Âşık Peri
Aşık Peri | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1881 Maralyan, Cebrayıl |
| Ölüm | 1847 Şuşa, Azerbaycan |
| Meslek | Şair |
Aşık Peri (Azerbaycan Türkçesi: Aşıq Pəri, tahmini 1811, Maralyan, Hırdapara-Dizag ilçesi, Karabağ Hanlığı - ö. 1847) - Azerbaycanlı aşık, şair.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşık Peri, 1811 yılında bugünkü Cebrayıl bölgesinde bulunan Maralyan köyünde doğdu. Küçük yaşlardan itibaren aşık şiiriyle ilgilenmeye başladı. Kısa sürede ünü yayıldı ve devrinin aşıklarının dikkatini çekti. Tahmini olarak 1830'lu yıllarda Şuşa'ya taşındı ve hayatının geri kalanını burada geçirdi.
Feridun Bey Köçerli, Aşık Peri'ni eğitimli ve güzel bir hanım olduğunu yazar. Aşık meclislerinde çok itibar görürdü. Şairler onun güzelliğini şiirlerinde övmüştür.
Aşık Peri, Mirza Hasan Bey Mirza, Kerbelalı Abdullah Canizade, Caferkulu Han Neva, Muhammed Bey Aşık, Mirzacan Medetov gibi aşıklarla aşık atışması yapmış ve ününü artırmıştır.
Güzel şiirleri ve nüktesi ile kısa zamanda Karabağ şairlerinin ilgisini çekmiş, Şuşa'da sık sık şiir toplantılarına katılmıştır. Edebi miras günümüze tam olarak ulaşmamıştır ve sadece 50 civarında şiir bilinmektedir. Şiirleri ilk kez Mirza Yusif Karabağ'ın "Məcmueyi-divani-Vaqif və müasirini-digər" (1856) adlı mecmuasında, daha sonra ise A.Berge'in derlediği "Qafqaz və Azərbaycanda məşhur olan şüəranın əşarına məcmuədir" (Leipzig, 1867) adlı kitabında yayınlanmıştır.
Günümüzde koşukları daha çok bilinmektedir. Bu koşuklar sade ve anlaşılır bir dille söylenmiştir. Aşık Peri, tahminen 1847'de Şuşa şehrinde yaşamını yitirmiştir.
Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gründ, Françoise; Bois, Pierre, (Ed.) (2008). Anthology of Ashiq: Bards of Azerbaijan (PDF) (Fransızca). Paris, France: INEDIT/Maison des Cultures du Mond for the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. W26013. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- Heß, Michael R. (2016). "Aşıq Pəri". Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (Ed.). Encyclopaedia of Islam. Leiden, the Netherlands: Brill. ISBN 978-9-004-30574-8. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- Kallinikov, Pavel, (Ed.) (1997). "Берже Адольф Петрович" [Bergé Adolf Petrovich]. Rulex Russia (Rusça). Moscow, Russia: Russian Biographical Dictionary-Network Version. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
- Kocharli, Tofik (2004). Armenian Deception: Historical Information. Baku, Azerbaijan: Eldar. GGKEY:6RDR66T2F86. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- Paksoy, H. B. (1995). "The Dastan Genre in Central Asia". Steeves, Paul D. (Ed.). The Modern encyclopedia of religions in Russia and the Soviet Union. 5. Gulf Breeze, Florida: Academic International Press. ISBN 978-0-875-69106-0. 25 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- Təkləli, Minaxanım (13 Şubat 2015). "Maralyanlı Aşıq Pəri. Faktlar…təfərrüatlar…" [Marigli Ashig Peri. Facts ... details ...] (Azerice). Azerbaijan: Sənət. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
- Vahid, Təranə (21 Ocak 2012). "Aşıq Pərinin azad ruhu" [The free spirit of Aşıq Pəri] (Azerice). Baku, Azerbaijan: Mədəniyyət. 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aşık Perisi ve Çağdaşları, Bakü, 1928.
- Azerbaycan Aşıkları ve Halk Şairleri I, Bakü, 1983, s. 220-228.
- Azerbaycan Aşıkları ve Şair Kadınları, Bakü, 1978.
- Firidun bey Koçarlı, Azerbaycan Edebiyatı, Bakü, 1981, s. 340-342.
- Aziza Caferzade . "Azerbaycan kadın aşıkları ve şairleri", Bakü, "Gençlik", 1991. (s.50).
- "Aşık Kadınları Antolojisi", 2010, "MBM" matbaası, (sayfa 4-8).
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Âşık Peri Camii
