Przejdź do zawartości

Łączna (województwo świętokrzyskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łączna
wieś
Ilustracja
Łączna widziana od strony zachodniej
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

skarżyski

Gmina

Łączna

Liczba ludności (2011)

890[2][3]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

26-140[4]

Tablice rejestracyjne

TSK

SIMC

0274252[5]

Położenie na mapie gminy Łączna
Mapa konturowa gminy Łączna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łączna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Łączna”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Łączna”
Położenie na mapie powiatu skarżyskiego
Mapa konturowa powiatu skarżyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Łączna”
Ziemia50°59′41″N 20°47′38″E/50,994722 20,793889[1]

Łączna (dawn. Łączna-Zaszosie[6]) – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie skarżyskim, w gminie Łączna[7][5].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łączna. Po reformie administracji gminy Łączna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Przez Łączną przebiega droga ekspresowa S7.

W miejscowości działa klub piłki nożnej, ULKS Łączna, założony w 1951 roku[8].

Łączna jest punktem początkowym szlak turystyczny czerwony czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do rezerwatu przyrody Diabla Góra oraz szlak turystyczny zielony zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Starachowic.

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Łączna[7][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0274281 Jaśle przysiółek
0274269 Kanada przysiółek
0274275 Koszary przysiółek
0274298 Osełków przysiółek
0274306 Stawik przysiółek
0997447 Zaszosie przysiółek

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś z metryką sięgającą XIV wieku.
W roku 1578 występuje jako Lanczno wieś w powiecie kieleckim[9].

Jan Radlica biskup krakowski sprzedaje r. 1383 sołtystwo we wsi Łączna za 20 grzywien Świętosławowi synowi Seserkona z Brzegów. W roku 1422 Albert biskup krakowski nadaje Maciejowi młynarzowi część młyna w tej wsi. Przy młynie był i folusz (Kodeks katedry krakowskiej, t. II, 93 i 481).

Była wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[10]. Z rejestrów poborowych roku 1578 wiadomo że płacą tu od 18 osób, 11 ½ łana, 5 zagrodników, są 2 łany sołtysie, 6 komorników ubogich., 14 rzemieślników,1 piekarka.

Rozwój Łącznej (XVII-XX w.) związany był z górnictwem i przemysłem hutniczym (kuźnice, wielkie piece i huty) w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.

W wieku XIX Łączna opisana jest jako wieś w powiecie kieleckim, gminie Suchedniów, parafii Wzdół. Posiada kaplicę filialną parafii Wzdół. W 1827 r. wieś rządowa 134 domów, 884 mieszkańców i część prywatna 1 dom., 8 mieszkańców. Łączna to także obręb leśny w samsonowskim urzędzie leśnym[11].

Podczas II wojny światowej miała tu miejsce nasilona działalność partyzancka. Po wojnie rozwijał się drobny przemysł, a także przemysł związany z wydobyciem kwarcytu na Bukowej Górze.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Kościół parafialny pw. św. Szymona i Judy Tadeusza Apostoła z 1912 r. jest obiektem stosunkowo młodym. Wzniesiony jest na planie krzyża, zbudowano go z czerwonego piaskowca. Architektura nawiązuje do cech romańskich (rozeta, okna, portal wejściowy, surowe ciosy kamienne) i elementów gotyku (wieżyczki, zwieńczenia, przypory boczne). Nad wejściem powyżej gzym­su, u podstawy wieży, wmurowana jest duża tablica pamiątkowa z datą - 1936. Tablica zawiera w centrum płaskorzeźbę Oko Opatrzności Bożej. Fasada z wieżą centralną i dwiema wieżyczkami bocznymi jest lokalną dominantą, ale wysokie zadrzewienia otoczenia kościoła ograniczają jej oddziaływanie przestrzenne w okolicy. Kościołowi towarzyszy niewysoka wolnostojąca dzwonnica na rzucie zbliżonym do kwadratu, z czterospadowym, piramidalnym dachem pokrytym gontem. Na dziedzińcu przykościelnym stoją wysmukłe drewniane krzyże mi­syjne. Całość otoczona ażurowym, ozdobnym ogrodzeniem metalowym. Obok kościoła znajdował się drewniany budynek dawnej plebanii, na planie litery L, z obudowanym gankiem bocznym. Budynek plebanii był oznaczony jako zabytek w „Spisie zabytków województwa Kieleckiego" wydanym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w 1981 roku, przy czym zapis dotyczył budynku muro­wanego. Tenże spis datował kościół na przełom XIX i XX wieku.
  • 2 miejsca pamięci z okresu II wojny światowej

Ciekawostki

[edytuj | edytuj kod]
  • Znany jest opis dworu znajdującego się tuż za kościołem, (w stronę Podłazia) dziś jest to teren prywatny. Obecnie mieszkają w tym miejscu potomkowie właścicieli dworu. Obok dworu był także folwark i karczma. Było to w latach 1867-1913 r. Właściciel dworu w Łącznej (właściciel dworu, folwarków w Łącznej i Karczmy) stracił cały dorobek życia wskutek pierwszej wojny światowej. Dziś w miejscu dawnego dworu jest figurka z 1915 roku, poświęcona właścicielom dworu, przez ich bliskich przyjaciół z napisem - aby, opatrzność Boska nad nimi czuwała, po stracie dorobku. Tę figurkę można dziś bardzo łatwo rozpoznać, gdyż tuż przy niej rośnie ogromne drzewo. Można ją obejrzeć przy okazji pobytu w zabytkowym Kościele Parafialnym.
  • Łączna, Łącznianka, Żeleźnianka,taką nazwę nosiła rzeka w powiecie kieleckim zwana obecnie Kamionka: źródło ma pod wsią Łączną, płynie ku północy przez Ogonów, Berezów, Suchedniów, Rejów i w powiecie koneckim, pod Bzinem, wpada z prawego brzegu do Kamiennej. Długa 11 wiorst, przy wyliczeniu rzek uohodzących do Kamiennej wymieniona Łączna „z Żeleźnianką i Łosieńcem” Pierwsza jest drugą nazwą samej Łącznej; co do Łosieńca może nią być rzeczka wpadająca z lew. brzegu pod Berezowem (Opis według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, Tom V, str. 630)[12]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 72116
  2. Wieś Łączna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 692 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c GUS. Rejestr TERYT
  6. Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 28, poz. 183
  7. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. Portal 90minut.pl
  9. Łączna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 263.
  10. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  11. Łączna (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 630.
  12. Łączna 3, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 630.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]