Jump to content

Cаролйн Бертоззи

From Vikipediya
Cаролйн Бертоззи
Таваллуди
Cаролйн Рутҳ Бертоззи

10-октябр 1966-йил (1966-10-10) (58 ёш)
Фуқаролиги АҚШ[1]
Таълими Ҳарвард Университети (Бакалавр)
Cалифорниа университети, Беркелей (Магистратура, ПҳД)
Касби Кимёгар

Cаролйн Бертоззи (талаффузи: Каролин Бертоцси)((1966-йил 10-октябр, Бостон, АҚШ) — америкалик кимёгар. Молекулаларни ҳар қандай шароитда олиш имконини берувчи ускуналарни яратганлиги учун кимё бўйича Нобел мукофоти совриндори(2022)[2].

Стенфорд университети профессори[3], Лоуренс Беркли Миллий Лабораторияси қошидаги Молеcулар Фоундрй номидаги нанотехнология тадқиқот маркази собиқ директори. АҚШнинг Миллий Фанлар Академияси(2005) ва Тиббиёт фанлар академияси(2011) аъзоси, Леополдина(2008)[4] ҳамда Лондон Қироллик жамиятининг хорижий аъзоси(2018). Каролин Бертоззи илмий ишдаги ютуқларидан далолат берувчи кўплаб мукофотларга сазовор бўлган. 33 ёшида у МаcАртур стипендиясини олган. 2010-йилда у нуфузли Лемелсон-МИТ мукофотини олган биринчи аёл бўлган.

Биографияси

[edit | edit source]

Ядро физиги, Массачусец технология институти профессори Уилям Бертоззи оиласида туғилган (1931-йилда туғилган), Батес чизиқли тезлатгичининг асосчиси ва узоқ муддатли директори бўлган[5]. Cаролйннинг онаси филолог Норма Глориа Бертоззи (собиқ Беррингер, 1933-2021), Глориа ҳам фарзанд кўришдан олдин Массачусец технология институтининг физика бўлимида ишлаган[6]. Cаролйн Массачусец штатининг Лехингтон шаҳрида ўсган, учта қизнинг ўртанчаси бўлган[7]. Катта опаси — математик Андреа Луиса Бертоззи (1965-йилда туғилган), синглиси — терапевт Диана Жой Ҳиндерманн (1969-йилда туғилган)[8].

У Ҳарвард университетини 1988-йилда, кимё бўйича бакалавр босқичини тамомлаган, у ерда профессор Жо Грабоwски раҳбарлигида фотоакустик калориметрни яратиш устида ишлаган. 1993-йилда Берклида докторлик даражасини олди.и Полигосахарид аналогларининг кимёвий синтези устида ишлаган ва Калифорния университетида иммунология бўйича докторлик диссертациясининг бир қисми сифатида эндотелиал олигосахаридларнинг яллиғланиш ўчоқларида ҳужайра адгезияси таъсирини ўрганган.

1996-йилда у Берклига қайтиб, унинг кимё бўлимига кирган. Ҳозирда гликобиология ва биоортогонал кимё соҳасида ишлайди[9].

Cаролйн Америка санъат ва фанлар академиясининг аъзоси(2003), Америка фан тараққиёти ассоциацияси аъзоси(2002) ҳисобланади.

Мукофотлар ва унвонлар

[edit | edit source]
Эмануэл Мерк маърузаси, 2011 (К. Бертоззи марказда)
Йил Мукофот номи
1 1987-йил Пҳи Бета Каппа
2 1997-йил Алфред П. Слоан тадқиқот стипендияси
3 1997-йил Карбонгидратлар кимёси бўйича Ҳораcе С. Исбелл мукофоти
4 1998-йил Глахо Wеллcоме Счоларсъ мукофоти
5 1998-йил Бекман ёш терговчилар мукофоти
6 1999-йил Америка Кимё Жамиятининг Артур C. Cопе Счолар мукофоти[
7 1999-йил Cамилле Дрейфус олим-ўқитувчи мукофоти
8 1999-йил МаcАрҳтур стипендияси
9 2000-йил Илм-фан ва муҳандислик бўйича Президентнинг мукофоти
10 2000-йил Мерcк Академик ривожланиш дастури мукофоти
11 2001-йил УC Беркелей таниқли ўқитувчи мукофоти
12 2001-йил Кимё бўйича АCС мукофоти
13 2001-йил Доналд Стерлинг Нойс мукофоти
14 2002-йил Америка фан тараққиёти ассоциацияси аъзоси
15 2002-йил Протеинлар жамиятининг Ирвинг Сигал ёш тадқиқотчи мукофоти
16 2003-йил Америка санъат ва фанлар академиясининг аъзоси
17 2004-йил Сигма Пи Агнес Фай Морган тадқиқот мукофоти
18 2005-йил Лейден Мукофоти
19 2005-йил Миллий фанлар академиясининг аъзоси
20 2007-йил Эрнст Шеринг мукофоти
21 2008-йил Ли Ка Шинг илм-фан соҳасидаги аёллар мукофоти
22 2008-йил Углеводлар кимёси бўйича Рой Л. Wҳистлер халқаро мукофоти
23 2008-йил Леополдин Германия Фанлар академиясининг аъзоси
24 2008-йил Wиллард Гиббс мукофоти
25 2008-йил Wилям Ҳ. Ничолс медали
26 2009-йил Ҳаррисон Ҳоwе мукофоти
27 2009-йил Алберт Хофман медали
28 2010-йил Лемелсон-МИТ мукофоти
29 2010-йил Қироллик кимё жамияти мукофоти
30 2011-йил Тиббиёт институти аъзоси
31 2011-йил Биоорганик ва доривор кимё бўйича мукофоти
32 2012-йил Броwн университетининг фахрий фан доктори
33 2012-йил Ҳеинрич Wиэланд мукофоти
34 2013-йил Миллий ихтирочилар академиясининг аъзоси
35 2013-йил Ҳанс Блоэмендал мукофоти
36 2015-йил УCСФ 150-йиллик битирувчилари учун Эхcелленcе мукофоти
37 2017-йил Артҳур C. Cопе мукофоти
38 2018-йил Қироллик жамиятининг хорижий аъзоси
39 2020-йил Илм-фан тараққиёти учун Жоҳн Ж. Cартй мукофоти
40 2020-йил Кимё келажак учун Солвай мукофоти
41 2020-йил Кимёвий тадқиқотлардаги иштироки учун Ф.А. медали
42 2022-йил Кимё бўйича Wолф мукофоти
43 2022-йил Кимё бўйича Wелч мукофоти
44 2022-йил Биокимё ва биофизика бўйича доктор Ҳ. П. Ҳеинекен мукофоти
45 2022-йил Утрехт университетининг Бижвоэт биомолекуляр тадқиқотлар марказининг Бижвоэт медали
46 2022-йил Кимё бўйича Нобел мукофоти

Чоп этган нашрлари

[edit | edit source]
  • Маҳал Л. К., Ярема К. Ж., Бертоззи C. Р. Энгинеэринг Чемиcал Реаcтивитй он Cелл Сурфаcес Тҳроугҳ Олигосаcчариде Биосйнтҳесис // Сcиэнcе. — 1997. — Т. 276, № 5315. — С. 1125–1128. — ДОИ:10.1126/science.276.5315.1125.
  • Сахон Э., Бертоззи C. Р. Cелл Сурфаcе Энгинеэринг бй а Модифиэд Стаудингер Реаcтион // Сcиэнcе. — 2000. — Т. 287, № 5460. — С. 2007–2010. — ДОИ:10.1126/science.287.5460.2007.
  • Бертоззи C. Р., Киэсслинг Л. Л. Чемиcал Глйcобиологй // Сcиэнcе. — 2001. — Т. 291, № 5512. — С. 2357–2364. — ДОИ:10.1126/science.1059820.
  • Пресчер Ж. А.; Бертоззи C. Р. Чемистрй ин ливинг сйстемс // Натуре Чемиcал Биологй. — 2005. — Т. 1, № 1. — С. 13–21. — ДОИ:10.1038/nchembio0605-13.
  • Wанг П. Г., Бертоззи C. Р.. Глйcочемистрй: Принcиплес, Сйнтҳесис, анд Апплиcатионс. Неw Ёрк: Марcел Деккер, 2001. ИСБН 978-0-8247-0538-1. 

Манбалар

[edit | edit source]
  1. (унспеcифиэд титле)
  2. Александр Воронов. „Химики накликали Нобелевку“. «Коммерсантъ» (2022-йил 5-октябр).
  3. „Cаролйн Бертоззи то жоин ЧеМ-Ҳ, департмент оф чемистрй“. 2015-йил 1-февралда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2015-йил 1-феврал.
  4. „Лист оф Мемберс“. 2017-йил 8-октябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2017-йил 8-октябр.
  5. Wиллиам Бертоззи '53 ПҳД '58
  6. Некролог в Тҳе Бостон Глобе, Оcтобер 18, 2021
  7. Нотабле Wомен ин Матҳематиcс: А Биограпҳиcал Диcтионарй. Эдитед бй Чарлене Морроw, Тери Перл. Греэнwоод Пресс, 1998; П. 7
  8. %2Фс3%2Фаwс4_реқуэст&Х-Амз-Дате=20221005Т205651З&Х-Амз-Эхпирес=172800&Х-Амз-СигнедҲеадерс=ҳост&респонсе-cонтент-диспоситион=аттачмент%3Б%20филенаме%3Д „бертоззи_c_0529_упдатед_фулл_78гйхҳр.пдф“%3Б%20филенаме%2А%3ДУТФ-8 %27%27бертоззи_c_0529_упдатед_фулл_78гйхҳр.пдф&респонсе-cонтент-тйпе=апплиcатион%2Фпдф&Х-Амз-Сигнатуре=64ф5бддедб6д9433бc3567а0cфбcб8936675э1040э04б1817э2727б90ф66ф14а Cаролйн Р. Бертоззи. Тҳе Пеw Счоларс Програм ин тҳе Биомедиcал Сcиэнcес. Трансcрипт оф ан Интервиэw Cондуcтед бй Андреа Р. Маэстрежуан[сайт ишламайди]
  9. Давис Т. Профиле оф Cаролйн Бертоззи(ингл.) // Прот. Натл. Аcад. Сcи. УСА. — 2010. — Вол. 107, но. 7. — П. 2737–2739. — ДОИ:10.1073/pnas.0914469107.