1842).
  • Tetramerodon: gr. τετραμερης tetramerēs ‘czteroczęściowy’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[51]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Arvicola (Tetramerodon) tetramerus Rhoads, 1894 (= Arvicola townsendii Bachman, 1839).
  • Herpetomys: gr. ἑρπης herpēs, ἑρπητος herpētos ‘pełzacz, coś pełzającego’, od ἑρπω herpō ‘pełzać, poruszać się powoli’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[52]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus guatemalensis Merrem, 1898.
  • Orthriomys: gr. ορθριος orthrios ‘poranny, wczesny’, od ορθος orthos ‘prosty’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[53]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus umbrosus Merrem, 1898.
  • Euarvicola: gr. ευ eu ‘ładny, dobry’[54]; rodzaj Arvicola Lacépède, 1799. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Tyrrhenicola: gr. Τυρρηνοι Tyrrhenoi ‘Etyruskowie’; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Arvicola Henselii Forsyth Major, 1882.
  • Arbusticola: łac. arbustum ‘sad, plantacja’, od arbor, arboris ‘drzewo’[55]; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Microtus rubelianus Shidlovsky, 1919 (= Microtus (Pitymys) majori Thomas, 1906).
  • Campicoloma: wariant nazwy Campicola Schulze, 1890[22].
  • Blanfordimys: dr William Thomas Blanford (1832–1905), angielski geolog, zoolog, kolekcjoner z Etiopii, Persji i Indii; gr. μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[23]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus bucharensis Vinogradov, 1930.
  • Sumeriomys: Sumer, starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak); gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[24]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus socialis Pallas, 1773.
  • Iberomys: łac. Iberia ‘Hiszpania’[56]; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[25]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus cabrerae Thomas, 1906.
  • Meridiopitymys: łac. meridianus ‘południowy’, od meridies ‘południe’[57]; rodzaj Pitymys McMurtrie, 1831. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Arvicola duodecimcostatus de Sélys-Longchamps, 1839.
  • Arvalomys: łac. arvalis ‘z pola’, od arvum, arvi ‘pole’, od arare ‘orać’[58]; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[59]. Gatunek typowy: Mus arvalis Pallas, 1778.
  • Parapitymys: gr. παρα para ‘blisko, obok’[60]; rodzaj Pitymys McMurtrie, 1831. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Arvicola Savii de Sélys-Longchamps, 1838.
  • Vocalomys: łac. vocalis ‘śpiewający, dźwięczny’, od vox, vocis ‘głos’; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[29]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus miurus Osgood, 1901.
  • Hyrcanicola: łac. Hyrcania, starożytna prowincji Azji, znajdująca się na wybrzeżu Morza Kaspijskiego; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘zamieszkać’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Microtus schelkovnikovi Satunin, 1907.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[61][32]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[31] Podgatunki[33][32][35] Rozmieszczenie geograficzne[33][32][35] Podstawowe wymiary[33][35][i] Status
IUCN[62]
Blanfordimys Microtus afghanus O. Thomas, 1917 norniczek afgański 3 podgatunki zachodni i południowy Turkmenistan, północno-wschodni Iran, Afganistan i południowo-zachodni Tadżykistan (wilajet chatloński) DC: 6,5–12,5 cm
DO: 1,2–3,8 cm
MC: 16–61 g 		 LC 
Blanfordimys Microtus bucharensis Vinogradov, 1930 norniczek bucharski 2 gatunki północny Pamiro-Ałaj (Uzbekistan, Tadżykistan i skrajnie wschodni Turkemnistan) DC: do 12,7 cm
DO: do 3,4 cm
MC: do 53 g 		 LC 
Blanfordimys Microtus yuldaschi (Severtzov, 1879) nornikowiec jałowcowy 2 podgatunki południowo-wschodnie Uzbekistan, południowo-zachodni Kirgistan, Tadżykistan i północno-wschodnie Afganistan; również północno-zachodni Pakistan i południowo-zachodnia Chińska Republika Ludowa (południowo-zachodni Sinciang i północno-zachodnie Tybe) DC: 8,3–11,5 cm
DO: 2,4–5 cm
MC: 21–33 g 		 LC 
Euarvicola
Microtus agrestis (Linnaeus, 1761) nornik bury gatunek monotypowy Ukraina na wschód przez Europę (z Kotliną Panońską) do Syberii (rzeka Lena), na południe do gór Ałtaj DC: 9,2–13,2 cm
DO: 3–5,3 cm
MC: 22–72 g 		 LC 
Euarvicola Microtus lavernedii (Crespon, 1844) gatunek monotypowy śródziemnomorska Europa od północnej Hiszpanii na wschód do Węgier i Serbii DC: 9,7–14 cm
DO: 2,6–5,5 cm
MC: 20–59 g 		 NE 
Euarvicola Microtus rozianus (Bocage, 1865) gatunek monotypowy północno-zachodni Półwysep Iberyjski (północno-zachodnia Hiszpania i północna Portugalia) DC: około 10 cm
DO: około 3,9 cm
MC: brak danych 		 NE 
Iberomys Microtus cabrerae O. Thomas, 1906 nornik iberyjski gatunek monotypowy Półwysep Iberyjski (Hiszpania i Portugalia) DC: 10–13,5 cm
DO: 3–5,2 cm
MC: 30–78 g 		 NT 
Microtus Microtus anatolicus Kryštufek & Kefelioğlu, 2001 nornik anatolijski gatunek monotypowy endemit Turcji (suche, otwarte siedliska na niewielkim obszarze w południowo-wschodniej części środkowej Anatolii) DC: 10,5–12,5 cm
DO: 2,1–3,4 cm
MC: 23–53 g 		 DD 
Microtus
Microtus arvalis (Pallas, 1779)} nornik zwyczajny gatunek monotypowy północny Półwysep Iberyjski na wschód przez większość Europy do południowo-wschodniej Finlandii i zachodniej części europejskiej Rosji, na południowy wschód do Bułgarii DC: 9,3–12 cm
DO: 2,4–3,8 cm
MC: 18–40 g 		 LC 
Microtus Microtus dogramacii Kefelioğlu & Kryštufek, 1999 nornik reliktowy 2 podgatunki stepy w Turcji (środkowa Anatolia) i północno-zachodnim Iranie DC: 9,9–12,5 cm
DO: 1,8–3,3 cm
MC: 19–42 g 		 LC 
Microtus
Microtus guentheri (Danford & Alston, 1880) nornik lewantyński gatunek monotypowy łąki w południowo-wschidniej Turcji, Syrii, Libanie, Izraelu i północno-zachodniej Jordanii DC: 10,9–13 cm
DO: 2,3–3,2 cm
MC: 26–47 g 		 LC 
Microtus Microtus hartingi Barrett-Hamilton, 1903 gatunek monotypowy Serbia, Macedonia Północna, północno-wschodnia Bułgaria, Grecja (włącznie z wyspą Lesbos) i Turcja (zachodnia i środkowa Anatolia) DC: 10,3–13,8 cm
DO: 2,2–3,5 cm
MC: 31–76 g 		 NE 
Microtus Microtus ilaeus O. Thomas, 1912 nornik kazachski 2 podgatunki wilgotne łąki w Uzbekistanie, południowym Kazachstanie, Kirgistanie, Tadżykistanie i północno-zachodniej Chińskiej Republice Ludowej (Sinciang) DC: 10,9–15 cm
DO: 3,5–5,6 cm
MC: 36–64 g 		 LC 
Microtus Microtus irani O. Thomas, 1921 nornik perski 2 podgatunki endemit Iranu (ostany Fars i Czahar Mahal wa Bachtijari)[63][64] DC: 9,2–11,2 cm
DO: 2,1–3,7 cm
MC: 26–42 g[63][64] 		 VU 
Microtus Microtus kermanensis Roguin, 1988 gatunek monotypowy endemit Iranu (znany w okolicy miejsca typowego (Zahrud-e Bala, Zarda i Dah Bakri) DC: 11,4–15,2 cm
DO: 4,3–5,1 cm
MC: 41–57 g 		 DD 
Microtus Microtus mustersi Hinton, 1926 gatunek monotypowy endemit Libii (równina przybrzeżna i płaskowyż śródlądowy Cyrenajki) DC: 9,9–12,4 cm
DO: 2–3,1 cm
MC: brak danych 		 NE 
Microtus Microtus mystacinus (De Filippi, 1865) gatunek monotypowy endemit północnego Iranu[65] DC: 9,3–13,5 cm
DO: 3–4,2 cm
MC: 18–26,5 g[65] 		 LC 
Microtus Microtus obscurus (Eversmann, 1841) gatunek monotypowy wschodnia Ukraina, Półwysep Krymski i Kaukaz na wschód wzdłuż południowej Syberii do Kazachstanu, północno-zachodniej Mongolii i północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (Sinciang) DC: 10,1–13,6 cm
DO: 3,2–5,1 cm
MC: 23–48 g 		 NE 
Microtus Microtus paradoxus (Ognev & Heptner, 1928) nornik przedziwny gatunek monotypowy Kopet-dag (południowo-zachodni Turkmenistan i przyległy Iran); być może południowo-wschodni Turkmenistan DC: 8,7–12,2 cm
DO: 2,1–3 cm
MC: 30–62 g 		 LC 
Microtus Microtus rossiaemeridionalis Ognev, 1924 gatunek monotypowy północna i wschodnia Europa oraz Bałkany na wschód do rzeki Tobol (zachodnia Syberia), na południe do Turkmenistanu oraz północno-zachodniego Iranu[66] DC: 9,6–13 cm
DO: 3,1–5,5 cm
MC: 21–58 g[67] 		 NE 
Microtus Microtus schelkovnikovi Satunin, 1907 nornik kaspijski gatunek monotypowy Góry Tałyskie (południowo-wschodni Azerbejdżan) i Elbrus (północno-zachodni Iran) DC: 8,8–11,1 cm
DO: 1,8–2,5 cm
MC: 17–31 g 		 LC 
Microtus Microtus schidlovskii Argyropulo, 1933 gatunek monotypowy południowa i wschodnia Turcja i półudniowo-środkowa Gruzja, na południe do Libanu, na południowy wschód do zachodniego Iranu[68] DC: 10–12,3 cm
DO: 2,4–3,4 cm
MC: 26–42 g[68] 		 LC 
Microtus
Microtus socialis (Pallas, 1773) nornik towarzyski 11 podgatunków fragmentarycznie od rzeki Dniepr i Półwyspu Krymskiego na wschód do północno-zachodniego Sinciangu (Chińska Republika Ludowa), na południe do Libanu i północno-zachodniego Iranu DC: 9,3–11,6 cm
DO: 2,4–3,7 cm
MC: 20–38 g 		 LC 
Microtus Microtus transcaspicus Satunin, 1905 nornik transkaspijski gatunek monotypowy zachodni i środkowy Kopet-dag (Turkmenistan i Iran), Kuh-e Binalud (pólnocno-wschodni Iran i wschodni Afganistan); być może południowo-wschodni Turkemenistan DC: 9,7–14 cm
DO: 3,8–5,5 cm
MC: 36–80 g 		 LC 
Pitymys Microtus abbreviatus G.S. Miller, 1899 nornik wyspowy gatunek monotypowy Stany Zjednoczone (Alaska, z wyspami Świętego Mateusza i Hall) i Kanada (zachodnie Terytoria Północno-Zachodnie i Jukon) DC: 8,2–14,6 cm
DO: 1,9–4,1 cm
MC: 22–79 g 		 LC 
Pitymys
Microtus californicus (Peale, 1848) nornik kalifornijski 17 podgatunków zachodnio-środkowy Oregon przez środkową i zachodnię Kalifornię (Stany Zjednoczone) na południe do Kalifornii Dolnej (Meksyk) DC: 11,1–13,8 cm
DO: 3,8–5,8 cm
MC: 43–47 g 		 LC 
Pitymys Microtus canicaudus G.S. Miller, 1897 nornik szaroogonowy gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych (południowo-wschiodni Waszyngton (harbstwo Clark) i północno-wschodni (Willamette Valley) DC: 10,8–12,3 cm
DO: 3,2–4,5 cm
MC: mniej niż 50 g 		 LC 
Pitymys
Microtus chrotorrhinus (G.S. Miller, 1894) nornik skalny 3 podgatunki południowo-wschodnia Kanada (od południowego Ontario do wschodniego Labradoru) i północno-wschodnie Stany Zjednoczone (północno-wschodnia Minnesota, Maine na południe do wschodniego Tennessee) DC: 9,2–12,1 cm
DO: 4,2–6,4 cm
MC: 30–40 g 		 LC 
Pitymys
Microtus drummondii (Audubon & Bachman, 1853) 15 podgatunków (w tym 1 wymarły) Alaska i większość zachodniej i środkowej Kanady na południe przez północno-środkowe Stany Zjednoczone do Nowego Meksyku DC: 10,7–13,1 cm
DO: 3,3–6,4 cm
MC: około 44 g 		 NE 
Pitymys
Microtus dukecampbelli C.A. Woods, Post & Kilpatrick, 1982 gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych (zachodnio-środkowa Floryda (słone bagna na Florida Gulf Coast) DC: 17,8–19,8 cm
DO: 4,3–5,5 cm
MC: 43–80 g 		 NE 
Pitymys Microtus guatemalensis Merriam, 1898 nornik gwatemalski gatunek monotypowy lasy mgliste od środkowego Chiapas (Meksyk) na południowy wsch od do środkowej Gwatemali DC: 11,3–12,2 cm
DO: 3–3,6 cm
MC: 34–44 g 		 NT 
Pitymys
Microtus longicaudus (Merriam, 1888) nornik długoogonowy 15 podgatunków środkowa Alaska na południe przez zachodnią Kanadę i zachodnie Stany Zjednoczone do południowej Kalifornii, Arizony i Nowego Meksyku DC: 10,6–14 cm
DO: 4,9–8,1 cm
MC: 37–59 g 		 LC 
Pitymys
Microtus mexicanus (Saussure, 1861) nornik meksykański gatunek monotypowy od południowego Utah i południowego Kolorado (Stany Zjednoczone) wzdłuż Meksyku (góry Sierra Madre, na południe do zachodniego Chiapas) DC: 10,9–12,7 cm
DO: 2,4–3,5 cm
MC: 29–48 g 		 LC 
Pitymys Microtus mogollonensis (Mearns, 1890) nornik mogoloński 4 podgatunki endemit Stanów Zjednoczonych (skrajnie południowo-zahodnie Kolorodo, Arizona, Nowy Meksyk i Teksas (góry Guadalupe)) DC: 10,9–12,7 cm
DO: 2,4–3,5 cm
MC: 25–43 g 		 NE 
Pitymys
Microtus montanus (Peale, 1848) nornik górski 15 podgatunków południowo-zachodnia Kanada (południowo-środkowa Kolumbia Brytyjska), na południe w górskich obszarach zachodnich Stanów Zjednoczonych (na południe do Nowego Meksyku) DC: 11,6–15,1 cm
DO: 2,4–6,9 cm
MC: 37–85 g 		 LC 
Pitymys Microtus oaxacensis G.G. Goodwin, 1966 nornik poziomkowy gatunek monotypowy endemit Meksyku (Oaxaca (góry ograniczone rzekami Santo Domingo i Grande, dystrykt Ixtián) DC: 11,2–12,7 cm
DO: 3,1–4 cm
MC: 31–46 g 		 EN 
Pitymys
Microtus ochrogaster (J.A. Wagner, 1843) nornik preriowy 7 podgatunków południowo-środkowa Kanada oraz środkowe i środkowo-wschodnie Stany Zjednoczone; relikt w południowo-zachodniej Luizjanie i sąsiadującym Teksasie DC: 10,6–13,1 cm
DO: 2,4–4,1 cm
MC: 37–48 g 		 LC 
Pitymys
Microtus oregoni (Bachman, 1839) nornik oregoński 4 podgatunki Kanada (południowo-zachodnia Kolumbia Brytyjska) i Stany Zjednoczone (zachodni Waszyngton, zachodni Oregon i północno-zachodnia Kalifornia) DC: 9,7–11,2 cm
DO: 3,2–4,2 cm
MC: około 19 g 		 LC 
Pitymys
Microtus pennsylvanicus (Ord, 1815) nornik łąkowy 12 podgatunków wschodnia Kanada (od wschodniego Ontario do Nowej Fundlandii) na południe przez północno-wschodnie Stany Zjednoczone do Karoliny Południowej DC: 10,7–13,1 cm
DO: 3,3–6,4 cm
MC: około 44 g 		 LC 
Pitymys
Microtus pinetorum (Le Conte, 1830) nornik sosnowy 7 podgatunków Kanada (skrajny południowy Ontario i południowy Quebec) i wschodnie Stany Zjednoczone (z wyjątkiem południowo-wschodniego wybrzeża i półwyspu Floryda) DC: 10,7–13,1 cm
DO: 3,3–6,4 cm
MC: około 44 g 		 LC 
Pitymys Microtus quasiater (Coues, 1874) nornik aztecki gatunek monotypowy endemit Meksyku (wschodnie zbocza Sierra Madre Wschodniej, od południowo-wschodniego San Luis Potosí na południe do północnej Oaxaci) DC: 9,5–11 cm
DO: 1,7–2,5 cm
MC: 26–30 g 		 NT 
Pitymys Microtus richardsoni (DeKay, 1842) nornik nadwodny 4 podgatunki południowo-zachodnia Kanada i Stany Zjednoczone (na południe wzdłuż Gór Kaskadowych do Oregonu i wzdłuż Gór Skalistych do środkowego Utah) DC: 12,5–17,8 cm
DO: 6,6–9,8 cm
MC: 72–150 g 		 LC 
Pitymys
Microtus townsendii (Bachman, 1839) nornik wilgociolubny 6 podgatunków Kanada (południowo-zachodnia Kolumbia Brytyjska, Vancouver i niektóre wyspy) na południe do północno-zachodniej Kalifornii (Stany Zjednoczone) DC: 12,1–16 cm
DO: 4,8–7,5 cm
MC: 47–83 g 		 LC 
Pitymys Microtus umbrosus Merriam, 1898 nornik stokowy gatunek monotypowy endemit Meksyku (północno-środkowy Oaxaca (zobacza góry Zempoaltépec)) DC: 11,5–13,3 cm
DO: 4,9–6,5 cm
MC: około 42 g 		 EN 
Pitymys
Microtus xanthognathus (Leach, 1815) nornik żółtolicy gatunek monotypowy środkowa Alaska (Stany Zjednoczone), zachodnia Kanada (na południe do środkowej Alberty, na wschód do wschodniej Zatoki Hudsona) DC: 14,1–17,3 cm
DO: 4,5–5,3 cm
MC: 140–170 g 		 LC 
Terricola Microtus brachycercus (von Lehmann, 1961) nornik kalabryjski gatunek monotypowy endemit Włoszech (na południe od Abruzji) DC: 8,7–9,8 cm
DO: 2,3–2,7 cm
MC: 14–24 g 		 LC 
Terricola Microtus daghestanicus Shidlovsky, 1919 nornik dagestański gatunek monotypowy Kaukaz (południowo-zachodnia Rosja, Gruzja, północno-wschodnie Turkmenistan, Armenia, Azerbejdżan i skrajnie północno-zachodni Iran) DC: 9,1–10,5 cm
DO: 3,3–4,2 cm
MC: 15–25 g 		 LC 
Terricola Microtus duodecimcostatus (de Sélys-Longchamps, 1839) nornik śródziemnomorski gatunek monotypowy Półwysep Iberyjski (z wyjątkiem północno-zachodniej części) oraz południowa i południowo-wschodnia Francja DC: 8–11,1 cm
DO: 1,9–3,5 cm
MC: 19–32 g 		 LC 
Terricola Microtus felteni (Malec & Storch, 1963) nornik macedoński gatunek monotypowy otwarte siedliska w południowej Serbii, Kosowie, zachodniej Macedonii Północnej, Albanii i północno-zachodniej Grecji DC: 8,3–10,5 cm
DO: 2,3–3,9 cm
MC: 16–28 g 		 LC 
Terricola Microtus fingeri (Neuhäuser, 1936) gatunek monotypowy endemit Turcji (północna Anatolia)[69] DC: 8,7–11 cm
DO: 2,8–4,4 cm
MC: 13–25 g[69] 		 NE 
Terricola Microtus liechtensteini (Wettstein, 1927) nornik dynarski gatunek monotypowy wschodnie Alpy i Góry Dynarskie (od skrajnie południowych Niemiec i północno-wschodnich Włoch na wschód do zachodniej Serbii) DC: 8,8–11,5 cm
DO: 2,7–4 cm
MC: 14–32 g 		 LC 
Terricola
Microtus lusitanicus (Gerbe, 1879) nornik luzytański 2 podgatunki skrajnie południowo-zachodnia Francja, północno-zachodnia Hiszpania i Portugalia DC: 8–9,4 cm
DO: 2,3–3,1 cm
MC: 14–23 g 		 LC 
Terricola Microtus majori O. Thomas, 1906 nornik kaukaski 3 podgatunki południowo-wschodni brzeg Morza Czarnego (północno-wschodnia Turcja), północny i południowy Wielki Kaukaz (Rosja, Gruzja, Armenia i Azerbejdżan) DC: 9–11,2 cm
DO: 3,2–4,9 cm
MC: 20–29 g 		 LC 
Terricola Microtus multiplex (Fatio, 1905) nornik alpejski gatunek monotypowy zachodnie Alpy i północno-zachodnie Apeniny (południowo-wschodnia Francja, południowa Szwajcaria i północno-zachodnie Włochy) DC: 9–11 cm
DO: 4–4,4 cm
MC: 19–29 g 		 LC 
Terricola Microtus nebrodensis (Minà-Palumbo, 1868) gatunek monotypowy endemit Włoch (Sycylia) DC: 9,6–10,4 cm
DO: 1,6–2,6 cm
MC: 18–21 g 		 NE 
Terricola Microtus pyrenaicus (de Sélys-Longchamps, 1847) nornik pirenejski gatunek monotypowy Francja (na zachód od Masywu Centralnego, na południe od rzeki Loary), Andora i północna Hiszpania (wschodnia Kantabria do wschodnich Pirenejów) DC: 9,2–10,8 cm
DO: 2,2–3,7 cm
MC: 17–32 g 		 LC 
Terricola
Microtus savii (de Sélys-Longchamps, 1838) nornik apeniński gatunek monotypowy południowa Szwajcaria (wschodni Valais i Ticino) oraz północne i środkowe Włochy DC: 8,3–10 cm
DO: 2,4–3 cm
MC: 16–24 g 		 LC 
Terricola
Microtus subterraneus (de Sélys-Longchamps, 1836) nornik darniowy gatunek monotypowy zachodnia, środkowa i wschodnia Europa, od Francji do zachodniej europejskiej części Rosji, na południowy wschód do Turcji (zachodnia Anatolia) DC: 8,4–30,5 cm
DO: 2–3,9 cm
MC: 10–30,5 g 		 LC 
Terricola
Microtus tatricus (Kratochvil, 1952) nornik tatrzański 2 podgatunki Karpaty w południowej Polsce, północnej Słowacji, południowo-zachodniej Ukrainie i Rumunii DC: 8,3–11,5 cm
DO: 3,1–4,7 cm
MC: 18–36 g 		 LC 
Terricola Microtus thomasi Barrett-Hamilton, 1903 nornik helleński 2 podgatunki południowo-wschodni Półwysep Bałkański od południowej Bośni i Hercegowiny i Czarnogóry do Grecji (kontynent, Peloponez i wyspa Eubea) DC: 7,1–11,9 cm
DO: 1,2–3 cm
MC: 20–43 g 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Młodszy homonim Psammomys Cretzschmar, 1830 (Muridae).
  2. ↑ a b c Nowa nazwa dla Psammomys Le Conte, 1830.
  3. ↑ Młodszy homonim Agricola Bonaparte, 1854 (Aves).
  4. ↑ Młodszy homonim Sylvicola Harris, 1780 (Diptera).
  5. ↑ Młodszy homonim Micrurus Wagler, 1824 (Sauropsida).
  6. ↑ Młodszy homonim Campicola Swainson, 1827 (Aves).
  7. ↑ Nowa nazwa dla Campicola Schulze, 1890.
  8. ↑ Podgatunek M. ochrogaster.
  9. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b F. de P. von Schrank: Fauna Boica: durchgedachte Geschichte der in Baiern einheimischen und zahmen Thiere. T. 1. Nürnberg: in der Stein’schen Buchhandlung, 1798, s. 72. (niem.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque. Descriptions of seven new genera of North American Quadrupeds. „The American Monthly Magazine and Critical Review”. 2 (1), s. 45, 1817. (ang.). 
  3. ↑ J.E. Le Conte. Description of a new genus of the order Rodentia. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 3, s. 132, 1828–1836. (ang.). 
  4. ↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 20. (wł.).
  5. ↑ H. McMurtrie: Appendix. W: G. Cuvier: The animal kingdom arranged in conformity with its organization. Cz. 1. New York: G. & C. & H. Carvill, 1831, s. 434. (ang.).
  6. ↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis la mort de Buffon. Cz. 5. Paris: Pourrat, 1836, s. 436. (fr.).
  7. ↑ J.H. Blasius: Naturgeschichte der Säugethiere Deutschlands und der Angrenzenden Länder von Mitteleuropa. Cz. 1. Braunschweig: F. Vieweg und Sohn, 1857, s. 334. (niem.).
  8. ↑ Baird 1859 ↓, s. 516.
  9. ↑ Baird 1859 ↓, s. 517.
  10. ↑ Fatio 1867 ↓, s. 63.
  11. ↑ Fatio 1867 ↓, s. 73, 75.
  12. ↑ E.D. Cope. Preliminary Report on the Vertebrata Discovered in the Port Kennedy Bone Cave. „Proceedings of the American Philosophical Society”. 12, s. 87, 1873. (ang.). 
  13. ↑ Ch.I. Forsyth Major. Vertebrati italiani nuovi poco noti. „Atti della Società Toscana di Scienze Naturali, residente in Pisa”. 3 (1), s. 126, 1877. (wł.). 
  14. ↑ E. Schulze. Faunae hercynicae Mammalia. „Schriften des Naturwissenschaftlichen Vereins des Harzes in Wernigerode”. 5, s. 24, 1890. (łac.). 
  15. ↑ S.N. Rhoads. Description of a New Genus and Species of Arvicoline Rodent from the United States. „The American Naturalist”. 28 (1), s. 182, 1894. (ang.). 
  16. ↑ S.N. Rhoads. Descriptions of a new subgenus and new species of arvicoline rodents from British Columbia and Washington. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 46, s. 282, 1895. (ang.). 
  17. ↑ Merrem 1898 ↓, s. 107.
  18. ↑ Merrem 1898 ↓, s. 106.
  19. ↑ A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 49. (fr.).
  20. ↑ a b Ch.I. Forsyth Major. Rodents from the Pleistocene of the Western Mediterranean Region. „Geological Magazine”. 2 (10), s. 504, 1905. (ang.). 
  21. ↑ M.V. Shidlovsky. Materialy k faune gryzunov Zakavkaz’ya, ch. 1. Polevki. 1. Podrod Arbusticola. „Raboty Zemskoi opytnoi stantsii po bor’be s gryzunami v Zakavkaz’e”. 2, s. 21, 1919. (ros.). 
  22. ↑ a b E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et palaeontologica I-II. „Archiv für Naturgeschichte”. 92 (A8), s. 61, 1926. (niem.). 
  23. ↑ a b Argyropulo 1933 ↓, s. 182.
  24. ↑ a b Argyropulo 1933 ↓, s. 180.
  25. ↑ a b Chaline 1972 ↓, s. 120.
  26. ↑ Chaline 1974 ↓, s. 448.
  27. ↑ Chaline 1974 ↓, s. 450.
  28. ↑ J. Chaline. „Cahiers de l’École Pratique des Hautes Études”. 1 (4), s. 145–167, 1978. (fr.). 
  29. ↑ a b F.N. Golenishchev & V.G. Malikov. The „developmental conduit” of the tribe Microtini (Rodentia, Arvicolinae): Systematic and evolutionary aspects. „Russian Journal of Theriology”. 5 (1), s. 20, 2006. (ang.). 
  30. ↑ a b A. Nadachowski. The taxonomic status of Schelkovnikov’s Pine Vole Microtus schelkovnikovi (Rodentia, Mammalia). „Acta zoologica cracoviensia”. 50A (1–2), s. 68, 2007. (ang.). 
  31. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237–238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  32. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 358–366. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  33. ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 331–353. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  34. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microtus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-26].
  35. ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 230–234. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  36. ↑ B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 343–344. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
  37. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 424.
  38. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 438.
  39. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 587.
  40. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 93.
  41. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 540.
  42. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 538.
  43. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 84.
  44. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 181.
  45. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 518.
  46. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 655.
  47. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 669.
  48. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 352.
  49. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 156.
  50. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 129.
  51. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 670.
  52. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 321.
  53. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 483.
  54. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 98.
  55. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 23.
  56. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 123.
  57. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 153.
  58. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 27.
  59. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  60. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 183.
  61. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-05]. (ang.).
  62. ↑ Taxonomy: Microtus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-29]. (ang.).
  63. ↑ a b Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 376.
  64. ↑ a b A. Mahmoudi, F.N. Golenishchev, V.G. Malikov, A. Arslan, S.V. Pavlova, T.V. Petrova & B. Kryštufek. Taxonomic evaluation of the “irani–schidlovskii” species complex (Rodentia: Cricetidae) in the Middle East: a morphological and genetic combination. „Zoologischer Anzeiger”. 300, s. 10, 2022. DOI: 10.1016/j.jcz.2022.07.001. (ang.). 
  65. ↑ a b Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 358.
  66. ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 354–356.
  67. ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 356.
  68. ↑ a b Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 376–378.
  69. ↑ a b Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 319.
  70. ↑ А.И. Аргиропуло. Четвертичная фауна грызунов и насекомоядных Бинагадов (Апшеронский п-в). „Природа”. 1941 (3), s. 90, 1941. (ros.). 
  71. ↑ R.A. Martin: Fossil mammals from the Coleman IIA Fauna, Sumter County. W: S.D. Webb (red.): Pleistocene mammals of Florida. Gainesville: University Presses of Florida, 1974, s. 35–99. ISBN 978-0-8130-0361-0. (ang.).
  72. ↑ M. Kretzoi. New names for arvicolid homonyms. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 50, s. 57, 1958. (ang.). 
  73. ↑ E. Gil. Terricola atapuerquensis (Arvicolidae, Rodentia) nueva especie en el Pleistoceno medio de Atapuerca (Burgos, España). „Geogaceta”. 20 (1), s. 250, 1996. (hiszp.). 
  74. ↑ R.A. Martin. A new middle Pleistocene species of Microtus (Pedomys) from the southern United States, with comments on the taxonomy and early evolution of Pedomys and Pitymys in North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 15 (1), s. 177, 1995. DOI: 10.1080/02724634.1995.10011216. (ang.). 
  75. ↑ M. Jeannet & L. Fontana. Microtus (Sumeriomys) bifrons nov. sp. (Rodentia, Mammalia), un nouveau campagnol pour le Pléistocène supérieur français, reconnu aux Petits Guinards (Creuzier-le-Vieux, Allier, France). „PALEO”. 26, s. 67, 2015. DOI: 10.4000/paleo.2907. (fr.). 
  76. ↑ Z.-j. Yang. On the Insectivora, Chiroptera, Rodentia and Primates other than Sinanthropus from Locality 1 in Choukoutien. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 8, s. 95, 1934. (ang.). 
  77. ↑ C.G. Giebel: Fauna der Vorwelt mit steter Berücksichtigung der lebenden Thiere. T. 1: Wirbelthiere. Cz. 1: Säugethiere. Leipzig: F. A. Brockhaus, 1847, s. 88. (niem.).
  78. ↑ W. Pei. On the Mammalian Remains from Locality 3 at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 7 (5), s. 1–108, 1936. 
  79. ↑ T. Kormos. Revision der präglazialen Wühlmäuse vom Gesprengberg bei Brassó in Siebenbürgen. „Paläontologische Zeitschrift”. 15 (1), s. 11, 1933. DOI: 10.1007/BF03041636. (niem.). 
  80. ↑ a b A. Ruiz Bustos. Estudio sobre los arvicólidos cuaternarios. „Paleomammalia”. 2 (1), s. 84, 1988. (hiszp.). 
  81. ↑ Meulen 1978 ↓, s. 126.
  82. ↑ D.M.A. Bate. A fossil vole from Cyrenaica. „The Annals and Magazine of Natural History”. Twelve series. 3 (35), s. 982, 1950. DOI: 10.1080/00222935008656103. (ang.). 
  83. ↑ R.D. Guthrie & J.V. Matthews Jr.. The Cape Deceit fauna-Early Pleistocene mammalian assemblage from the Alaskan Arctic. „Quaternary Research”. 1 (4), s. 488, 1971. DOI: 10.1016/0033-5894(71)90060-3. (ang.). 
  84. ↑ Meulen 1978 ↓, s. 110.
  85. ↑ Ch.I. Forsyth Major. L’origine della fauna delle nostre isole. „Atti della Società Toscana di Scienze Naturali Residente in Pisa, Processi Verbali”. 3, s. 126, 1882. (wł.). 
  86. ↑ Chaline 1972 ↓, s. 138.
  87. ↑ C.W. Hibbard. A new Pitymys from the Pleistocene of Kansas. „Journal of Mammalogy”. 18 (2), s. 235, 1937. DOI: 10.2307/1374475. (ang.). 
  88. ↑ D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20 (117), s. 400, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.). 
  89. ↑ Hibbard 1944 ↓, s. 730.
  90. ↑ D.M.A. Bate. Note on a new vole and other remains from the Ghar Dalam Cavern, Malta. „The geological magazine, or, Monthly journal of geology”. 57 (5), s. 209, 1920. (ang.). 
  91. ↑ D.A. Guthrie. Fossil vertebrates from Pleistocene terrestrial deposits on the northern Channel Islands, southern California. „Pacific Section, American Association of Petroleum Geologists Publication”. 45, s. 191, 1998. (ang.). 
  92. ↑ J.E. Storer. A Middle Pleistocene (late Irvingtonian) mammalian fauna from Thistle Creek, Klondike Goldfields region of Yukon Territory, Canada. „Paludicola”. 4 (4), s. 137–150, 2004. (ang.). 
  93. ↑ Ch.I. Forsyth Major. Exhibited some jaws and teeth of Pliocene voles (Mimomys, gen. nov.), from the Norwich Crag at Thorpe, and from the Upper Val d’Arno. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (1), s. 106, 1902. (ang.). 
  94. ↑ R.A. Martin, P. Peláez-Campomanes & J.G. Honey. Preliminary study of rodents from the Golliher B Assemblage of Meade County, Kansas, USA indicates an intense cold period near the end of the Pleistocene. „Palaeontologia Electronica”. 14 (3), s. 8, 2011. (ang.). 
  95. ↑ Hibbard 1944 ↓, s. 727.
  96. ↑ D.M.A. Bate. Two new mammals from the Pleistocene of Malta, with notes on the associated fauna. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1935 (2), s. 256, 1935. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1935.tb06248.x. (ang.). 
  97. ↑ M. Kretzoi. The fauna of small vertebrates of the Middle Pleistocene at Petralona. „Anthropos (Athens)”. 1 (1–2), s. 137, 1977. (ang.). 
  98. ↑ E. Gil. Los micromamíferos del tránsito Pleistoceno inferior-medio de Atapuerca (Burgos, España). Implicaciones bioestratigráficas y evolutivas. „Geogaceta”. 22, s. 73, 1997. (hiszp.). 
  99. ↑ S.-h. Zheng, Y.-q. Zhang & N. Cui / 郑绍华, 张颖奇 & 崔宁. Five new species of Arvicolinae and Myospalacinae from the Late Pliocene–Early Pleistocene of Nihewan Basin / 记泥河湾盆地晚上新世—早更新世䶄亚科(Arvicolinae)和鼢鼠亚科(Myospalacinae)五新种. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 57 (4), s. 315, 2019. (ang. • chiń.). 
  100. ↑ F. Marcolini, C. Tuveri, M. Arca & T. Kotsakis. Microtus (Tyrrhenicola) sondaari n. sp. (Arvicolidae, Rodentia) from Monte Tuttavista (Sardinia, Italy). „Hellenic Journal of Geosciences”. 41, s. 81, 2006. (ang.). 
  101. ↑ F. Heller. Die Wühlmäuse der Mosbacher Sande. „Notizblatt des Vereins für Erdkunde und der Hessischen Geologischen Landesanstalt zu Darmstadt”. V. Folge. 14, s. 113, 1933. (niem.). 
  102. ↑ a b c P. Brunet-Lecomte. Description de trois nouvelles espèces fossiles de campagnols souterrains du Quaternaire d’Europe occidentale (Rodentia, Arvicolidae). „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. Série II. 307, s. 1989, 1988. (fr.). 
  103. ↑ M. Malez & G. Rabeder. Neues Fundmaterial von Kleinsäugern aus der altpleistozänen Spaltenfüllung Podumci 1 in Norddalmatien (Kroatien, Jugoslawien). „Beiträge zur Paläontologie von Österreich”. 11, s. 471, 1984. (niem.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nornik&oldid=74747179”