Kontent qismiga oʻtish

Carolyn Bertozzi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Carolyn Bertozzi
Tavalludi
Carolyn Ruth Bertozzi

10-oktyabr 1966-yil (1966-10-10) (58 yosh)
Fuqaroligi AQSh[1]
Taʼlimi Harvard Universiteti (Bakalavr)
California universiteti, Berkeley (Magistratura, PhD)
Kasbi Kimyogar

Carolyn Bertozzi (talaffuzi: Karolin Bertotssi)((1966-yil 10-oktyabr, Boston, AQSh) — amerikalik kimyogar. Molekulalarni har qanday sharoitda olish imkonini beruvchi uskunalarni yaratganligi uchun kimyo boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori(2022)[2].

Stenford universiteti professori[3], Lourens Berkli Milliy Laboratoriyasi qoshidagi Molecular Foundry nomidagi nanotexnologiya tadqiqot markazi sobiq direktori. AQShning Milliy Fanlar Akademiyasi(2005) va Tibbiyot fanlar akademiyasi(2011) aʼzosi, Leopoldina(2008)[4] hamda London Qirollik jamiyatining xorijiy aʼzosi(2018). Karolin Bertozzi ilmiy ishdagi yutuqlaridan dalolat beruvchi koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlgan. 33 yoshida u MacArtur stipendiyasini olgan. 2010-yilda u nufuzli Lemelson-MIT mukofotini olgan birinchi ayol boʻlgan.

Yadro fizigi, Massachusets texnologiya instituti professori Uilyam Bertozzi oilasida tugʻilgan (1931-yilda tugʻilgan), Bates chiziqli tezlatgichining asoschisi va uzoq muddatli direktori boʻlgan[5]. Carolynning onasi filolog Norma Gloria Bertozzi (sobiq Berringer, 1933-2021), Gloria ham farzand ko‘rishdan oldin Massachusets texnologiya institutining fizika bo‘limida ishlagan[6]. Carolyn Massachusets shtatining Lexington shahrida oʻsgan, uchta qizning oʻrtanchasi boʻlgan[7]. Katta opasi — matematik Andrea Luisa Bertozzi (1965-yilda tugʻilgan), singlisi — terapevt Diana Joy Hindermann (1969-yilda tugʻilgan)[8].

U Harvard universitetini 1988-yilda, kimyo boʻyicha bakalavr bosqichini tamomlagan, u yerda professor Jo Grabowski rahbarligida fotoakustik kalorimetrni yaratish ustida ishlagan. 1993-yilda Berklida doktorlik darajasini oldi.i Poligosaxarid analoglarining kimyoviy sintezi ustida ishlagan va Kaliforniya universitetida immunologiya boʻyicha doktorlik dissertatsiyasining bir qismi sifatida endotelial oligosaxaridlarning yalligʻlanish oʻchoqlarida hujayra adgeziyasi taʼsirini oʻrgangan.

1996-yilda u Berkliga qaytib, uning kimyo boʻlimiga kirgan. Hozirda glikobiologiya va bioortogonal kimyo sohasida ishlaydi[9].

Carolyn Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining aʼzosi(2003), Amerika fan taraqqiyoti assotsiatsiyasi aʼzosi(2002) hisoblanadi.

Mukofotlar va unvonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Emanuel Merk maʼruzasi, 2011 (K. Bertozzi markazda)
Yil Mukofot nomi
1 1987-yil Phi Beta Kappa
2 1997-yil Alfred P. Sloan tadqiqot stipendiyasi
3 1997-yil Karbongidratlar kimyosi boʻyicha Horace S. Isbell mukofoti
4 1998-yil Glaxo Wellcome Scholarsʼ mukofoti
5 1998-yil Bekman yosh tergovchilar mukofoti
6 1999-yil Amerika Kimyo Jamiyatining Artur C. Cope Scholar mukofoti[
7 1999-yil Camille Dreyfus olim-oʻqituvchi mukofoti
8 1999-yil MacArhtur stipendiyasi
9 2000-yil Ilm-fan va muhandislik boʻyicha Prezidentning mukofoti
10 2000-yil Merck Akademik rivojlanish dasturi mukofoti
11 2001-yil UC Berkeley taniqli oʻqituvchi mukofoti
12 2001-yil Kimyo boʻyicha ACS mukofoti
13 2001-yil Donald Sterling Noys mukofoti
14 2002-yil Amerika fan taraqqiyoti assotsiatsiyasi aʼzosi
15 2002-yil Proteinlar jamiyatining Irving Sigal yosh tadqiqotchi mukofoti
16 2003-yil Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining aʼzosi
17 2004-yil Sigma Pi Agnes Fay Morgan tadqiqot mukofoti
18 2005-yil Leyden Mukofoti
19 2005-yil Milliy fanlar akademiyasining aʼzosi
20 2007-yil Ernst Shering mukofoti
21 2008-yil Li Ka Shing ilm-fan sohasidagi ayollar mukofoti
22 2008-yil Uglevodlar kimyosi boʻyicha Roy L. Whistler xalqaro mukofoti
23 2008-yil Leopoldin Germaniya Fanlar akademiyasining aʼzosi
24 2008-yil Willard Gibbs mukofoti
25 2008-yil Wilyam H. Nichols medali
26 2009-yil Harrison Howe mukofoti
27 2009-yil Albert Xofman medali
28 2010-yil Lemelson-MIT mukofoti
29 2010-yil Qirollik kimyo jamiyati mukofoti
30 2011-yil Tibbiyot instituti aʼzosi
31 2011-yil Bioorganik va dorivor kimyo boʻyicha mukofoti
32 2012-yil Brown universitetining faxriy fan doktori
33 2012-yil Heinrich Wieland mukofoti
34 2013-yil Milliy ixtirochilar akademiyasining aʼzosi
35 2013-yil Hans Bloemendal mukofoti
36 2015-yil UCSF 150-yillik bitiruvchilari uchun Excellence mukofoti
37 2017-yil Arthur C. Cope mukofoti
38 2018-yil Qirollik jamiyatining xorijiy aʼzosi
39 2020-yil Ilm-fan taraqqiyoti uchun John J. Carty mukofoti
40 2020-yil Kimyo kelajak uchun Solvay mukofoti
41 2020-yil Kimyoviy tadqiqotlardagi ishtiroki uchun F.A. medali
42 2022-yil Kimyo boʻyicha Wolf mukofoti
43 2022-yil Kimyo boʻyicha Welch mukofoti
44 2022-yil Biokimyo va biofizika boʻyicha doktor H. P. Heineken mukofoti
45 2022-yil Utrext universitetining Bijvoet biomolekulyar tadqiqotlar markazining Bijvoet medali
46 2022-yil Kimyo boʻyicha Nobel mukofoti

Chop etgan nashrlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Mahal L. K., Yarema K. J., Bertozzi C. R. Engineering Chemical Reactivity on Cell Surfaces Through Oligosaccharide Biosynthesis // Science. — 1997. — Т. 276, № 5315. — С. 1125–1128. — DOI:10.1126/science.276.5315.1125.
  • Saxon E., Bertozzi C. R. Cell Surface Engineering by a Modified Staudinger Reaction // Science. — 2000. — Т. 287, № 5460. — С. 2007–2010. — DOI:10.1126/science.287.5460.2007.
  • Bertozzi C. R., Kiessling L. L. Chemical Glycobiology // Science. — 2001. — Т. 291, № 5512. — С. 2357–2364. — DOI:10.1126/science.1059820.
  • Prescher J. A.; Bertozzi C. R. Chemistry in living systems // Nature Chemical Biology. — 2005. — Т. 1, № 1. — С. 13–21. — DOI:10.1038/nchembio0605-13.
  • Wang P. G., Bertozzi C. R.. Glycochemistry: Principles, Synthesis, and Applications. New York: Marcel Dekker, 2001. ISBN 978-0-8247-0538-1.