Évora

Premioj
	• Officer of the Military Order of the Tower and Sword vd

Ĝemelurboj
	Chartres (2003–); Mozambikinsulo (1997–); Angra do Heroísmo (1988–); Suzdal (1986–); Sines ; Vidigueira ; Tønsberg vd

Évora
municipo de Portugalio ; urbo de Portugalio vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj
	Chartres (2003–); Mozambikinsulo (1997–); Angra do Heroísmo (1988–); Suzdal (1986–); Sines ; Vidigueira ; Tønsberg vd
Poŝtkodo	7000
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	53 577 (2021) [+]
Loĝdenso	41 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	38° 34′ N, 7° 54′ U (mapo)38.5725-7.9072222222222Koordinatoj: 38° 34′ N, 7° 54′ U (mapo) [+]
Alto	295 m [+]
Areo	1307,04 km² ( 130 704 ha) [+]
Horzono	Okcidenteŭropa Tempo [+]
	Évora (Portugalio)
	Situo de Évora
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Évora [+]
Premioj
	• Officer of the Military Order of the Tower and Sword vd
	v • d • r

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Évora (stacidomo).

Évora (esperantigite Eboro) estas urbo de Portugalio, tre grava pro grando kaj esti Monda Kulturheredaĵo de UNESKO. Krome ĝi estas ĉefurbo de la distrikto de Évora kaj troviĝas en la suda regiono Alentejo kaj subregiono de Centra Alentejo, kun loĝantaro de ĉirkaŭ 56 000 loĝantoj. Laŭplane la urbo en 2027 estos unu el la du Eŭropaj Kulturaj Ĉefurboj, kune kun Liepāja en Latvio.

Ĝi situas je 38º34'03"N, 07º54'43"O.

Ĝi estas sidejo de unu el la plej grandaj municipoj de Portugalio, kun 1,308,25 km² de areo kaj 56,525 loĝantoj (CENSOS 2001), subdividita en 19 komunumoj. La municipo limas norde kun la municipo de Arraiolos, nordoriente kun Estremoz, oriente kun Redondo, sudoriente kun Reguengos de Monsaraz, sude kun Portel, sudokcidente kun Viana do Alentejo kaj okcidente kun Montemor-o-Novo. Ĝi estas sidejo de antikva episkopejo, kaj estas eklezia metropolejo (Arkiepiskopejo de Évora).

Komunumoj de Évora

Bacelo
Canaviais (Évora)
Horta das Figueiras (Évora)
Malagueira (Évora)
Nossa Senhora da Boa Fé
Nossa Senhora da Graça do Divor
Nossa Senhora da Tourega, anteriormente Nossa Senhora da Torega
Nossa Senhora de Guadalupe
Nossa Senhora de Machede
Santo Antão (Évora)
São Bento do Mato
São Mamede (Évora)
São Manços
São Miguel de Machede
São Sebastião da Giesteira
São Vicente do Pigeiro
Sé e São Pedro (Évora)
Senhora da Saúde (Évora)
Torre de Coelheiros

Historio

La urbo havis la nomon Ebora Cerealis dum la Romia imperio, kaj ekhavis la nomon Liberalitas Julia tempe de la imperiestro Julio Cezaro, ĉar tiam estis jamgrava urbo, kion pruvas ruinoj de Romia templo de Évora kaj la restaĵoj de romiaj muregoj.

Konkerita el Maŭroj en 1165 de popola heroo Geraldo Sem Pavor (Ĝeraldo Sentimo). Ĝi estis reĝa sidejo dum longaj periodoj, ĉefe dum la reĝadoj de Johano la 2-a de Portugalio, Manuel la 1-a de Portugalio kaj Johano la 3-a de Portugalio.

Ĝi klare elstariĝis en la 16-a jarcento, kiam oni starigis la eklezian metropolejon kaj estis fondita la Universitato de Eboro (ligita al la Jezuitoj), de la Kardinalo Henriko la 1-a de Portugalio, unua arkiepiskopo de la urbo. Supreniro por Eboro estis la forigo de la prestiĝa universitato en 1759 (oni restarigis ĝin nur post ĉirkaŭ du jarcentoj) pro la forĵeto de la Jezuitojn el la lando laŭ ordono de la Markizo de Pombal. Eboro ricevis diversajn stilojn kaj artajn tendencojn, Ĝis kiam estis klasita de la UNESCO en 1986 kiel Komuna Heredaĵo de la Homaro.

Evoluo de la loĝantaro

Loĝantaro de la municipo de Évora (1801 – 2004)
1801	1849	1900	1930	1960	1981	1991	2001	2004
18620	16995	25563	35903	50095	51572	53754	56519	55619

Vidindaĵoj

La muzea urbo de Eboro devenas el la tempo de la Romia Imperio. La urbo ankoraŭ conservas grandaparte en sia centro restaĵojn de diversaj civilizoj kaj kulturoj: Keltoj, Romianoj, Araboj, Judoj kaj Kristanoj influis sufiĉe la kulturon de la urbo. Popola arkitekturo konsistas el blanka domaro aŭ kun azuleĥoj kaj feraj verandoj de la jarcentoj 16-a ĝis 17-a. La monumentoj de tiu ĉi urbo influis sufiĉe sur la portugala arkitekturo en Brazilo.

La Historia Centro de Eboro, formita de mallarĝaj stratetoj, patioj kaj placetoj, ampleksas areon de 107 hektaroj kaj estas klare limigita de mezepokaj muregoj, longaj pli ol 3 km.

Sude de la malnova ĉirkaŭmuro troviĝas la Placo de Giraldo, de kie disas la ĉefaj stratoj kiel radiusoj.

Ĉefaj monumentoj

Romia Templo de Eboro, popole kaj malakurate konata kiel Templo de Diana, ĉar poste oni konstatis, ke estis dediĉita al la imperiestro; ĝi estas korintika konstruaĵo de kio restas pli ol 14 kolonoj sur podio. Je la mala flanko de la proksima landlimo en la hispana parto ekzistas tre simila konstruaĵo en la romiana urbo Merido. Tiu templo estas en alta placo flanke de la Katedralo kaj aliaj preĝejoj kaj gravaj mezepokaj konstruaĵoj, kiel la Palaco de la Inkvizicio.
Katedralo de Eboro, de la 11-a kaj 12-a jarcentoj kaj stiloj romaniko kaj gotiko. No interno estas barokaj altaroj kaj gotika klostro. La Katedralo estis sidejo de historiaj okazaĵoj rilataj al portugalaj malkovroj de ŝipistoj.
Preĝejo de Sankta Francisko, kie estas la
Capela dos Ossos (aŭ Kapelo de la Ostoj), tre popola kaj stranga preĝejeto ornamita de miloj da ostoj kaj kranioj. La intenco estas rememori pri la efemereco de la homa vivo. Ĉeporde oni legas “Nós ossos que aqui estamos pelos vossos esperamos” (Ni, ostoj ĉi tieaj, atendis la viajn). Estas ĉirkaŭ 5,000 homaj ostoj tie.
Palaco de D. Manuel, ekzemple de tre tipa landa stilmaniero de gotiko, nome manuelino.
Monaĥejo de la Lóios

Famaj lokanoj

Gaspar da Cruz

Vidu ankaŭ

Literaturo

Évora en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Évora en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Évora, Esperanta retradio, la 11-an de septembro 2018.