Szabla ormiańska
.jpg?lang=pl)
Szabla ormiańska (karabela ormiańska, ormianka, ordynka (tatarska), czeczuga (kirgiska), smyczek) – szabla pochodzenia tatarskiego lub kirgiskiego, prawdopodobnie używana również przez Mongołów oraz innych koczowników azjatyckich. Popularna w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Często oprawiana bogato w srebro i jaszczurzą skórę. Noszona do stroju polskiego podobnie jak karabela. Głownia miała niewielką krzywiznę ostrza. Nazwa „ormiańska” pochodzi od muzealnego egzemplarza pochodzącego ze zbrojowni lwowskiej, posiadającego napisy w języku ormiańskim[1][2][3].
Podtypy
[edytuj | edytuj kod]
Podtypy szabli ormiańskiej:
- Czeczuga (szabla kirgiska) – wyróżniał ją niewielki jelec w kształcie krzyża, zdobiona otwarta rękojeść, zakończona długim, charakterystycznie wygiętym pod kątem ok. 45–60 stopni kapturkiem (zakończeniem rękojeści) w formie naparstka[3].
- Smyczek – odróżniał się od czeczugi bardzo wąskim sztychem, niemalże koncerzowym[3].
- Ordynka (szabla tatarska) – posiadała cięższą głownię, masywny jelec, rękojeść wygiętą jak w czeczugach (z kapturkiem), z mniejszą liczbą zdobień. Była bojowym wyposażeniem jazdy na przełomie XVII i XVIII wieku.
- Karabela ormiańska – szabla wykształcona w Polsce pod wpływem tureckim, bogato zdobiona, o ramionach jelca prostych lub wygiętych od rękojeści, z wygięciem rękojeści krótszym, lecz bardziej prostopadłym. Jako oręż bojowy były używane sporadycznie, najczęściej służyły jako element paradnego stroju szlacheckiego (do XVIII wieku). Z wyglądu przypominała zarówno karabelę (rękojeść) jak i czeczugę (słabo zakrzywione ostrze).
Wszelkie powyższe nazwy są umowne, gdyż Ormianie i Kirgizi nie posiadali, ani nie wyrabiali szabel typu narodowego[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wojciech Zabłocki: Szable świata. Warszawa: Bosz-Bellona, 2011, s. 79-81. ISBN 978-83-11-12033-4.
- ↑ Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: PWN, 2010, s. 31, 37–38. ISBN 978-83-01-16260-3.
- ↑ a b c Zdzisław Żygulski: Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu. Warszawa: PWN, 1982, s. 279-280. ISBN 83-01-02515-8.
- ↑ Włodzimierz Kwaśniewicz: Dzieje szabli w Polsce. Warszawa: Bellona, 1999, s. 47-53. ISBN 83-11-08894-2.
