76 mm armata przeciwlotnicza wz. 1914/15
 Armata Lendera na platformie kolejowej podczas wojny domowej | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy |
1914 |
| Produkcja seryjna |
1915–1934 |
| Wyprodukowano |
1062 (+12 wz. 1914) |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber |
76,2 mm |
| Długość lufy |
2307 mm (L/30,5) |
| Donośność |
pozioma: 7256 m |
| Prędkość pocz. pocisku |
588,2 - 609,6 m/s |
| Masa |
ok. 1300 kg |
| Kąt ostrzału |
-5°+75° |
| Wysokość linii ognia |
1460 mm |
| Szybkostrzelność |
prakt. 10-12 strz./min |
76 mm armata przeciwlotnicza wz. 1914/15 Lendera (8-K) (ros. 76-мм зенитная пушка образца 1914/15 годов) – rosyjskie, następnie radzieckie działo przeciwlotnicze, z okresu I wojny światowej i okresu międzywojennego, używane także podczas II wojny światowej. Pierwszą wersją była małoseryjna armata wz. 1914. Stosowana była także jako armata morska.
Historia
Pomysłodawcą skonstruowania specjalnej armaty przeciwlotniczej na podwoziu samochodowym na bazie rosyjskiej armaty polowej wz. 1902 był w 1912 roku sztabskapitan gwardii Wasilij Tarnowski, lecz wówczas jego idea nie zyskała zainteresowania Głównego Zarządu Artyleryjskiego (GAU)[1]. Projekt swój przekazał następnie do rozwoju Zakładom Putiłowskim w Petersburgu[1]. W lipcu 1913 roku prace nad armatą przeciwlotniczą na podwoziu samochodu podjął tam inż. Franz Lender we współpracy z Tarnowskim[2]. W przeddzień I wojny światowej, w czerwcu 1914 roku GAU zamówił partię próbną 12 armat[1]. Pierwsze cztery działa ukończono w lutym 1915 roku, po czym w marcu poddano je próbom poligonowym i sformowano z nich baterię[3]. Montowano je na 5-tonowych podwoziach ciężarówek Russo-Bałt[2]. Armata otrzymała oznaczenie wzoru 1914 (ros. obrazca 1914 goda), a znana była jako armata Lendera[3]. Spotykano też w dokumentach nazwę armaty Tarnowskiego-Lendera[2]. W 1915 roku jednak zmodyfikowano konstrukcję podstawy, zwiększając kąt podniesienia z 65° do 75°, na zamówienie marynarki, co wraz z innymi ulepszeniami doprowadziło do powstania modelu wzór 1914/15[3]. Od lat 30. w dokumentach armaty te były również oznaczane jako wzór 1915[3].
W 1916 roku wyprodukowano w Zakładach Putiłowskich 26 dział, a w 1917 roku 110, po czym, po przerwie, w 1919 roku jeszcze 82[3]. Po zakończeniu wojny domowej, władze radzieckie podjęły produkcję dział w fabryce nr 8 im. Kalinina w Podlipkach, pod oznaczeniem fabrycznym 8K[3]. Od 1922 do 1931 roku powstało ich tam 844[3].
Zastosowanie
Pierwsza bateria samochodowa z armatami wz. 1914, której dowództwo powierzono kapitanowi Tarnowskiemu, została sformowana w marcu 1915 roku w Carskim Siole[2]. 14 marca 1915 roku została przetransportowana na front, do Warszawy, a następnie do Łomży, gdzie 1 kwietnia pierwszy raz wstąpiła do walki z niemieckim samolotem[4].
Armata wz. 1914/15 montowana była początkowo na samochodach ciężarowych, wagonach kolejowych (w tym pociągach pancernych), okrętach oraz stałych stanowiskach betonowych. Od 1927 roku, oprócz stanowisk stałych, wprowadzono półstałe platformy wzór 1927 (ZU-27), przyczepy do ciągu mechanicznego wzór 1925 (ZU-25) i wzór 1929 (ZU-29) i do ciągu konnego wzór 1926 (ZU-26)[5].
1 listopada 1936 roku Armia Czerwona miała 808 armat i 19 szkolnych, a 22 czerwca 1941 roku jeszcze 539 armat, które wzięły udział w II wojnie światowej[6].
Opis
Armata z półautomatycznym zamkiem klinowym[6]. Lufa o długości 2307 mm (30,5 kalibrów) początkowo była warstwowa bez koszulki, w latach 20. wprowadzono lufę z koszulką wewnętrzną[6]. Lufa miała 24 gwinty. Masa lufy wynosiła 437-440 kg[6]. Opornik hydrauliczny pod lufą, powrotnik sprężynowy wokół opornika[6].
Podstawa stożkowa, mocowana do podłoża za pomocą kotw lub śrub, zapewniająca kąt obrotu 360°[6]. Kąt podniesienia wynosił od -5° do 75° (do 65° w armatach wz. 14)[6]. Prędkość naprowadzania ręcznego wynosiła 2° w pionie i 3,6° w poziomie[6]. Armaty morskie mogły mieć małą tarczę po lewej stronie[6]. Masa kompletnej armaty z podstawą wynosiła ok. 1300 kg[6].
Armata strzelała szrapnelami o masie 6,5 kg i prędkości wylotowej 588,2 m/s oraz granatami o masie 6 kg i prędkości wylotowej 609,6 m/s. Donośność granatu wynosiła 7265 m, a pułap 4480 m, natomiast pułap szrapnela – 4908 m[6]. Maksymalny pułap przy pociskach z 29-sekundową ścieżką prochową przy maksymalnym podniesieniu wynosił 6900 m[6]. Amunicja była zunifikowana z armatą polową wz. 1902[6]. Długość łuski wynosiła 385 mm[6].
Szybkostrzelność maksymalna wynosiła 30 strzałów na minutę, a praktyczna do 10-12 strzałów[6].
Przypisy
Bibliografia
- Aleksandr Szyrokorad. Otieczestwiennyje połu-awtomaticzeskije zienitnyje puszki. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 7'98, lipiec 1998. (ros.).
- A. Łaszkow, W. Gołotiuk. Nowator russkoj zienitnoj artilerii. Czast I. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 12'03, grudzień 2003. (ros.).
- A. Łaszkow, W. Gołotiuk. Nowator russkoj zienitnoj artilerii. Czast II (razdieł I). „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 1'04, styczeń 2004. (ros.).