76 mm armata przeciwlotnicza wz. 1914/15
 Armata Lendera na platformie kolejowej podczas wojny domowej | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy |
1914 |
| Produkcja seryjna |
1915–1934 |
| Wyprodukowano |
1062 (+12 wz. 1914) |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber |
76,2 mm |
| Długość lufy |
2307 mm (L/30,5) |
| Donośność |
pozioma: 7256 m |
| Prędkość pocz. pocisku |
588,2 - 609,6 m/s |
| Masa |
ok. 1300 kg |
| Kąt ostrzału |
-5°+75° |
| Wysokość linii ognia |
1460 mm |
| Szybkostrzelność |
prakt. 10-12 strz./min |
76 mm armata przeciwlotnicza wz. 1914/15 Lendera (8-K) (ros. 76-мм зенитная пушка образца 1914/15 годов) – rosyjskie, następnie radzieckie działo przeciwlotnicze, z okresu I wojny światowej i okresu międzywojennego, używane także podczas II wojny światowej. Pierwszą wersją była małoseryjna armata wz. 1914. Stosowana była także jako armata morska.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pomysłodawcą skonstruowania specjalnej armaty przeciwlotniczej na podwoziu samochodowym na bazie rosyjskiej armaty polowej wz. 1902 był w 1912 roku sztabskapitan gwardii Wasilij Tarnowski, lecz wówczas jego idea nie zyskała zainteresowania Głównego Zarządu Artyleryjskiego (GAU)[1]. Projekt swój przekazał następnie do rozwoju Zakładom Putiłowskim w Petersburgu[1]. W lipcu 1913 roku prace nad armatą przeciwlotniczą na podwoziu samochodu podjął tam inż. Franz Lender we współpracy z Tarnowskim[2]. W przeddzień I wojny światowej, w czerwcu 1914 roku GAU zamówił partię próbną 12 armat[1]. Pierwsze cztery działa ukończono w lutym 1915 roku, po czym w marcu poddano je próbom poligonowym i sformowano z nich baterię[3]. Montowano je na 5-tonowych podwoziach ciężarówek Russo-Bałt[2]. Armata otrzymała oznaczenie wzoru 1914 (ros. obrazca 1914 goda), a znana była jako armata Lendera[3]. Spotykano też w dokumentach nazwę armaty Tarnowskiego-Lendera[2]. W 1915 roku jednak zmodyfikowano konstrukcję podstawy, zwiększając kąt podniesienia z 65° do 75°, na zamówienie marynarki, co wraz z innymi ulepszeniami doprowadziło do powstania modelu wzór 1914/15[3]. Od lat 30. w dokumentach armaty te były również oznaczane jako wzór 1915[3].
W 1916 roku wyprodukowano w Zakładach Putiłowskich 26 dział, a w 1917 roku 110, po czym, po przerwie, w 1919 roku jeszcze 82[3]. Po zakończeniu wojny domowej, władze radzieckie podjęły produkcję dział w fabryce nr 8 im. Kalinina w Podlipkach, pod oznaczeniem fabrycznym 8K[3]. Od 1922 do 1931 roku powstało ich tam 844[3].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza bateria samochodowa z armatami wz. 1914, której dowództwo powierzono kapitanowi Tarnowskiemu, została sformowana w marcu 1915 roku w Carskim Siole[2]. 14 marca 1915 roku została przetransportowana na front, do Warszawy, a następnie do Łomży, gdzie 1 kwietnia pierwszy raz wstąpiła do walki z niemieckim samolotem[4].
Armata wz. 1914/15 montowana była początkowo na samochodach ciężarowych, wagonach kolejowych (w tym pociągach pancernych), okrętach oraz stałych stanowiskach betonowych. Od 1927 roku, oprócz stanowisk stałych, wprowadzono półstałe platformy wzór 1927 (ZU-27), przyczepy do ciągu mechanicznego wzór 1925 (ZU-25) i wzór 1929 (ZU-29) i do ciągu konnego wzór 1926 (ZU-26)[5].
1 listopada 1936 roku Armia Czerwona miała 808 armat i 19 szkolnych, a 22 czerwca 1941 roku jeszcze 539 armat, które wzięły udział w II wojnie światowej[6].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Armata z półautomatycznym zamkiem klinowym[6]. Lufa o długości 2307 mm (30,5 kalibrów) początkowo była warstwowa bez koszulki, w latach 20. wprowadzono lufę z koszulką wewnętrzną[6]. Lufa miała 24 gwinty. Masa lufy wynosiła 437-440 kg[6]. Opornik hydrauliczny pod lufą, powrotnik sprężynowy wokół opornika[6].
Podstawa stożkowa, mocowana do podłoża za pomocą kotw lub śrub, zapewniająca kąt obrotu 360°[6]. Kąt podniesienia wynosił od -5° do 75° (do 65° w armatach wz. 14)[6]. Prędkość naprowadzania ręcznego wynosiła 2° w pionie i 3,6° w poziomie[6]. Armaty morskie mogły mieć małą tarczę po lewej stronie[6]. Masa kompletnej armaty z podstawą wynosiła ok. 1300 kg[6].
Armata strzelała szrapnelami o masie 6,5 kg i prędkości wylotowej 588,2 m/s oraz granatami o masie 6 kg i prędkości wylotowej 609,6 m/s. Donośność granatu wynosiła 7265 m, a pułap 4480 m, natomiast pułap szrapnela – 4908 m[6]. Maksymalny pułap przy pociskach z 29-sekundową ścieżką prochową przy maksymalnym podniesieniu wynosił 6900 m[6]. Amunicja była zunifikowana z armatą polową wz. 1902[6]. Długość łuski wynosiła 385 mm[6].
Szybkostrzelność maksymalna wynosiła 30 strzałów na minutę, a praktyczna do 10-12 strzałów[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksandr Szyrokorad. Otieczestwiennyje połu-awtomaticzeskije zienitnyje puszki. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 7'98, lipiec 1998. (ros.).
- A. Łaszkow, W. Gołotiuk. Nowator russkoj zienitnoj artilerii. Czast I. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 12'03, grudzień 2003. (ros.).
- A. Łaszkow, W. Gołotiuk. Nowator russkoj zienitnoj artilerii. Czast II (razdieł I). „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 1'04, styczeń 2004. (ros.).